Πριν από μία διετία, την 16η Οκτωβρίου του 2020, η δολοφονία –δια αποκεφαλισμού, σε ένα προάστιο του Παρισιού– ενός καθηγητή γυμνασίου, είχε συγκλονίσει τη γαλλική κοινή γνώμη. Πριν από λίγες ημέρες, την Παρασκευή 14 Οκτωβρίου, ο εντοπισμός μέσα σε βαλίτσα, στο κέντρο της γαλλικής πρωτεύουσας, της σορού μιας μαθήτριας δημοτικού προκάλεσε εκ νέου τον αποτροπιασμό του μεγάλου κοινού.
Πρόκειται για δύο φρικιαστικά εγκλήματα που διαφέρουν, ωστόσο, πολύ μεταξύ τους. Ομως, στη Γαλλία, μέρος της κοινής γνώμης και ακροδεξιοί πολιτικοί συνδέουν τις δύο αποτρόπαιες δολοφονίες, κάνοντας λόγο για «francocide», δηλαδή για «γαλλοκτονία».
O 47χρονος Σαμουέλ Πατί, καθηγητής Ιστορίας και Γεωγραφίας σε ένα γυμνάσιο σε προάστιο του Παρισιού, δολοφονήθηκε με τον πλέον απάνθρωπο τρόπο, μόλις μερικά μέτρα μακριά από το σχολείο όπου δίδασκε, από τον Αμπντουλάχ Ανζόροφ, έναν 18χρονο, τότε, εξτρεμιστή ισλαμιστή με καταγωγή από την Τσετσενία. Επιδίωξή του ήταν να εκδικηθεί τον Πατί επειδή, κατά τη διάρκεια μιας παράδοσης για την ελευθερία της έκφρασης, είχε δείξει στην τάξη τα σατιρικά σκίτσα του Charlie Hebdo με πρωταγωνιστή τον Μωάμεθ (είχαν δημοσιευθεί το 2012, μία τριετία πριν από τη σφαγή που έλαβε χώρα στα γραφεία της εφημερίδας το 2015).
Ο γάλλος καθηγητής έπεσε θύμα του θρησκευτικού φονταμενταλισμού στην καρδιά της χώρας που θεωρείται κοιτίδα του κοσμικού ευρωπαϊκού πολιτισμού και μέσω της δολοφονίας του κατέστη μάρτυρας της ελευθερίας της σκέψης και της έκφρασης.
Αντιθέτως, η 12χρονη Λολά Νταβιέ, παρότι οι λεπτομέρειες της δολοφονίας της δεν είναι ακόμη απόλυτα ξεκάθαρες, φέρεται ότι βιάστηκε, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε, εν τέλει, από μια 24χρονη άνεργη και άστεγη γυναίκα με καταγωγή από την Αλγερία, που αντιμετωπίζει σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα.
Η κύρια ύποπτη (έχει καταγραφεί από κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης να συνοδεύει το 12χρονο κοριτσάκι, ενώ στη συνέχεια εθεάθη από κατοίκους να σπρώχνει μια μεγάλη πλαστική βαλίτσα), καθώς και ένας άνδρας ηλικίας 43 ετών με καταγωγή επίσης από την Αλγερία, φερόμενος ως συνεργός της κατά τη μεταφορά της σορού, εμφανίστηκαν τη Δευτέρα ενώπιον των διωκτικών Αρχών.
Στο πλαίσιο της έρευνας που διεξάγεται (για βιασμό, βασανιστήρια, ανθρωποκτονία και απόκρυψη πτώματος), οι αναφορές της ίδιας της υπόπτου σε τρίτο πρόσωπο περί εμπορίας ανθρώπινων οργάνων έχουν ήδη απορριφθεί από την αστυνομία ως αβάσιμες.
Οσο για τις επίσημες αντιδράσεις στο αποτρόπαιο έγκλημα, ο υπουργός Παιδείας της Γαλλίας, Παπ Ντιαγέ, επισκέφθηκε το σχολείο όπου φοιτούσε η Λoλά, συναντώντας τους συγκλονισμένους δασκάλους και συμμαθητές της. Και η Πρώτη Κυρία της Γαλλίας, κατά τη διάρκεια επίσκεψής της σε ένα άλλο σχολείο, έκανε λόγο για «αφόρητο» και «φρικιαστικό» δράμα: «Είμαστε στο πλευρό των μαθητών, των καθηγητών και, φυσικά, των οικογενειών. Πρέπει να εξασφαλιστεί ότι δεν θα συμβεί ξανά», είπε η Μπριζίτ Μακρόν.
Αρχικά, ωστόσο, παρατηρήθηκε μια περίεργη αμηχανία, μια ακατανόητη ολιγωρία, που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Οπως γράφει ο Στέφανο Μοντεφιόρι, ανταποκριτής της Corriere della Sera στο Παρίσι, «στα social media πολλοί κατηγόρησαν την κυβέρνηση ότι δεν αντέδρασε άμεσα και δεν έλαβε υπόψη τη λαϊκό αίσθημα για ένα αποτρόπαιο έγκλημα. Ο υπουργός Εσωτερικών Ζεράρ Νταρμανέν επικρίθηκε ιδιαίτερα επειδή ανάρτησε ένα tweet για ένα εντελώς διαφορετικό θέμα, συνιστώντας ένα έργο στο θέατρο Antoine του Παρισιού, αντί να αναφερθεί σε ό,τι είχε συμβεί στην περιοχή Buttes Chaumont», όπου ζούσε και δολοφονήθηκε η 12χρονη Λολά Νταβιέ.
Αυτή τη λαϊκή αγανάκτηση ορισμένοι έσπευσαν αμέσως να την εκμεταλλευθούν. «Εκπρόσωποι της ακροδεξιάς, ιδιαίτερα στο κόμμα Reconquête του Ερίκ Ζεμούρ, καταγγέλλουν την υπερβολική επιφυλακτικότητα των αρχών και τη συνδέουν με την αλγερινή υπηκοότητα των συλληφθέντων», συνοψίζει ο ιταλός δημοσιογράφος.
«Βρέθηκε σε ένα μπαούλο, σφαγμένη από βάρβαρους, η Λολά ήταν μόλις 12 ετών… Οι σκέψεις μου στους γονείς της. Για αυτούς και για τη Λολά θα πρέπει να αποδοθεί δικαιοσύνη, #Francocide», έγραψε σε μήνυμά του ο Ερίκ Ζεμούρ. Οσον αφορά τo hashtag «Francocide» –Γαλλοκτονία» κατά το «Féminicide» που σημαίνει «γυναικοκτονία»– είναι ακριβώς αυτό που συνδέει τη δολοφονία του Σαμουέλ Πατί με εκείνη της Λολά Νταβιέ: τα θύματα ήταν Γάλλοι, ενώ οι δράστες αλλοδαποί.
Είναι αλήθεια πως οι εκπρόσωποι της Ακροδεξιάς, αλλά και απλοί πολίτες, μιλούσαν ήδη για «francocide» με αφορμή τη συμπλήρωση δύο χρόνων από τον αποκεφαλισμό του καθηγητή Πατί. Πραγματοποιήθηκαν δημόσιες εκδηλώσεις και η μνήμη του τιμήθηκε στο Σορβόννη, παρουσία του υπουργού Παιδείας της Γαλλίας. Αλλά έπειτα από μία διετία, το σχολείο όπου δίδασκε και έξω από το οποίο δολοφονήθηκε εξακολουθεί να μη φέρει το όνομά του, καταγγέλλουν πολλοί, ενώ το περιοδικό το Marianne επικρίνει τη «σιωπή» και την υπερβολική επιφυλακτικότητα των αρμόδιων αρχών. Στο σχολείο μόνο μια επιγραφή θυμίζει ότι ο Πάτι έπεσε «θύμα της ισλαμιστικής τρομοκρατίας». Μάλιστα, η αναμνηστική πινακίδα καταστράφηκε εν μέρει και η λέξη «ισλαμιστικής» διαγράφηκε.
Ο 26χρονος Πολ Μαριόν, πρόεδρος των Φίλων του Σαμουέλ Πατί και πρώην μαθητής του γυμνασίου όπου δίδασκε ο άτυχος καθηγητής, ζητούσε να δοθεί το όνομά του στο σχολείο εδώ και δύο χρόνια: «Αρχικά, μου είπαν ότι ήταν πολύ νωρίς. Στη συνέχεια, ότι έπρεπε να περιμένουμε αλλά ότι θα γινόταν τελικά. Μετά, πως δεν ήταν εφικτό. Γιατί δεν ήθελαν να καταστεί το σχολείο στόχος τρομοκρατών», ανέφερε.
Το όνομα του Σαμουέλ Πατί κατάφερε, τελικά, να δώσει σε ένα σχολείο ο Μικαέλ Ντελαφός, ο σοσιαλιστής δήμαρχος του Μονπελιέ, που είναι επίσης καθηγητής Ιστορίας και Γεωγραφίας. «Στην αρχή υπήρχε αμηχανία, μετά έπεισα τους πάντες. Εξήγησα ότι εάν συμβιβαζόμασταν θα νικούσαν οι αντίπαλοι των δημοκρατικών αρχών. Δεν είναι ποτέ ο φόβος που καθοδηγεί τις επιλογές μας, αλλά τα πιστεύω μας», δηλώνει.
Με αφορμή τη δεύτερη επέτειο της δολοφονίας του Πατί και κάνοντας λόγο για «ντροπή», ο γνωστός αρθρογράφος Ιβ Τρεάρ έγραψε στη συντηρητική Le Figaro πως «σε μια εποχή που νεαρές Ιρανές σκοτώνονται για να βγάλουν τη μαντίλα και να ξανακερδίσουν την ελευθερία τους, η χώρα της ανεξιθρησκίας τρέμει ακόμα μπροστά σε εκείνους τους εχθρούς της δημοκρατίας που είναι οι θεματοφύλακες της σαρία και οι αφοσιωμένοι πράκτορές τους. Είναι κρίμα που το υπουργείο Παιδείας έχει εγκαταλείψει οριστικά την ιδέα να δώσει το όνομα του Πατί στο σχολείο στο οποίο δίδασκε», προσθέτει.
Οσον αφορά τη δολοφονία της μικρής Λολά, όπως συμβαίνει συχνά σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι πολύ πιθανό η Ακροδεξιά να επιδιώξει να ρίξει περισσότερο λάδι στη φωτιά, ούτως ώστε να ωφεληθεί πολιτικά, καταφεύγοντας στον αντιδραστικό εθνικισμό και εντείνοντας τους φόβους της κοινής γνώμης για τη μετανάστευση και τους μουσουλμάνους.
Συγχρόνως, είναι αλήθεια πως πολλοί στη Γαλλία κατηγορούν τον Ζεμούρ και τους ομοϊδεάτες του ότι προσπαθούν να εργαλειοποιήσουν μια ανθρώπινη τραγωδία. Ωστόσο, αποτελεί επίσης γεγονός πως όσο οι Αρχές διστάζουν να υποστηρίζουν σθεναρά τα δικαιώματα, την ανεξιθρησκία, τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους και τις δημοκρατικές αξίες, τόσο θα κερδίζουν έδαφος ο φόβος, η εχθρότητα και όσοι εκμεταλλεύονται πολιτικά αυτά τα αισθήματα.