Γιατί αρέσει η μοναξιά στον Δημήτρη Καταλειφό

Φεγγίτης, μοναξιά. Ας μιλήσουμε για σχέσεις, λοιπόν. Ή μήπως, τελικά, μιλώντας ή πιέζοντας τις σχέσεις μιλάμε για την μοναξιά; Για την μοναξιά μας; Ο σερ Ντέβιντ Χέαρ, βραβευμένος θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος, το πιστεύει αυτό. Και το βάζει σε… εφαρμογή (προς απόδειξη) στον «Φεγγίτη» του, (ή «Skylight» στην αρχική αγγλόφωνη εκδοχή της), με απόγειο εκείνη με την Κάρι Μάλιγκαν και τον Μπιλ Νάι. Και δεν το πιστεύει μόνον εκείνος. Το πιστεύει και ο Δημήτρης Καταλειφός που ενσαρκώνει τον ήρωά του στο έργο, τον Τομ, έναν επιτυχημένο επιχειρηματία (εστιάτορα), που επιχειρεί να ξαναβρεί τον παλιό του έρωτα, στα μάτια της δασκάλας του γιού του Κίρα. Εντάξει, το πιστεύει και ο σκηνοθέτης της παράστασης στο «Εμπορικόν» (για δεύτερη χρονιά), ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης.

Άρα, να πιστέψουμε και την μεταφράστρια του έργου (μετάφραση, η οποία ήδη κυκλοφόρησε σε τόμο από την Κάπα Εκδοτική ) Μιρέλλα Παπαοικονόμου , γνωστή μας από τις τηλεοπτικές της επιτυχίες. Λέει:

«Ο Φεγγίτης δεν είναι μια απλή ερωτική ιστορία μιας παράνομης σχέσης. Διεισδύει βαθιά στις ψυχές των ηρώων του, “φωτίζοντας” την αλήθεια τους. Ο καθένας τους έχει επιλέξει έναν ρόλο “φάρμακο” για να γιατρέψει τη μοναξιά του».

Ας προσθέσουμε τα λεγόμενά της σε εκείνα του σερ Ντέιβιντ Χέαρ, που έχει γράψει περισσότερα από 30 θεατρικά, ήταν υποψήφιος για δύο Όσκαρ («Οι Ώρες», «Σφραγισμένα Χείλη») και υπογράφει το σενάριο της ταινίας του Ρέιφ Φάινς «The White Crow» -για τα χρόνια που ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ αυτομόλησε στην Δύση– ταινία η οποία αναμένεται να βγει στις αίθουσες από το 2019. Ότι, δηλαδή, κατά Χέαρ, «η τέχνη της γραφής είναι η τέχνη του να ανακαλύπτεις εκείνο που πιστεύεις».

Και ο συγγραφέας, όπως και ο Δημήτρης Καταλειφός, ανακαλύπτουν μέσα από τον «Φεγγίτη» εκείνο που πιστεύουν για τις σχέσεις, τουλάχιστον σε αυτό το έργο. Ότι στην πραγματικότητα σκιαγραφούν την μοναξιά. Ναι, ακόμη και η σπαραξικάρδια ερωτική εξομολόγηση του Τομ.

«Το θέμα που υποβόσκει είναι η μοναξιά», βάζει την τελική επικεφαλίδα ο πρωταγωνιστής Δημήτρης Καταλειφός. «Ενώ και οι τρεις ήρωες θέλουν αγάπη και κατανόηση, όπως όλοι μας, εκείνο στο οποίο επιστρέφουν τελικά είναι η μοναξιά».

Είναι λοιπόν αυτό το θέμα που μας αγγίζει στον «Φεγγίτη»;

«Ναι, περισσότερο από ποτέ μας αγγίζει σήμερα, που η πιο συνηθισμένη κατάσταση –ας την πω έτσι– του σύγχρονου ανθρώπου είναι η μοναξιά», μου απαντάει ο Δημήτρης Καταλειφός. «Αναζητούμε, λέμε, την επικοινωνία, η οποία είναι δύσκολη, αλλά καταλήγουμε στην μοναξιά. Και αυτό διότι είναι πάρα πολύ δύσκολο να υποχωρήσει το Εγώ μας, που είναι μεγάλο εμπόδιο. Και το κυριότερο; Είναι πάρα πολύ δύσκολο να ακούμε τον άλλον».

Ο ηθοποιός που έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν έχει χάσει τον παιδικό ενθουσιασμό και ότι ποτέ δεν πίστεψε ότι ξέρει κάτι ή δεν ένιωσε «καταξιωμένος πρωταγωνιστής», δεν πιστεύει πως είναι τα θέματα των έργων που συγκινούν. Ή που τον συγκινούν. Η ίδια η κατάληξη στην μοναξιά, ας πούμε. «Συνέπεια και συγκίνηση να υπάρχει», όπως μου το θέτει. «Το μόνο που ξέρω είναι ότι με ενδιαφέρει να μου αρέσει το έργο και να με συγκινήσει. Άλλωστε, όλη η δουλειά του ηθοποιού είναι να αγαπήσει το εκάστοτε έργο και τον εκάστοτε ρόλο».

Άρα, δεν είναι το θέμα της μοναξιάς, που υποβόσκει, στον «Φεγγίτη», που τον συγκίνησε. Αλλά το ίδιο το –καλογραμμένο, όπως μου λέει– έργο. «Βέβαια, αυτό ο καθένας το βλέπει μέσα από το δικό του πρίσμα», μου προσθέτει. «Εκείνος που ο ένας το βλέπει αριστούργημα, άλλος το βλέπει τερατούργημα. Και αυτό έχει μπερδέψει και εκείνους που κάνουν τέχνη και εκείνους που παρακολουθούν. Αυτό είναι και το κύριο σημείο, που δείχνει την παρακμή της εποχής μας, πιστεύω. Δεν υπάρχουν κοινά σημεία και κριτήρια για να συνεννοηθούν οι άνθρωποι (σ.σ.: λέτε, να ξέρει για τις μάχες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;). Υπάρχει τόση πολυφωνία, που σχεδόν δεν υπάρχει ή δεν μπορεί να υπάρξει μέση οδός. Τι έχει, λοιπόν, να κάνει κάποιος μέσα σε όλα αυτά; Να ακούσει την δική του φωνή και να την ακολουθήσει».

Εκείνος, μόλις την άνοιξη που μας πέρασε άκουσε την μέσα του φωνή και το όνομά του ανακοινώθηκε, για πρώτη φορά, ως πρωταγωνιστή σε αρχαία τραγωδία. Στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, κατά Μάρθα Φριντζήλα (τελικά, τον επώνυμο ρόλο ανέλαβε ο Νίκος Καραθάνος). «Στην αρχαία τραγωδία δεν έχω ειδίκευση», είναι η – σεμνή – απάντησή του, όταν τον ρωτάω τι έγινε. «Φέτος, παραλίγο θα γινόταν αυτό που θέλω χρόνια, αλλά τελικά δεν το έφεραν οι συνθήκες. Μακάρι, κάποια στιγμή, να έχω την ευλογία να παίξω σε αρχαία τραγωδία για πρώτη φορά. Όμως αυτό θα ήθελα να γίνει με συνθήκες χρόνου. Ύστερα από έρευνα που θα κρατήσει ένα – δύο χρόνια. Αυτό θα μου άρεσε πολύ, αλλά δεν ξέρω αν θα συμβεί».

Μέχρι τότε, κλείνει ήδη τον έκτο χρόνο του στο «Εμπορικόν», ύστερα από το «Χορό του θανάτου» και το «Ήταν όλοι τους παιδιά μου» και, πέρα από τον «Φεγγίτη», ετοιμάζεται το Μάιο να ερμηνεύσει, για λίγες παραστάσεις, σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκεύα, στο Εμπορικόν, τον μονόλογο του Σάμιουελ Μπέκετ «Το τέλος». Θέμα; Ξανά η μοναξιά, μέσα στο έρημο τοπίο του τέλους της ανθρωπότητας. Ή μήπως, όπως έλεγε και ο Μπέκετ, «το τέλος βρίσκεται μες στην αρχή, κι ωστόσο συνεχίζουμε»;

Ο Δημήτρης Καταλειφός, που έχει τοποθετηθεί σε αυτό («Ζούμε σε μια εποχή που θέλει να γκρεμίσει τα πάντα»), ξέρει πως κι εδώ ο Μπέκετ κρύβει πίσω από τις λέξεις το κενό που αφήνει πίσω της η παραδοχή του τέλους. Και παραδέχεται, από πλευράς, του, για μία ακόμη φορά, όπως και στον «Φεγγίτη», ότι τούτη η «νουβέλα σε πρώτο πρόσωπο», που θα της δώσει ζωή στη σκηνή, δεν μιλάει για τίποτε άλλο παρά για «την τρομερή αποξένωση του ανθρώπου». Γιατί, άραγε, όλα καταλήγουν εκεί;

Σαν τους ήρωες του «Φεγγίτη», που δοκιμάζουν να… απευθυνθούν στις σχέσεις, να ζητήσουν αγάπη και κατανόηση, «όπως όλοι μας», αλλά καταλήγουν στη μοναξιά. Και όταν λέμε δοκιμάζουν, εννοούμε ότι είναι σαν να γράφουν πρόχειρο «διαγώνισμα» για ζωή. Όμως, όπως λέει και ο Άντον Τσέχοφ στις «Τρεις αδερφές» (φράση που ανασύρει ο Δημήτρης Καταλειφός), «τι ωραία που θα ήταν αν η ζωή ήταν κάτι πρόχειρο και μετά να γράφαμε το καλό»;