Με τις απώλειες της τουρκικής λίρας να προσεγγίζουν το 50% από την αρχή του έτους, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται από το τι θα πράξει η Αγκυρα για να ανασχέσει την καθοδική πορεία του νομίσματος στο αν – και κατά πόσο – η κρίση θα μεταδοθεί πέρα από τα όρια της Τουρκίας.
Την Τρίτη η συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας έναντι του δολαρίου άνοιξε στο επίπεδο 6,92:1 και αργότερα κινήθηκε γύρω στο 6,60:1.
Η λίρα έχει ανακάμψει από το ιστορικό χαμηλό (7,24:1) που καταγράφηκε μία ημέρα νωρίτερα, χάρη στη δέσμευση της τουρκικής κεντρικής τράπεζας να αυξήσει τη ρευστότητα. Ωστόσο η τάση φρέναρε από τη νέα δήλωση του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πως οι ΗΠΑ θέλουν να χτυπήσουν «πισώπλατα» την Τουρκία.
Τι μπορεί όμως να σημαίνει για την Ελλάδα η (οικονομική) φωτιά στο σπίτι του γείτονα; Πόσο μάλιστα για την Ελλάδα που δεν είναι στην καλύτερη οικονομική θέση και ετοιμάζεται μόλις να βγει από το πρόγραμμα επιτήρησης.
Η Τουρκία είναι από τους σημαντικότερους εξαγωγικούς προορισμούς για ελληνικές επιχειρήσεις, με τις ελληνικές εξαγωγές να έχουν αυξηθεί μάλιστα κατά 29,7% το πρώτο τρίμηνο του έτους.
Τα στοιχεία του Ελληνοτουρκικού Εμπορικού Επιμελητηρίου δείχνουν ότι οι ελληνικές επενδύεις στην Τουρκία ξεπερνούν τα 6,4 δισ. ευρώ, ενώ στα τέλη του 2017 είχαν καταγραφεί 754 ελληνικές εταιρείες που έχουν επενδύσει στην τουρκική αγορά. Οι κυριότερες εξαγωγές περιλαμβάνουν τα ορυκτά καύσιμα και λάδια, το βαμβάκι, λέβητες και μηχανές, χαλκό και χαλκοσωλήνες.
Ο τουρισμός είναι και αυτός ζήτημα που απασχολεί την ελληνική πλευρά.
Το ταξίδι για τους τούρκους τουρίστες, που κατακλύζουν τα νησιά του Αιγαίου ή τη Βόρεια Ελλάδα γίνεται όλο και πιο ακριβό όσο υποχωρεί η λίρα έναντι του ευρώ. Με τη σειρά τους οι έλληνες ξενοδόχοι και ο εμπορικός κόσμος χάνουν πελατεία την οποία αντίστοιχα κερδίζουν οι Τούρκοι γιατί η φτηνή λίρα κάνει το ταξίδι στη χώρα τους όλο και πιο ελκυστικό για τους ξένους.
Το πρώτο εξάμηνο του 2018 οι τουριστικές επισκέψεις στην Τουρκία σημείωσαν αύξηση της τάξης του 30% σε σχέση με το περασμένο έτος. Η Τουρκία υπολογίζει ότι θα υποδεχτεί 40 εκατομμύρια τουρίστες φέτος.
Από την άλλη πλευρά έχουμε τις πιέσεις στα επιτόκια δανεισμού των χωρών της νότιας Ευρώπης που παρασύρουν και το ελληνικό. Από τις αρχές Αυγούστου η απόδοση του 10ετούς ελληνικού ομολόγου βρίσκεται πάνω από το 4% και σταδιακά αυξάνεται ως το 4,3%. Είναι ποσοστό αρκετά υψηλό για να μια χώρα που θα πρέπει να καλύπτει μόνη τις δανειακές της υποχρεώσεις.
Μπορεί να εξαπλωθεί η τουρκική κρίση;
Οι New York Times δίνουν μια ευρύτερη, παγκόσμια διάσταση στα προβλήματα της τουρκικής οικονομίας και το πώς μπορούν να επηρεάσουν όλο τον πλανήτη ή έστω ένα μεγάλο τμήμα του.
Οπως εξηγούν, επενδυτές από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία έχουν δανείσει μεγάλα ποσά σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως μεταξύ άλλων η Τουρκία. Η συγκυρία των περασμένων ετών έκανε ελκυστική μια τέτοια επένδυση, σήμερα όμως το ισχυρότερο δολάριο και τα μεγαλύτερα επιτόκια στις ΗΠΑ αναστρέφουν αυτήν την πορεία.
Η Τουρκία– και στην πορεία η Αργεντινή ή η Νότια Αφρική – μπορεί να είναι το πρώτο δείγμα μιας τάσης στην παγκόσμια οικονομία που δεν θα προμηνύει θετικές εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτού του είδους τα τοπικά προβλήματα που εξαπλώνονται ευρύτερα είχαν εμφανιστεί στο Μεξικό το 1994 ή την νοτιοανατολική Ασία το 1997 – για να μείνουμε σε δύο περιπτώσεις. Στην περίπτωση της Τουρκίας η διάχυση της κρίσης μπορεί να βρει εκτεθειμένες και ευρωπαϊκές τράπεζες, όπως την ιταλική UniCredit, την ισπανική BBVA και τη γαλλική BNP Paribas.
Αν και η πρόκληση παγκόσμιας κρίσης φαίνεται λιγότερο πιθανή, ένα σύστημα που δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένο ή που πιστεύει ότι θα ξεπεράσει την κρίση εύκολα, παραμένει ευάλωτο.
Η περίπτωση του δανείου από το ΔΝΤ
Τελικά, σε αυτό το σημείο μόνο ένα δάνειο από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα μπορούσε να βοηθήσει την Τουρκία, κρίνει ο επικεφαλής του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Μαρσέλ Φράτσερ. Δάνειο όμως σημαίνει δεσμεύσεις και ο πρόεδρος Ερντογάν «θα πρέπει να ανακαλέσει πολλές από τις λανθασμένες αποφάσεις του».
Ο ίδιος δεν βλέπει άμεσους οικονομικούς κινδύνους για την Ευρώπη λόγω της υποτίμησης του νομίσματος της Τουρκία ούτε έντονο κίνδυνο διάχυσης.
Ωστόσο προειδοποιεί ότι «ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να ξεπεράσει τα εσωτερικά του προβλήματα πυροδοτώντας εξωτερικές συγκρούσεις». Η Αγκυρα θα μπορούσε να απειλήσει, για παράδειγμα, να σπάσει τη συμφωνία για το Προσφυγικό με την ΕΕ, ή και να ανοίξει τα σύνορά της στους πρόσφυγες.