Ηταν μια Διάσκεψη που είχε διαφημιστεί ως η καθοριστική για το Ουκρανικό –περισσότερες από 90 χώρες συμμετείχαν (όχι βέβαια η Ρωσία, αλλά ούτε και η Κίνα). Ωστόσο, και μολονότι η συντριπτική πλειονότητα των αντιπροσωπειών που μαζεύτηκαν το Σαββατοκύριακο στο Μπούργκενστοκ της Ελβετίας, συμφώνησαν σε μια τελική διακήρυξη στην οποία διατυπώνεται έκκληση για επιστροφή χιλιάδων παιδιών της Ουκρανίας που μεταφέρθηκαν στη Ρωσία, για πλήρη ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου καθώς και για διάλογο «ανάμεσα σε όλα τα μέρη» και φυσικά για σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, η διάσκεψη δεν είχε επιτυχία.
Οπως επεσήμανε ο Guardian, περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Βραζιλία (που δεν έστειλε στην Ελβετία παρά μόνο παρατηρητή), η Ινδία, η Νότιος Αφρική και η Σαουδική Αραβία αρνήθηκαν να συνυπογράψουν το τελικό ανακοινωθέν. Το ίδιο έκαναν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ταϊλάνδη και η Ινδονησία κράτη δηλαδή που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έχουν προνομιακές σχέσεις ή συμφέροντα με το καθεστώς του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Για αυτές τις χώρες, η εισβολή στην Ουκρανία, η παραβίαση δηλαδή της εδαφικής ακεραιότητας ενός ανεξάρτητου κράτους, δεν έχει πολλή σημασία, μπροστά στα τεράστια οικονομικά συμφέροντα που απορρέουν από το ρωσικό πετρέλαιο –είτε ως προϊόν που θα υποστηρίξει τη ραγδαία οικονομική επέκταση (βλέπε Ινδία), είτε ως προϊόν η τιμή του οποίου πρέπει να ελέγχεται (βλέπε Σαουδική Αραβία).
Ετσι, αυτό που επιβεβαίωσε η Διάσκεψη σε αυτό το πανέμορφο τοπίο έξω τη Λουκέρνη, είναι ότι πολύ δύσκολα θα στηρίξουν την Ουκρανία χώρες εκτός Δύσης.
Τα κύρια σημεία του τελικού ανακοινωθέντος που υπέγραψαν 84 χώρες:
– Ενας «ρωσικός» πόλεμος
Η Ρωσία θεωρείται υπεύθυνη ότι άρχισε αυτό τον πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας το Φεβρουάριο 2022 και το τελικό έγγραφο της συνόδου κορυφής αναφέρεται στις καταστροφικές συνέπειες της σύγκρουσης και καλεί για τη «συνολική» διευθέτησή της.
«Ο πόλεμος της Ρωσικής Ομοσπονδίας εναντίον της Ουκρανίας, που βρίσκεται σε εξέλιξη, συνεχίζει να προκαλεί βάσανα στους ανθρώπους και καταστροφές σε μεγάλη κλίμακα, ενώ δημιουργεί επίσης κινδύνους και κρίσεις με παγκόσμιο αντίκτυπο», αναφέρεται στο ανακοινωθέν.
– Εδαφική ακεραιότητα
Οι υπογράφουσες χώρες δηλώνουν ότι «επαναλαμβάνουν την υποστήριξή τους στις αρχές της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των κρατών, περιλαμβανομένης της Ουκρανίας, μέσα στα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορά τους».
Η Ρωσία ελέγχει αυτή τη στιγμή σχεδόν 20% του ουκρανικού εδάφους, περιλαμβανομένης της Κριμαίας την οποία προσάρτησε το 2014.
– Παιδιά και αιχμάλωτοι
Το έγγραφο περιλαμβάνει επίσης έκκληση για πλήρη ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου και για την επιστροφή στην Ουκρανία χιλιάδων παιδιών που μεταφέρθηκαν στη Ρωσία και τα εδάφη που αυτή ελέγχει.
Το Κίεβο έχει κατηγορήσει τη Μόσχα ότι έχει απαγάγει σχεδόν 20.000 παιδιά από την αρχή της εισβολής της. Το Κρεμλίνο υποστηρίζει ότι τα μετέφερε για να τα προστατεύσει.
«Όλοι οι αιχμάλωτοι πολέμου πρέπει να απελευθερωθούν μέσω μιας πλήρους ανταλλαγής», αναφέρεται στο τελικό ανακοινωθέν.
«Όλα τα παιδιά της Ουκρανίας, που απελάθηκαν και μεταφέρθηκαν παρανόμως, και όλοι οι άλλοι ουκρανοί άμαχοι, που συνελήφθησαν παρανόμως, πρέπει να σταλούν πίσω στην Ουκρανία», προστίθεται.
– Πυρηνική ασφάλεια
Η Διάσκεψη ζητεί να τεθεί υπό τον «πλήρη και κυρίαρχο» έλεγχο της Ουκρανίας ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια, ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη, που βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό ρωσικό έλεγχο.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει για τον κίνδυνο ενός μείζονος πυρηνικού ατυχήματος αφότου οι ρώσοι στρατιωτικοί κατέλαβαν αυτό το σταθμό στην αρχή του πολέμου.
«Οι ουκρανικοί πυρηνικοί σταθμοί και εγκαταστάσεις, περιλαμβανομένου του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, πρέπει να λειτουργούν με τρόπο ασφαλή υπό τον πλήρη έλεγχο της Ουκρανίας», αναφέρεται στο τελικό ανακοινωθέν.
Οι υπογράφουσες χώρες εξέφρασαν επίσης την ανησυχία τους όσον αφορά το ενδεχόμενο προσφυγής στα πυρηνικά όπλα.
«Κάθε απειλή προσφυγής και κάθε προσφυγή στα πυρηνικά όπλα μέσα στο πλαίσιο του πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη εναντίον της Ουκρανίας είναι απαράδεκτες», αναφέρεται στο κείμενο.
– Επισιτιστική ασφάλεια
«Η επισιτιστική ασφάλεια δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να χρησιμοποιείται σαν όπλο. Τα ουκρανικά αγροτικά προϊόντα πρέπει να παραδίδονται ελεύθερα και με ασφάλεια στις ενδιαφερόμενες τρίτες χώρες», αναφέρεται στο έγγραφο.
Η Ουκρανία είναι ένας από τους κύριους εξαγωγούς σιτηρών στον κόσμο, όμως η ρωσική εισβολή έχει εμποδίσει τις εξαγωγές της μέσω της Μαύρης Θάλασσας, η οποία έχει γίνει πολεμική ζώνη.
«Έχουν ουσιώδη σημασία η ελεύθερη εμπορική ναυσιπλοΐα, πλήρης και ασφαλής, όπως και η πρόσβαση στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας του Αζόφ», αναφέρεται.
«Οι επιθέσεις σε εμπορικά πλοία μέσα στα λιμάνια και κατά τον πλου τους, καθώς και εναντίον πολιτικών λιμανιών και των υποδομών τους, είναι απαράδεκτες», προστίθεται επίσης στη διακήρυξη.
– Να περιληφθεί η Ρωσία
Στο έγγραφο αναφέρεται επίσης πως μελλοντικές διαπραγματεύσεις για ένα ειρηνευτικό σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνουν τη Ρωσία.
«Έχουμε την πεποίθηση ότι, για να φθάσουμε στην ειρήνη, χρειάζονται η συμμετοχή και ο διάλογος όλων των μερών», αναφέρουν οι υπογράφουσες χώρες.
Οι συμμετέχοντες στη σύνοδο κορυφής «αποφάσισαν να αναλάβουν στο μέλλον συγκεκριμένα διαβήματα στους προαναφερθέντες τομείς, με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των μερών».
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε πως οι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη συμφώνησαν να συνεχίσουν να εργάζονται σε ειδικές ομάδες και ότι μόλις ετοιμαστούν «τα σχέδια δράσης για την ειρήνη», θα ανοίξει ο δρόμος για μια δεύτερη συνάντηση.
«Συμφωνήσαμε να ξεκινήσουμε να εργαζόμαστε σε ειδικές μετά τη σύνοδο ομάδες πάνω σε συγκεκριμένες ιδέες, προτάσεις και αναπτύξεις που μπορούν να αποκαταστήσουν την ασφάλεια σε διάφορες πλευρές», είπε σε συνέντευξη Τύπου. «Οταν τα σχέδια δράσης για την ειρήνη ετοιμαστούν, θα ανοίξει ο δρόμος για τη δεύτερη σύνοδο κορυφής για την ειρήνη».
Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η Διάσκεψη του Μπούργκενστοκ έφερε «πιο κοντά» την ειρήνη στην Ουκρανία, όμως η πραγματική ειρήνη δεν θα επιτευχθεί σε ένα βήμα, και ο δρόμος προς την επίτευξή της θα απαιτήσει υπομονή και αποφασιστικότητα.
«Δεν ήταν μια ειρηνευτική διαπραγμάτευση επειδή ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν σκέπτεται σοβαρά να τελειώσει τον πόλεμο, επιμένει στη συνθηκολόγηση, επιμένει στην παραχώρηση ουκρανικών εδαφών – ακόμη και εδαφών που δεν είναι σήμερα κατεχόμενα», εξήγησε η γερμανίδα αξιωματούχος.