Ο πειραματισμός με το αλκοόλ –και τελικά η υπερβολική κατανάλωσή του από πολλούς– θεωρείται εδώ και πάρα πολλά χρόνια μία «ιεροτελεστία» μετάβασης στην ενηλικίωση, τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο. Από μικρή ηλικία, συχνά πριν από τα 18 που στην Ελλάδα κάποιος ενηλικιώνεται (στην Αμερική αυτό συμβαίνει στα 21 έτη), το ποτό είναι ένας τρόπος διασκέδασης, σύναψης φιλικών και ερωτικών σχέσεων, αλλά και «απόδραση» από την καθημερινότητα και τα προβλήματά της. Πολύ λίγες επαγγελματικές ή κοινωνικές εκδηλώσεις δεν περιλαμβάνουν «ένα ποτάκι».
Αλλά η γενιά Ζ, οι άνθρωποι που γεννήθηκαν περίπου το 2000 δηλαδή, καθώς μπαίνουν στην ενηλικίωση, είτε δεν πίνουν καθόλου είτε πίνουν λιγότερο συχνά και σε μικρότερη ποσότητα από τις παλαιότερες γενιές.
Η 22χρονη Λόλα, φοιτήτρια στη Βρετανία, πέρασε από διάφορες «φάσεις». Επινε πολύ και μεθούσε, μετά για λίγες μέρες δεν έπινε καθόλου, μερικές νύχτες έπινε λίγο και μετά, πάλι, «του έδινε και καταλάβαινε». Μέχρι που ξέσπασε η πανδημία του κορονοϊού και επέστρεψε στο πατρικό της στο Λονδίνο. Αφού στην καραντίνα δεν μπορούσε να βγει, η Λόλα σταμάτησε να πίνει αλκοόλ. «Μου δόθηκε η ευκαιρία να βγάλω για λίγο από τη ζωή μου τις βαθιά ριζωμένες συνήθειες και να βρω άλλους τρόπους να αντιμετωπίζω το άγχος μου και να χαλαρώνω», είπε στο BBC.
Τώρα, η νεαρή απολαμβάνει μια διαφορετική σχέση με το αλκοόλ. Βγαίνει αλλά πίνει λίγο ή καθόλου. «Δεν είμαι κατά του ποτού, απλώς δεν μου αρέσει πια να μεθάω ή να νιώθω άρρωστη το επόμενο πρωί», είπε. «Θέλω να πηγαίνω σπίτι με ασφάλεια και να θυμάμαι τους ανθρώπους που γνώρισα. Το να μένω νηφάλια λειτουργεί πολύ καλά για μένα».
Η Λόλα δεν αποτελεί εξαίρεση μεταξύ των φίλων της. «Ολοι πίνουν λιγότερο από την πανδημία και μετά και δεν αισθάνονται άσχημα γι’ αυτό. Ακόμη και οι φίλοι μου που δεν έχουν περιορίσει το ποτό όσο εγώ, πιστεύουν ότι είναι καλύτερα όταν οι άνθρωποι βγαίνουν έξω και δεν μεθούν», εξήγησε.
Η μεγαλύτερη πρόσφατη μελέτη του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με τις συμπεριφορές κατανάλωσης αλκοόλ έδειξε το 2019 ότι οι νέοι ηλικίας 16 έως 25 ετών είχαν τις περισσότερες πιθανότητες να είναι εντελώς εγκρατείς, με το 26% να μην πίνει καθόλου, σε σύγκριση με τη γενιά των 55 έως 74 ετών, της οποίας μόνο το 15% δεν έπινε.
Τι γίνεται στις ΗΠΑ;
Στους ενηλίκους στις Ηνωμένες Πολιτείες, η έρευνα έδειξε ότι όσοι βρίσκονται μεταξύ 35 έως 54 ετών είναι πιο πιθανό να πίνουν αλκοόλ (70%), σε σύγκριση με τη γενιά Ζ (60%) και όσους γεννήθηκαν μέχρι το 1965 (52%), ενώ μια μελέτη από το 2020 έδειξε ότι το ποσοστό των αμερικανών φοιτητών που δεν πίνουν καθόλου αυξήθηκε από 20% σε 28% μέσα σε μια δεκαετία. Από αυτούς που πίνουν, η μεγαλύτερη μερίδα των νεαρών Ευρωπαίων (από 18 έως 39 ετών) πίνει μία φορά τον μήνα (27%), ενώ στις ΗΠΑ, η ίδια ηλικιακή ομάδα πίνει μία φορά την εβδομάδα (25%).
Δύο από τους λόγους για τους οποίους οι νέοι έχουν μειώσει την κατανάλωση του αλκοόλ είναι το ότι σκέφτονται περισσότερο από τις παλαιότερες γενιές την υγεία τους και ότι οι συνομήλικοί τους τούς βλέπουν διαφορετικά», αναφέρει το δημοσίευμα του BBC.
«Στο παρελθόν, μπορεί να αισθανόσουν “εκτός” αν σε ένα μέρος όπου μπορούσες να φας και να πιεις, εσύ επέλεγες να μην πιεις. Τώρα δεν είναι έτσι, δεν σε κρίνει κάποιος από το αν πίνεις ή όχι», είπε ο Τζον Χολμς, καθηγητής της Πολιτικής για το Αλκοόλ στο βρετανικό Πανεπιστήμιο Sheffield.
Η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ από τους νέους, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι αξιοσημείωτη και διαδεδομένη στις περισσότερες πλούσιες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και στις ΗΠΑ, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Κατά τη διάρκεια του lockdown, το 44% των Αυστραλών που ανήκουν τη γενιά Ζ είχε μειώσει πάρα πολύ την κατανάλωση αλκοόλ – υπερδιπλάσιο ποσοστό από οποιαδήποτε άλλη γενιά.
«Η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ σίγουρα δεν συμβαίνει λόγω της πολιτικής για το αλκοόλ. Ολα αυτά που ήταν συνήθη και επικίνδυνα μειώθηκαν στις νέες γενιές, όπως η χρήση ναρκωτικών, το σεξ χωρίς προφυλάξεις, το κάπνισμα, η εγκληματικότητα και η επικίνδυνη οδήγηση» λέει η Εϊμι Πένι, ερευνήτρια στο Κέντρο Ερευνας Πολιτικής για το Αλκοόλ στο Πανεπιστήμιο La Trobe της Μελβούρνης.
Ο Χολμς βλέπει αυτή την εξέλιξη ως πολύ φυσική. «Η κατανάλωση αλκοόλ αυξήθηκε κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, αλλά ο ηδονισμός και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Οι τάσεις κατανάλωσης έρχονται σε μεγάλα κύματα που ανεβαίνουν και πέφτουν, η κατανάλωση αλκοόλ θα μειωνόταν κάποια στιγμή και ήταν πιθανό ότι οι νεότερες γενιές θα έκαναν αυτή την αλλαγή.
»Είναι πολύ ωραίο, σχεδόν συναρπαστικό, να βλέπεις ανθρώπους να πίνουν μη αλκοολούχα ποτά, να μπορούν να συζητούν και να παθιάζονται».
Μετά την πανδημία, τα μπαρ και τα εστιατόρια, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την αλλαγή στις συνήθειες, άλλαξαν και αυτά που προσφέρουν, έτσι ώστε να περιλάβουν στο πελατειακό τους κοινό και άλλες γενιές και ειδικά τη γενιά Ζ. Για παράδειγμα, έχουν βάλει τραπέζια πινγκ-πονγκ ή άλλα παιχνίδια στους χώρους τους. «Ο κόσμος δείχνει ότι θέλει να βγει και να συναναστραφεί κοινωνικά χωρίς να πιει απαραίτητα, έχει βγάλει από τη ζωή του την έκφραση «να βγούμε έξω για ποτό»», είπε και η Εμα Χάτσισον, ιδρύτρια του παγκόσμιου πρακτορείου ποτών Sweet & Chilli –που σίγουρα, κάτι ξέρει περισσότερο, αφού είναι και ιδιοκτήτρια τριών μπαρ στο Λονδίνο, διαβάζουμε στο BBC.