Ηταν στραβό το κλήμα μας, και για αυτό το αποτελείωσε το κλίμα – παραφράζοντας την παροιμιώδη ελληνική έκφραση με τον φαγανό γάιδαρο βγαίνει το νόημα του ανθρώπου όπως τον σκιαγραφεί η επιθεώρηση Nature: σαν τον μοναδικό υπαίτιο και πρόξενο όλων των λεγόμενων φυσικών καταστροφών ή θεομηνιών. Ναι, ο άνθρωπος φταίει για όλα. Εμείς! Διότι φυσικές καταστροφές δεν υπάρχουν, αφού πάντα σε αυτές εμπλέκονται άνθρωποι.
Το Communications Earth & Environment, ένα περιοδικό αφιερωμένο στο περιβάλλον, το οποίο αποτελεί τμήμα του επιστημονικού περιοδικού Nature, απευθύνει κάλεσμα ώστε να συνειδητοποιήσουμε τις ευθύνες μας. Δεν υπάρχουν φυσικές καταστροφές λέει: πίσω από κάθε καταστροφή υπάρχει το ανθρώπινο χέρι. Το συγκεκριμένο άρθρο υπογράφουν πανεπιστημιακοί ερευνητές από την Κοπεγχάγη, από το Λουντ της Σουηδίας και από το Λονδίνο.
«Οι φυσικοί κίνδυνοι όπως οι πλημμύρες, η ξηρασία και τα κύματα καύσωνα εξελίσσονται σε καταστροφές λόγω της ευπάθειας της κοινωνίας, δηλαδή λόγω της τάσης των ανθρώπων, των κοινωνιών και των οικοσυστημάτων να υφίστανται βλάβες. Συχνά η κοινωνική, πολιτική και οικονομική κατάσταση των ανθρώπων καθορίζει τη φύση των επιπτώσεων.
»Επιπλέον, πολλοί φυσικοί κίνδυνοι δεν είναι απλώς φυσικές διεργασίες αλλά έχουν καταστεί πιο επίφοβοι εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται και αυτή από τον άνθρωπο. Αυτό έχει αναγνωριστεί εδώ και καιρό βέβαια, ωστόσο οι καταστροφές συνεχίζουν να ερμηνεύονται ως “θεομηνίες” ή να περιγράφονται ως “φυσικές”» διατείνονται οι επιστήμονες.
Ενδιαφέρον στοιχείο του κειμένου τους πάντως, πέρα από τα καθαρώς οικολογικά, είναι η συμπερίληψη της κορονοϊκής πανδημίας στην κατηγορία των καταστροφών που γεννήθηκαν από την οργάνωση των κοινωνιών μας.
Η αστικοποίηση, οι «συστημικές αδικίες» (η φτώχεια), η «περιθωριοποίηση λόγω θρησκείας, κοινωνικής τάξης, εθνικότητας, φύλου ή ηλικίας» προστίθενται από τους ερευνητές στους λόγους οι οποίοι ευθύνονται για τις καταστροφές. «Το ευάλωτο [των κοινωνιών μας] είναι, συνεπώς, προϊόν πολιτικών διαδικασιών και κακής διακυβέρνησης» λένε, και εξηγούνται περισσότερο: «Το να κατηγορείς τη φύση ή το κλίμα για καταστροφές σημαίνει αποποίηση της ευθύνης, αφού ο ανθρώπινος παράγων προκαλεί την ευπάθεια. Η δαιμονοποίηση των φυσικών αιτίων κατασκευάζει κάποια βολική από πολιτικής απόψεως αφήγηση, η οποία χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει τις νομοθεσίες».
«Οσα γράφουμε», σημείωσαν οι ειδικοί, «συνιστούν κριτική κυρίως για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής». Ετσι «απαιτείται αλλαγή του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε τις περιβαλλοντικές καταστροφές». Αν θέλουμε να τις αποτρέψουμε, πρέπει «να σταματήσουμε να κατηγορούμε τη φύση ή το κλίμα» και να επικεντρωθούμε σε αυτό που επί της ουσίας συνιστούν οι επιλογές μας.