Θα επιδείξει η Ευρώπη τα αντανακλαστικά της αλληλεγγύης της ή θα απογοητεύσει για ακόμη μια φορά, δικαιώνοντας όσους μιλάνε επικριτικά για τις Βρυξέλλες ως, λίγο έως πολύ, αποκομμένες πλήρως από την πραγματικότητα;
Κυρίως και πρωτίστως, θα τα βρούνε Παρίσι και Βερολίνο όσον αφορά τα μέτρα που θα πάρει η ΕΕ για την πανδημία;
Αυτό αναρωτιούνται όλοι σχεδόν 48 ώρες πριν από το κρίσιμο Eurogroup της Τρίτης, το οποίο θα καθορίσει την βραχυπρόθεσμη ευρωπαϊκή οικονομική βοήθεια προς τις χώρες που πλήττονται εδώ και ένα μήνα από τον κορονοϊό.
Τα σημεία σύγκλισης αλλά και απόκλισης μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας σχετικά με τα εργαλεία διαχείρισης της νέας οικονομικής κρίσης αποτυπώνονται στα non-papers των δύο χωρών, που είδαν προ ωρών το φως της δημοσιότητας.
Όπως προκύπτει από σχέδιο για την τηλεδιάσκεψη των υπουργών, το οποίο βρίσκεται στη διάθεση του Γερμανικού Πρακτορείου, θα χρησιμοποιηθούν δάνεια του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να διαθέσει κεφάλαια για να εξασφαλισθεί η παροχή ασφάλισης στους ανέργους των κρατών μελών.
«Αυτό που έχει σημασία τώρα είναι η ικανότητά μας να οργανώσουμε μια αποτελεσματική ευρωπαϊκή αλληλεγγύη», αναφέρει το έγγραφο.
«Η ΕΕ πρέπει να υποστηρίξει τα μεμονωμένα μέτρα των κρατών μελών, να καλύψει τα κενά όπου αυτά δεν μπορούν να το πράξουν τα ίδια και, εάν είναι απαραίτητο, να δημιουργήσει ένα δίχτυ ασφαλείας», προσθέτει.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) θα μπορούσε να στηρίξει μέχρι 80% τις εθνικές αναπτυξιακές και εμπορικές τράπεζες, όταν πρόκειται για βραχυπρόθεσμα δάνεια κεφαλαίων κίνησης και ενδιάμεση χρηματοδότηση.
Επίσης, από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) τα κράτη-μέλη θα μπορούσαν να λάβουν δάνεια ύψους μέχρι 2% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, υπό την προϋπόθεση ότι τα κεφάλαια θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Οι δύο χώρες συμφωνούν στη χρήση του ESM χωρίς ιδιαίτερα απαιτητικούς όρους, κάτι το οποίο είπαν σε δημόσιες δηλώσεις τους και οι δύο υπουργοί Οικονομικών (ο γάλλος Μπρουνό Λεμέρ και ο γερμανός Ολαφ Σολτς).
Το γερμανικό non-paper αναφέρει ότι «αν χρειαστεί» θα επιστρατευθεί ο ESM «ως δίχτυ ασφαλείας για τα κράτη-μέλη των οποίων η χρηματοοικονομική ισχύς θα μπορούσε να αμφισβητηθεί». Θα γίνει χρήση όλης της ευελιξίας που παρέχει το καταστατικό του Μηχανισμού «για να αποφύγουμε στο βαθμό του εφικτού την αυστηρή μακροοικονομική αιρεσιμότητα» στην παροχή της πιστωτικής γραμμής. Οι βασικοί όροι θα είναι οι πόροι να εστιάσουν στην άμβλυνση των συνεπειών της πανδημίας. Οι όροι «δεν θα τεθούν ατομικά για κάθε χώρα, αλλά για όλες τις χώρες του ευρώ […], από κοινού και εκ των προτέρων».
Το γαλλικό έγγραφο αναφέρεται κι αυτό σε «τυποποιημένο μνημόνιο» που «δεν θα δημιουργεί στίγμα για καμία χώρα», με την ανάλυση βιωσιμότητας χρέους να λαμβάνει χώρα στο αρχικό στάδιο που κρίνεται η παροχή της πιστωτικής γραμμής.
Το συνολικό μέγεθος «πρέπει να είναι αρκετά μεγάλο», φτάνοντας «τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης» (περίπου 240 δισ. ευρώ). Η διάρκεια των δανείων «πρέπει να φτάνει ως τα 10 έτη».
Αντίθετα, και πάντα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Επενδυτική Τράπεζα (ΕΤΕπ), η Γερμανία βάζει πλαφόν και προτείνει «πόρους εγγύησης πιστώσεων» έως 50 δισ. ευρώ για τη στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
«Αγκάθι» η έκδοση ευρωομολόγου
Το βασικό σημείο διαφωνίας είναι φυσικά η δυνατότητα έκδοσης ευρωομολόγων, που έχει προτείνει το Παρίσι για την επόμενη μέρα –κάτι το οποίο το Βερολίνο δεν είναι έτοιμο ακόμη να υιοθετήσει.
Σχετικά με το νέο αυτό ταμείο για την ανάκαμψη που προτείνει η Γαλλία, το non-paper αναφέρει ότι πρόκειται για μία «έκτακτη κρίση» που απαιτεί «έκτακτη αλληλεγγύη» για το «συντονισμό της αναγκαίας οικονομικής τόνωσης που θα χρειαστεί για την επανέναρξη της ευρωπαϊκής οικονομίας».
Το ταμείο, υπό τη διαχείριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «θα εκδίδει ομόλογα με την κοινή και εις ολόκληρον εγγύηση των κρατών-μελών της Ε.Ε.» Τα κριτήρια για τη χρηματοδότηση χωρών από το συγκεκριμένο ταμείο «πρέπει να αντανακλούν την οικονομική ζημιά που έχουν υποστεί ως αποτέλεσμα του ξεσπάσματος του Covid-19».
Η εξυπηρέτηση του χρέους του ταμείου, σύμφωνα με τη γαλλική πρόταση, μπορεί να καλυφθεί είτε με έναν έκτακτο «φόρο αλληλεγγύης» είτε με αυξημένες εισφορές από τους προϋπολογισμούς των κρατών-μελών.
Στο έγγραφο δεν υπάρχει αναφορά στο μέγεθος του ταμείου, ούτε στη νομική βάση για τη σύστασή του.
Να σημειώσουμε εδώ πως η Repubblica αναφέρει πως για το γαλλικό σχέδιο ειναι ήδη ενήμερη (και σύμφωνη) η Ρώμη και ο ίδιος ο πρωθυπουργός Τζεουσέπε Κόντε.
Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Το ευρωπαϊκό «Σχέδιο Μάρσαλ» που θα ενώσει γενιές
Η γερμανίδα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Oύρσουλα φον ντερ Λάιεν τάχθηκε υπέρ του προγραμματισμού τεραστίων επενδύσεων στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω της κρίσης του κορονοϊού.
«Χρειαζόμαστε ένα Σχέδιο Μάρσαλ για την Ευρώπη. Ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αποδεκτός σε όλα τα κράτη μέλη ως εργαλείο αλληλέγγυας εξισορρόπησης και πρέπει να προσαρμοστεί ανάλογα στην κρίση του κορονοϊού», γράφει η Χριστιανοδημοκράτης (CDU) πρόεδρος της Κομισιόν, σε άρθρο της το οποίο φιλοξενήθηκε στην κυριακάτικη έκδοση της εφημερίδας «Die Welt».
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξέφρασε επίσης την βεβαιότητα ότι «η Ευρώπη σύντομα θα ανακάμψει και πάλι: «Τα πολλά δισεκατομμύρια τα οποία πρέπει να επενδυθούν σήμερα για να αποφευχθεί μια μεγαλύτερη καταστροφή θα ενώσουν γενεές. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να ανανεωθεί το αίσθημα της κοινότητας μεταξύ των εθνών της Ευρώπης».
Θα «σκοτώσει» ο κορονοϊός (και) την ΕΕ;
Εξάλλου, τις προηγούμενες ημέρες, σύσσωμος ο γερμανικός Τύπος εστίασε το ενδιαφέρον του στις διαφωνίες εντός των κύκλων της Ευρωζώνης αναφορικά με τους τρόπους αντίδρασης στην κρίση του κορονοϊού.
Πλείστα ΜΜΕ επικεντρώθηκαν στους κινδύνους που ελλοχεύουν από την «έλλειψη αλληλεγγύης» μεταξύ των κρατών μελών, με την εφημερίδα TAZ του Βερολίνου σε άρθρο της με τίτλο «Μεγάλο ζητούμενο η αλληλεγγύη» να σημειώνει πως ακόμη και νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι τάσσονται πλέον υπέρ του ευρωομολόγου συμμαχώντας με τους κεϋνσιανιστές, ωστόσο πολιτικοί όπως η καγκελάριος Μέρκελ, ο υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς αλλά και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν» προβάλλουν ισχυρές αντιστάσεις.
Στο άρθρο υπογραμμίζεται στη συνέχεια πως «ο μεγάλος συνασπισμός στο Βερολίνο προκρίνει τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, με δύναμη πυρός 410 δισ. ευρώ, για τη στήριξη ορισμένων χωρών. Ωστόσο, το σχέδιο ενεργοποίησης του ΕΜΣ είναι άκρως επικίνδυνο, καθώς θα χωρίσει τις χώρες σε «καλές» και «κακές», από τη στιγμή που αναγκάζει κάποιες να ζητήσουν βοήθεια. Η Γερμανία θα εμφανιζόταν σαν πρώτος και καλύτερος μαθητής, ενώ άλλες χώρες, όπως η Ιταλία ή η Ελλάδα ως αποβράσματα».
«Οι χρηματαγορές θα θυμούνται για πάντα αυτό το μήνυμα και θα ζητούν υψηλότερα επιτόκια από τις αδύναμες χώρες της Ευρωζώνης. Με συνέπεια η ευρωκρίση να συνεχίζεται στο διηνεκές. Μεγάλος χαμένος θα αναδεικνυόταν ωστόσο η Γερμανία, μιας και σήμερα οι καλύτεροι πελάτες της είναι οι χώρες της Ευρωζώνης. Προς το παρόν όλα δείχνουν ότι ο κορονοϊός δεν σκοτώνει μόνο ανθρώπους, αλλά και την ΕΕ, η οποία δεν θα επιζήσει, αν ούτε και σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν μπορεί να επικρατήσει πνεύμα αλληλεγγύης», σημειώνει ο αρθρογράφος της TAZ, σύμφωνα με την DW.
Από την πλευρά της, η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt σε άρθρο που τιτλοφορείται «Παλιά, γνώριμα προβλήματα» αναφέρει πως «η πανδημία επιτείνει τα προβλήματα που επιβάρυναν την παγκόσμια οικονομία πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση του κορονοϊού, αναδεικνύοντας για μια ακόμα φορά μια κρίση τις ευρωπαϊκές αδυναμίες. Οι Βρυξέλλες δυσκολεύονται να υψώσουν το ανάστημά τους και να αντιμετωπίσουν κατάματα τους εθνικούς εγωισμούς. Μονομερείς συνοριακοί έλεγχοι και ριζικές διαφορές στα μέτρα καταπολέμησης του ιού και προστασίας των πολιτών δείχνουν ότι το εθνικό συμφέρον είναι τελικά ισχυρότερο του κοινού συμφέροντος. Η έκβαση της διένεξης μεταξύ των ευρωπαίων ηγετών για την κατανομή των οικονομικών βαρών της κρίσης θα είναι καθοριστική».
Η εφημερίδα επισημαίνει ότι προκειμένου να αποφευχθεί μια νέα «ευρωκρίση» υπάρχουν μόνο τρεις τρόποι: Ενεργοποίηση του ΕΜΣ, έκδοση ευρωομολόγου και συνέχιση μαζικής αγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ για να μειωθούν τα υψηλότερα επιτόκια που αναγκάζονται να καταβάλλουν χώρες, όπως η Ιταλία για να πουλήσουν ομόλογα στις χρηματαγορές.
Ανεξάρτητα από τον τρόπο που θα επιλεγεί οι Ευρωπαίοι δεν θα αποφύγουν να επωμιστούν από κοινού τα οικονομικά βάρη της κρίσης.
Ακόμα και το Βερολίνο θα το συνειδητοποιήσει αυτό, ενώ το άρθρο κλείνει με μία φράση του Ζαν Μονέ, ενός εκ των αρχιτεκτόνων της Ενωμένης Ευρώπης. «H Ευρώπη θα σφυρηλατηθεί μέσα από τις κρίσεις». Τώρα είναι η ιδανική στιγμή για να το αποδείξουμε», καταλήγει η Handelsblatt.
Βάλτερ Μπόργιανς: Ευρωομόλογο, η σωτηρία της ΕΕ
Υπέρ της παροχής μεγάλης οικονομικής βοήθειας στην Ιταλία και την Ισπανία καθώς και σε άλλες χώρες που πλήττονται από τον κορονοϊό, τάχθηκε ο Νόρμπερτ Βάλτερ-Μπόργιανς ένας εκ των προέδρων του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας (SPD).
Μιλώντας σε εκπομπή του δημόσιου γερμανικού ραδιοσταθμού Deutschlandfunk, ο Βάλτερ-Μπόργιανς είπε: «Είμαι απολύτως υπέρ των ομολόγων κορονοϊού. Πρόκειται για τη σωτηρία της Ευρώπης. Αυτό δεν το απαιτεί μόνο η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, αλλά και το ίδιο το συμφέρον [της ΕΕ]. Εάν οι επιμέρους χώρες δεν σταθούν στα πόδια τους, δεν θα σταθεί ούτε η Ευρώπη στα πόδια της».
Επίσης, μιλώντας στην Repubblica, πρόσθεσε πως «συμφωνεί εν μέρει» με τον γερμανό υπουργό Οικονομικών Ολαφ Σολτς πως «η οικονομική βοήθεια προς τις πληγείσες από την πανδημία χώρες θα έπρεπε να χρηματοδοτηθεί από την προληπτική πιστωτική γραμμή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ή από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων».
«Αυτές οι δυο επιλογές αποτελούν τον ταχύτερο, άρα σωστότερο τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης», κατέληξε.