«Ο παλιός κόσμος πεθαίνει και ο νέος κόσμος πασχίζει να γεννηθεί. Τώρα είναι η εποχή των τεράτων». Με αυτή την φράση του Αντόνιο Γκράμσι, ο Κωστής Παπαϊωάννου έδωσε το έναυσμα για να ξεκινήσει μία συζήτηση που έμεινε ζωντανή για περίπου τρεις ώρες. Ο πρώην Γενικός Γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τόνισε ότι αυτό ακριβώς το περιεχόμενο του λόγου του ιταλού φιλοσόφου βιώνουμε τον τελευταίο καιρό στην Ευρώπη. Με μία μικρή διαφορά: ότι και ο παλιός κόσμος αρνείται πεισματικά να πεθάνει.
Η εκδήλωση «Η Ευρώπη στον καθρέφτη» που οργανώθηκε από τη Solidarity Now, είχε θέμα τις εκλογές στη Γαλλία και την ευρωπαϊκή ακροδεξιά. «Και γιατί μας ενδιαφέρουν τόσο πολύ οι εκλογές στη Γαλλία» θα αναρωτηθεί κάποιος. Η απάντηση δόθηκε από νωρίς, στα πρώτα λεπτά της εκδήλωσης, από τον πρόεδρο του ΔΣ της Solidarity Now Στέλιο Ζαββό. «Στις εκλογές της Γαλλίας διακυβεύεται το μέλλον της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ενωσης» είπε. Στον χαιρετισμό του, ο κ. Ζαββός αναφέρθηκε περιληπτικά σε όσα έχει καταφέρει η οργάνωση που από το 2012 έχει προσφέρει βοήθεια σε 80.000 ανθρώπους.
Προτού πάρουν τον λόγο οι προσκεκλημένοι στο πάνελ, ο κ. Ζαββός βράβευσε τον Αμέντ Καν, ανθρωπιστή και ιδρυτή του Elpida Home, ιδιωτικού κέντρου φιλοξενίας προσφύγων που λειτουργεί έξω από τη Θεσσαλονίκη. O κ. Καν από την πλευρά του ευχαρίστησε τους ανθρώπους της Solidarity Now ενώ δήλωσε ευγνώμων για το έργο της οργάνωσης όλα αυτά τα χρόνια.
Ο Καρίμ Αμελάλ πήρε πρώτος τον λόγο για να μιλήσει για τις επερχόμενες εκλογές στη Γαλλία. Ο γάλλος συγγραφέας πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα μυθιστόρημα που περιγράφει μία Γαλλία με πρόεδρο τη Μαρίν Λεπέν («Μπλε Ασπρο Μαύρο», Εκδόσεις Πόλις). Ξεκίνησε την ομιλία του λέγοντας ότι ελπίζει το βιβλίο του να μην αποδειχτεί προφητικό. Και υποστήριξε ότι «η Λεπέν έχει ήδη κερδίσει την ιδεολογική μάχη στη Γαλλία αφού αρκετές πολιτικές ομάδες υιοθετούν ανοιχτά τις επικίνδυνες ιδέες της».
Ο Στέλιος Ζαββός δήλωσε στο Protagon.gr: «Το καθήκον της ΕΕ είναι η άμεση αλλαγή πλεύσης. Το χτίσιμο εκ νέου της σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτικής και πολιτών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναμετρηθεί με τις ευθύνες της, να επιστρέψει στις βασικές της αξίες, να αποτελέσει οδηγό στις εξελίξεις και να πρωτοστατήσει στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την οικονομική σταθερότητα και την ανάπτυξη. Η ΕΕ οφείλει να καταβάλει κάθε προσπάθεια ώστε να συμβάλει στη διαφύλαξη της διαφάνειας, της ένταξης και της πολυμορφίας που αντιπροσωπεύουν τη μεγάλη της δύναμη».
Η Δάφνη Χαλικιοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, ανέλυσε με μία ζωντανή παρουσίαση, την πορεία των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων ότι «τα ακροδεξιά κόμματα πηγαίνουν καλύτερα στις εκλογές δεύτερης σημασίας αφού αυτές αφήνουν περισσότερο χώρο για ψήφο διαμαρτυρίας». Για την πολιτική της Μαρίν Λεπέν, η κυρία Χαλκιοπούλου παρατήρησε ότι η επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου, «στοχεύει πλέον και στην μεσαία τάξη και όχι μόνο στα εργατικά στρώματα που παραδοσιακά τροφοδοτούν το κόμμα της».
Την ιστορική διαδρομή του Εθνικού Μετώπου ανέλυσε πιο επισταμένα ο Ζαν-Πολ Γκοτιέ, εκπαιδευτικός που έχει ασχοληθεί για πολλά χρόνια με το φαινόμενο της ακροδεξιάς στη Γαλλία. «Το 1974 το Εθνικό Μέτωπο αριθμούσε 300 οπαδούς» ανέφερε ο κ. Γκοτιέ που υποστήριξε ότι «από τότε που η Μαρίν Λεπέν πήρε τα ηνία του κόμματος, το 2011, προσπάθησε να αποδαιμονοποιήσει το Εθνικό Μέτωπο απευθυνόμενοι σε κάθε κοινωνική ομάδα με διαφορετικό τρόπο. Η Λεπέν λειτουργεί πλέον με ένα πρόγραμμα “χαμελέον’’ λέγοντας διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικές ομάδες ανθρώπων. Με αυτόν τον τρόπο έχει καταφέρει να γίνει κυβερνητικό κόμμα».
Ο Επαμεινώνδας Φαρμάκης, Γενικός Διευθυντής του Δικτύου Solidarity Now υποστήριξε στο Protagon.gr: «Ως οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών που βρίσκεται στο πλευρό των πιο ευάλωτων και πιο περιθωριοποιημένων πληθυσμών, το SolidarityNow στηρίζει την κοινωνική ενσωμάτωση και την ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων. Σε αυτή τη λογική, εδώ και καιρό ζητάμε το κλείσιμο των καταυλισμών και τη μεταφορά των προσφύγων από τα νησιά στην ενδοχώρα, σε ανθρώπινες και προστατευμένες δομές φιλοξενίας. Κάθε άλλη προσέγγιση ευνοεί την άνθιση της διχόνοιας και του ρατσισμού. Στόχος δικός μας είναι να συμβάλουμε στην επανάκτηση του οράματος μιας ισχυρής Ευρώπης που βασίζεται στην αλληλεγγύη και τις αξίες της ανοιχτής κοινωνίας. Όπου ο «άλλος» δεν λογίζεται ως «ξένος» αλλά ως κομμάτι της κοινωνίας μας».
Στο φαινόμενο της ακροδεξιάς στην Ελλάδα στάθηκε περισσότερο η Αντέα Γκουλιό, δημοσιογράφος και ανταποκρίτρια διαφόρων γαλλικών ΜΜΕ στην χώρα μας. Σύμφωνα με την εμπειρία της κυρίας Ζουλιό, «σε νησιά όπως η Χίος υπάρχει χειραγώγηση των ντόπιων από ακροδεξιούς με αφορμή το Προσφυγικό – Μεταναστευτικό ενώ αρκετοί γνωστοί ακροδεξιοί διεισδύουν συχνά σε ομάδες κατοίκων».
Ο Νίκος Σμυρναίος, αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας των ΜΜΕ στο πανεπιστήμιο της Τουλούζ έδωσε μία άλλη διάσταση στο φαινόμενο του Εθνικού Μετώπου. Σύμφωνα με τον ίδιο, «τα κυρίαρχα ΜΜΕ στη Γαλλία κάνουν κριτική στη Λεπέν όμως παράλληλα προμοτάρουν τη θεματολογία της». Ο κ. Σμυρναίος υποστήριξε ότι «η χαμηλή ποιότητα διαλόγου στα ΜΜΕ αλλά και στα κοινωνικά δίκτυα παίζει σημαντικό ρόλο στην άνοδο της ακροδεξιάς αφού υπάρχει μεγάλο περιθώριο για τις «ψεύτικες ειδήσεις» που κυκλοφορούν κατά βάση από ακροδεξιές ιστοσελίδες».
«Εχει σημασία να παρατηρήσουμε ότι η Μαρίν Λεπέν παρουσιάζεται πλέον σαν ένας διάδοχος του Σαρλ ντε Γκωλ» τόνισε ο Ζαν-Φρανσουά Μπαγιάρ που ειδικεύεται στην ιστορική κοινωνιολογία και τη συγκριτική πολιτική. Σύμφωνα με τον ίδιο «ο λαϊκισμός τόσο στην Δεξιά όσο και στην Αριστερά, θα οδηγήσει σε μεγάλη αποχή στον δεύτερο γύρο των εκλογών. Αυτό θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό την Μαρίν Λεπέν».
H συζήτηση κράτησε περίπου τρεις ώρες ενώ οι θεατές έβαζαν και έβγαζαν συχνά τα ακουστικά τους αφού οι ομιλητές χρησιμοποιούσαν πότε την γαλλική, πότε την αγγλική και πότε την ελληνική γλώσσα. Τι ήταν όμως αυτό που έμεινε όταν η αίθουσα άδειασε από τον κόσμο; Ενα συμπέρασμα: η Ευρώπη είναι για μια ακόμα φορά αντιμέτωπη με το φάντασμα της ακροδεξιάς. Από την Ελλάδα και τη Γαλλία, μέχρι την Αυστρία και την Ολλανδία, η λαϊκίστικη, ρατσιστική ρητορική δυναμώνει και «κανονικοποιείται». Ειδικότερα, μια ενδεχόμενη εκλογή της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία θα αποτελέσει μία πρώτη μεγάλη απειλή για τις ανοικτές κοινωνίες και τα κεκτημένα της Ευρώπης.
Και ίσως τότε τα τέρατα από την περιβόητη φράση του Γκράμσι να ζωντανέψουν δίπλα μας…