Ο χρόνος είναι ίσως ο πιο μεγάλος εχθρός στη μάχη για την αποτροπή της αλλαγής του κλίματος. Πρέπει να ετοιμαστεί νομοθεσία και ένα ολόκληρο πλέγμα διατάξεων, τις οποίες κάθε κράτος χωριστά οφείλει να τηρήσει σε βάθος ετών ή και δεκαετιών από σήμερα.
Η ζωή είναι απρόβλεπτη – ποιος θα περίμενε πριν από ένα χρόνο τον κορονοϊό; – και τα μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής υπερβαίνουν κατά πολύ σε διάρκεια τον συνταγματικό βίο μιας κυβέρνησης. Πολλές κυβερνήσεις με διαφορετικές προτεραιότητες και μέτρα που εκτροχιάζουν την προσπάθεια θα μεσολαβήσουν από σήμερα ως, λόγου χάρη, το 2050. Αν, πάλι, δεν πετύχει μια χώρα τον στόχο, ποια κυβέρνηση θα είναι αυτή που ευθύνεται;
Η Δανία επιθυμεί να περιορίσει αυτό το φαινόμενο με τον νόμο που πέρασε πρόσφατα, γράφει σε εκτενές ρεπορτάζ το BBC.
Στην πράξη είναι ένας από τους πρώτους νόμους για την κλιματική αλλαγή ο οποίος φιλοδοξεί να επιβάλει την ειλικρινή προσπάθεια για την αντιμετώπιση του επικίνδυνου φαινομένου.
Η αρχή είχε γίνει το 2019 όταν αναρτήθηκε διαδικτυακά αίτηση υπέρ νόμου που θα συμμορφώσει τη Δανία με τις προβλέψεις της Συμφωνίας του Παρισιού. Αν και δεν είχε τύχη κοινοβουλευτικά, το αίτημα ρίζωσε στην κοινωνία μέσα από την οποία ξεπήδησε ένα περιβαλλοντικό κίνημα.
Ως τον Ιούνιο του ίδιος έτους η κλιματική αλλαγή είχε καταστεί ένα από τα κορυφαία ζητήματα της προεκλογικής περιόδου, με τα κόμματα να πλειοδοτούν σε υποσχέσεις. Εύλογα η νέα κυβέρνηση συνασπισμού υπό τους Σοσιαλδημοκράτες άρχισε να εργάζεται πάνω στον νόμο που πέρασε φέτος τον Ιούνιο με ευρύτατη πλειοψηφία (οκτώ στα 10 κόμματα είπαν «ναι»).
Το νέο πλαίσιο αποφεύγει πέντε μεγάλες παγίδες της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Μόνιμη και διαρκής λύση
Μια κυβέρνηση μπορεί να βάλει από τώρα ένα στόχο για τα επόμενα 10-20 χρόνια και να μην τον υλοποιήσει στο 100%, εξάλλου πολλά είναι πιθανό να συμβούν στο ενδιάμεσο.
Ο νόμος στη Δανία ζητά από την κυβέρνηση να εξασφαλίζει κοινοβουλευτική πλειοψηφία για τις εθνικές και παγκόσμιες περιβαλλοντικές στρατηγικές· σε μια χώρα με κουλτούρα πολιτικής συναίνεσης αυτό δεν είναι δύσκολο. Η ετήσια λογοδοσία από την κυβέρνηση θα μπορούσε ακόμη και να οδηγήσει στην παραίτησή της, σημειώνει το BBC.
Δίκαιη μοιρασιά
Ο νόμος εστιάζει στο τι πρέπει να γίνει για τη μείωση των εκπομπών αερίων και όχι τι είναι πιθανό να γίνει με βάση τη τεχνολογία που έχουμε στη διάθεσή μας.
Στους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού είναι η μείωση στο μισό των εκπομπών από όλη την ανθρωπότητα για να μην αυξηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη πάνω από 1,5 βαθμό Κελσίου. Πόση όμως πρέπει να είναι η δίκαιη συμβολή κάθε χώρας σε αυτό; Δεν υπάρχει μια απάντηση.
Κάθε χώρα πρέπει να ορίσει τους στόχους της, με τη Δανία να αυτοδεσμεύεται για μείωση 70% ως το 2030 σε σχέση με το 1990. Ως τώρα έχει πετύχει το μισό, άρα την περιμένει μια δεκαετία σκληρής δουλειάς.
Μηδενισμός των εκπομπών
Ακόμη πιο φιλόδοξος είναι ο στόχος για το 2050, όταν οι εκπομπές πρέπει να είναι μηδενικές, με τη Δανία να ελπίζει σε επίτευξή του ως το 2040. Με άλλα λόγια, όσο CO2 εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα, τόσο θα πρέπει να αφαιρείται από αυτήν.
Μικρές ή μεγάλες χώρες, αλλά και η ΕΕ και Πολιτείες των ΗΠΑ, έχουν δεσμευτεί στην «κλιματική ουδετερότητα» ακόμη και πριν από το 2050. Μόνο η Δανία ενσωματώνει την πρόβλεψη σε νόμο. Αν και με λιγότερο φιλόδοξο στόχο από άλλες χώρες, η Δανία δεσμεύεται να υλοποιήσει από μόνη της τον μηδενισμό σε ό,τι αφορά τις εκπομπές από τα σύνορά της, χωρίς δηλαδή να αγοράζει δικαιώματα ρύπων.
Συλλογική δράση
Η κλιματική αλλαγή αφορά τους πάντες. Σε έναν εξαιρετικά περίπλοκο κόσμο, όμως, οι παίκτες που πρέπει να ενεργήσουν για την αλλαγή είναι πάρα πολλοί και βρίσκονται έξω από τα σύνορα μιας χώρας.
Ο νόμος της Δανίας δεσμεύει την κυβέρνηση να βοηθήσει άλλες χώρες στην επίτευξη των στόχων. Ενας τρόπος είναι να την εντάξει στη διεθνή αναπτυξιακή βοήθεια υπό όρους και προϋποθέσεις, αν και ακόμη δεν έχει αποσαφηνιστεί το πλαίσιο της βοήθειας.
Όχι στο «ράβε-ξήλωνε»
Ενας άλλος κίνδυνος είναι το ένα υπουργείο να υλοποιεί πολιτικές που μειώνουν τις εκπομπές και το άλλο να τις αυξάνει με τα δικά του μέτρα.
Ο νόμος της Δανίας ζητά όλες οι μείζονες κυβερνητικές αποφάσεις να κρίνονται με περιβαλλοντικά κριτήρια. Ακόμη περισσότερο ο νόμος επιδιώκει να εμπλέξει πιο ενεργά την οικονομία εν γένει με την κυβέρνηση για την εξεύρεση των λύσεων. Στην πράξη, η μία πλευρά θα ελέγχει την άλλη, κάτι που σε βάθος χρόνου μπορεί να είναι η βέλτιστη λύση.