Οταν αρχίζεις ένα βιβλίο, γνωρίζοντας ποιος ηθοποιός ενσαρκώνει τον πρωταγωνιστή στην αντίστοιχη κινηματογραφική παραγωγή, είναι σχεδόν αδύνατο να τον βγάλεις από το μυαλό σου. Οσο και να προσπαθείς να σχεδιάσεις ένα διαφορετικό πρόσωπο με τη δική σου φαντασία, εκείνη επιμένει στον κινηματογραφικό ήρωα. Και όταν αυτός είναι ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο, ένας ηθοποιός που περιμένεις με αγωνία να δεις σε κάθε νέα του ταινία, ανυπομονώντας με ακόμη περισσότερη αγωνία, για τη χρονιά που –επιτέλους – θα βραβευτεί με ένα Οσκαρ, τότε, μάλλον δεν θέλεις καν να φανταστείς κάποιον άλλον στη θέση του.
Προσπαθείς, λοιπόν, να σκηνοθετήσεις την υπόθεση της «Επιστροφής» («The Revenant») στο μυαλό σου, προτού δεις πώς την προσέγγισε ο βραβευμένος με Οσκαρ, Αλεχάντρο Γκονσάλες Ινιάριτου – η ταινία κάνει πρεμιέρα στους ελληνικούς κινηματογράφους την Πέμπτη, 21 Ιανουαρίου.
Από μόνος σου θα φανταστείς, τον Ντι Κάπριο στη θέση του ήρωα, Χιου Γκλας. Ευτυχώς ο συγγραφέας του βιβλίου, Μάικλ Πλανκ, σε βάζει στο κλίμα από τις πρώτες τέσσερις σελίδες. Ή, μάλλον, από τις δύο πρώτες λέξεις: «Τον εγκατέλειπαν». Μάλιστα ενώ είναι «τραυματίας», όπως διαβάζεις στις επόμενες γραμμές. Και, κατά κάποιο τρόπο, τραυματίας θα είναι καθ’ όλη τη διάρκεια του βιβλίου – και άρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, υποθέτεις. Γιατί είναι αδύνατον να επουλωθούν οι πληγές του, όταν από την ημέρα που του επιτίθεται μία αρκούδα, στις 24 Αυγούστου 1823, μέχρι και το τέλος του βιβλίου, στις 28 Απριλίου του 1824, ο ίδιος περιπλανάται -μόνος ή με παρέα- στην αχαρτογράφητη, ακόμη, άγρια φύση των ΗΠΑ, στις πεδιάδες και τα Βραχώδη Ορη.
Η επίθεση από μία φαιά αρκούδα («grizzly», για την ακρίβεια) τον έχει κυριολεκτικά κομματιάσει. «Το δέρμα του κρανίου του κρεμόταν προς το πλάι», ενώ «τρεις βαθιές έντονες χαρακιές ξεκινούσαν από τον ώμο και διέτρεχαν τον λαιμό του», περιγράφει ο συγγραφέας. «Τα νύχια της αρκούδας είχαν ξεσκίσει τον λαιμό του αφήνοντας απροκάλυπτο τον οισοφάγο του» και «κόβοντας την τραχεία του», την ώρα που «το δεξί του χέρι κρεμόταν αφύσικα» και τα κοψίματα που ξεκινούσαν από το κέντρο της πλάτης του φτάνοντας ως τη μέση του «θύμιζαν κορμούς δέντρων που μαρκάρουν με τα νύχια του οι αρκούδες, σηματοδοτώντας την περιοχή τους». Σε αυτή την κατάσταση τον βρίσκουν τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας παγιδευτών και κυνηγών που έχει αποστείλει η «Γουνεμπορική Εταιρεία Βραχώδη Ορη», στις πεδιάδες ανάμεσα στον Αγιο Λουδοβίκο και την τόσο εμβληματική στη γεωγραφία των ΗΠΑ οροσειρά.
«Ο πόνος θα διαλυθεί από την ορμή της οργής του». Αυτή η φράση του Μάικλ Πανκ, συγγραφέα, πολιτικού αναλυτή και τώρα πρεσβευτή των ΗΠΑ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (!), συνοψίζει την αίσθηση που δημιουργείται στον αναγνώστη στις υπόλοιπες 334 σελίδες (τόσες είναι στη μετάφραση της Ιλάειρας Διονυσοπούλου, εκδόσεις Key Books).
Ο ήρωας του Πανκ υποφέρει. Αλλά ξεχνά τον πόνο του μέσα από την έντονη επιθυμία του να εκδικηθεί. Οι δύο άνδρες, ο Τζον Φιτζέραλντ (Τομ Χάρντι) και ο Τζιμ Μπρίτζερ (Γουίλ Πούλτερ), οι οποίοι μένουν πίσω με τον τραυματία της ομάδας ώστε να τον φροντίσουν μέχρι να πεθάνει – οι οδηγίες είναι συγκεκριμένες, αυστηρές και ορίζουν χρηματική αμοιβή στους δύο εθελοντές – τον εγκαταλείπουν τραυματισμένο, σχεδόν ακινητοποιημένο, και χωρίς μιλιά. Αλλά δεν είναι αυτό που εξοργίζει τον Γκλας (Ντι Κάπριο). Αν παρέμεναν μαζί του, μάλλον θα πέθαιναν και οι τρεις σε μία επαπειλούμενη επίθεση των ινδιάνων της φυλής Αρικάρι. Αλλωστε και ο ίδιος αμφιβάλλει για τη στάση που θα κρατούσε αν οι ρόλοι ήταν ανεστραμμένοι: «Αραγε εγώ θα πέθαινα για χάρη τους εάν ήμουν βέβαιος ότι εκείνοι θα πέθαιναν ούτως ή άλλως;».
Δεν έχει σημασία αυτό, ούτε η εγκατάλειψη. Τον εξοργίζει ότι προτού τον αφήσουν πίσω, οι δύο άνδρες φροντίζουν να αρπάξουν από τις τσέπες του ό, τι μπορέσουν. Το «Ανσταντ» του, το τουφέκι γερμανικής παραγωγής ήταν η «μοναδική πολυτέλεια της ζωής του» και μαζί με το μαχαίρι του ήταν τα μοναδικά εργαλεία που θα τον βοηθούσαν να κυνηγήσει την τροφή του και να προστατευτεί από τους ινδιάνους. Τα φυσικά μέλη του είναι, αρχικά, εντελώς άχρηστα και το σώμα του αδύναμο.
Το μόνο που τον κρατά στη ζωή είναι η μανία να εκδικηθεί τα πρόσωπα που τον καταδίκασαν σε έναν αργό και βίαιο θάνατο. Ωστόσο το χρειάζεται αυτό το κατακρεουργημένο σώμα για να διανύσει τα χιλιόμετρα που τον χωρίζουν από τα υπόλοιπα μέλη της Γουνεμπορικής Εταιρείας. Και αυτό το κορμί πρέπει να τραφεί. Πώς θα μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη ο Ντι Κάπριο την – τόσο εξαιρετικά περιγραφόμενη από την πένα του Μάικλ Πανκ – πείνα του Χιου Γκλας; Πώς θα προσποιηθεί ότι συντηρείται αποκλειστικά από φυτά, ή, αργότερα, από τρωκτικά; Πώς θα αναδείξει την οργανική ανάγκη που τον οδηγεί να σπάσει στα δύο τα κόκκαλα ενός ψοφιμιού για να ρουφήξει το πράσινο – και τελικά, σάπιο – μεδούλι τους;
Δεν θα είναι η πρώτη φορά που υποβάλλεται σε περιπέτειες στη φύση για τις ανάγκες μίας ταινίας ο ηθοποιός. Είχε«ασκηθεί» σε αντίστοιχες συνθήκες, όχι στην Αγρια Δύση των ΗΠΑ, αλλά στην εξίσου άγρια, ζούγκλα της Ταϊλάνδης. Και όταν πρωταγωνίστησε στην ταινία «Παραλία» (2000), μία άλλη παραγωγή βασισμένη σε βιβλίο, ο ηθοποιός ήταν μόνο 26 χρονών. Σήμερα έχει φτάσει τα 41 και μετρά πολλές περιπέτειες.
Αυτή τη φορά ενσαρκώνει έναν ρόλο ο οποίος είναι απαιτητικός – είναι ο ρόλος που σου χαρίζει ένα χρυσό αγαλματίδιο. Πρόκειται για έναν χαρακτήρα που ξέρει ότι βρίσκεται πολύ κοντά στον θάνατο. «Κάθε ιντερλούδιο ύπνου είχε και τον βασανιστικό του προάγγελο – την τρομακτική σκέψη ότι ίσως και να μην ξυπνούσε ποτέ», περιγράφει ο συγγραφέας. Και πέρα από ένα σφύριγμα της ανάσας του και μία τσιριχτή φωνή που όχι μόνο τον πονάει αλλά, ταυτόχρονα, τον απωθεί, ο ήρωας δεν μπορεί να βγάλει άλλους ήχους. Θα είναι, κυρίως, μία σωματική περφόρμανς και όχι λεκτική.
Αυτό που ήδη γνωρίζουμε είναι ότι η ταινία γυρίστηκε κατά τη διάρκεια εννέα μηνών στην άγρια φύση του Καναδά – αυτό συνεπάγεται πολύ χιόνι και άλλο τόσο κρύο – ενώ, καθώς ο σκηνοθέτης θέλησε να χρησιμοποιήσει φυσικό φως, τα γυρίσματα έπρεπε να πραγματοποιούνται για λίγες ώρες κάθε ημέρα. Για τη σκηνή της τραυματικής επίθεσης από την αρκούδα, ο σκηνοθέτης παρακολούθησε δεκάδες αντίστοιχα βίντεο πραγματικών περιστατικών, ώστε να δημιουργήσει κάτι (σχεδόν) αυθεντικό. Και κατά τη μεταφορά της πλοκής στη μεγάλη οθόνη, τα «πάθη» του ήρωα πολλαπλασιάζονται, ενώ ο ίδιος αποκτά έναν λόγο παραπάνω για να εκδικηθεί τους δύο άνδρες. Με άλλα λόγια, είναι εμφανές ότι ο συγγραφέας του βιβλίου Μάικλ Πανκ και ο σκηνοθέτης της ταινίας Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιάριτου έκαναν ό, τι περνούσε από το χέρι τους για να πάρει ο Ντι Κάπριο αυτό το Οσκαρ – ένα από τα 12 για τα οποία είναι υποψήφια η ταινία. Μένει να δούμε τι έκανε ο ίδιος.
