Τα μέλη της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας της Συρίας είναι διάσημα για τις διασώσεις που πραγματοποιούν εδώ και 11 χρόνια στα μέτωπα του εμφυλίου πολέμου που μαίνεται στην χώρα. Η εμπειρία τους μπορεί να αποδείχθηκε πολύτιμη μετά το πέρασμα του καταστροφικού σεισμού, αλλά τίποτα δεν θα μπορούσε να τους προετοιμάσει για την αντιμετώπιση των συνεπειών του.
Οι Λευκόκρανοι (White Helmets), όπως είναι γνωστοί ανά τον κόσμο από τα λευκά κράνη που τους παρέχουν εδώ και χρόνια οι Δυτικοί τους σύμμαχοι, ισχυρίζονται ότι οι ζημιές στα σπίτια τους ήταν χειρότερες από εκείνες των ρωσικών βομβαρδισμών στην δεκαετία που διαρκεί ο εμφύλιος πόλεμος στην Συρία.
«Δεν υπάρχει σύγκριση με ό,τι γινόταν πριν», λέει στους Times του Λονδίνου ο Χασάν Μοχάμεντ, ο 35χρονος αρχηγός μιας ομάδας Λευκόκρανων που επιχειρούν στις περιοχές του μεγάλου σεισμού. Η ομάδα του προσπαθεί να διασώσει όσους μπορεί από την πόλη Τζιντίρες, η οποία έχει κυριολεκτικά ισοπεδωθεί.
Μπορεί οι άντρες και οι γυναίκες του τάγματός του να διασώζουν άντρες, γυναίκες και παιδιά από βομβαρδισμένα κτίρια εδώ και χρόνια, αλλά τουλάχιστον έχουν το πολύ δύο – τρία κτίρια να ερευνήσουν μετά από κάθε βομβαρδισμό. Η εικόνα των ισοπεδωμένων κτιρίων στις πόλεις της Συρίας θυμίζει μαζικό βομβαρδισμό, αν όχι πυρηνικά βομβαρδισμένο τοπίο.
Τα μέλη του συγκεκριμένου τάγματος ξεκίνησαν τις επιχειρήσεις διάσωσης την περασμένη εβδομάδα μετρώντας τέσσερις απώλειες συναδέλφων τους, που χάθηκαν μαζί με τις οικογένειές τους στα χαλάσματα των σπιτιών τους. Η πόλη Τζιντίρες, που ελέγχεται από αντάρτες υποστηριζόμενους από την Τουρκία, είναι η πόλη που επλήγη χειρότερα από οποιαδήποτε άλλη στην Συρία, με τουλάχιστον 1.000 νεκρούς ως τώρα.
Περισσότεροι από 5.000 άνθρωποι έχουν ήδη επιβεβαιωθεί νεκροί στη Συρία, στα τουλάχιστον δύο τρίτα των εδαφών που ελέγχονται από τους αντάρτες – εδάφη όπου δραστηριοποιούνται οι Λευκόκρανοι. Χιλιάδες κτίρια έχουν καταρρεύσει, ενδεχομένως με τους κατοίκους ακόμα μέσα. Ελλείψει διεθνούς βοήθειας, τα Λευκά Κράνη είναι η μόνη δύναμη που έχει εκπαιδευτεί για την διάσωσή τους – και είναι όλοι εθελοντές, με χαμηλή αμοιβή.
Οι Λευκόκρανοι ξεκίνησαν ως ένα άτυπο δίκτυο εθελοντών που αντιμετώπισαν τις συνέπειες των βομβαρδισμών του καθεστώτος της Δαμασκού σε περιοχές ανταρτών, στην κορύφωση του εμφυλίου κατά την διετία 2013 – 14. Σύντομα προμηθεύτηκαν εξοπλισμό και δέχθηκαν εκπαίδευση από εξωγενείς υποστηρικτές, κυρίως χώρες της Δύσης.
Ετσι απέκτησαν τα χαρακτηριστικά λευκά κράνη τους, που έμελε να τους προσφέρουν διεθνή αναγνώριση. Βρετανικές και άλλες ευρωπαϊκές χώρες διοχέτευαν αποστολές βοήθειας προς αυτούς μέσω μιας ΜΚΟ στην Κωνσταντινούπολη, που είχε ιδρύσει ο πρώην αξιωματικός του βρετανικού στρατού, Τζέιμς ΛεΜεζουριέ.
Οταν αποκαλύφθηκε η διασύνδεση των λευκόκρανων με τις δυτικές δυνάμεις, υποστηρικτές του καθεστώτος και της συμμάχου του, Μόσχας, τους χαρακτήρισαν εργαλεία προπαγάνδας και ζωντανή απόδειξη της δυτικής υποστήριξης στην τρομοκρατική οργάνωση Αλ Κάιντα.
Μετά την αυτοκτονία του ΛεΜεζουριέ, οι αρνητικοί ισχυρισμοί άρχισαν να ξεθωριάζουν, αφήνοντας μια έμπειρη εθελοντική δύναμη 3.000 ανθρώπων να δρα ως δύναμη πυρόσβεσης, διάσωσης και συμπληρωματική υπηρεσία μεταφοράς ασθενών, σε συχνά δυσλειτουργικές περιοχές που είχαν υπό τον έλεγχό τους οι αντάρτες.
Και μετά ήρθε ο καταστροφικός σεισμός. Αν η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, που δέχθηκε εκατοντάδες εθελοντικές ομάδες διάσωσης από όλο τον πλανήτη, ήταν πρακτικά αδύνατο να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις αυτού του σεισμού, μπορεί κανείς να φανταστεί πόσο πιο απελπιστικές είναι οι επιχειρήσεις διάσωσης στην αιματοβαμμένη από τον εμφύλιο Συρία.
«Η αντιμετώπιση των συνεπειών ενός σεισμού και ενός βομβαρδισμού, είναι παρόμοια», λέει στους Times ο 28χρονος Σάντι Χασάν, που επιβλέπει τις προσπάθειες διάσωσης στην πόλη Σαλκίν της Συρίας. «Η βασική διαφορά είναι ότι στις περιπτώσεις βομβαρδισμών, έχεις ουσιαστικά τα πάντα υπό έλεγχο. Εχεις αρκετό εξοπλισμό ώστε να δουλέψεις μεθοδικά στο βομβαρδισμένο σημείο».
«Η καταστροφή εδώ ήταν εκτός ελέγχου, ήταν απλά τεράστια», συμπληρώνει. Τα αποτελέσματα ήταν τραυματικά για όλες τις ομάδες διάσωσης. Ο Χασάν βρέθηκε αντιμέτωπος με την «πιο οδυνηρή» στιγμή του στα χαλάσματα, όταν η ομάδα του ανέσυρε ένα παιδάκι, που επέζησε μέσα στην προστατευτική αγκαλιά του νεκρού πατέρα του.
Τα συνεργεία διάσωσης είχαν στην διάθεσή τους εξελιγμένο εξοπλισμό, όπως κάμερες θερμικής απεικόνισης και εξειδικευμένα εργαλεία για σκάψιμο. Απλά ο εξοπλισμός δεν ήταν σε ικανοποιητικό αριθμό ώστε η ομάδα του να μπορεί να επιχειρεί ταυτόχρονα σε διαφορετικά μέτωπα. Γεγονός που οδήγησε τα συνεργεία σε ασύλληπτες για τον κοινό νου επιλογές, όπως να εγκαταλείψουν περιοχές όπου ακούγονταν φωνές εγκλωβισμένων για άλλες, πιο επείγουσες διασώσεις.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι πληγές του δεκαετούς και συνεχιζόμενου εμφυλίου πολέμου στην Συρία, που έχει ήδη καταγράψει 500.000 θύματα, στην συντριπτική τους πλειοψηφία άμαχους πολίτες, και έχει διχάσει την χώρα, είναι ήδη ανεπούλωτες. Ομως σε προσωπικό επίπεδο, οι επιπτώσεις του σεισμού φαίνονται πιο βαριές, λέει στους Times ο 31χρονος Ναντίμ Αμπουλαχτάρ Ντιμπού, ένας άλλος Λευκόκρανος.
Φοιτητής της Νομικής στο πανεπιστήμιο του Χαλεπιού, ο Ντιμπού εξηγεί ότι δεν είναι μόνο ο πόνος από την απώλεια των τεσσάρων Λευκόκρανων συναδέλφων του, είναι και η οδύνη από τον θάνατο συγγενών και φίλων που βρέθηκαν νεκροί στην περιοχή όπου επιχειρεί. Ο νεαρός εθελοντής μέτρησε 10 γείτονες και 25 φίλους του που χάθηκαν κάτω απ’ τα συντρίμμια.