Κατά τη διάρκεια της πολυετούς και εξαιρετικής του καριέρας δεν αποκλείεται να έλιωσε περισσότερα ζευγάρια παπούτσια από όσα φιλμ ξόδεψε, κaι αν υπάρχει μία λέξη που δεν ταιριάζει καθόλου, τουλάχιστον με την πρακτική πλευρά της δουλειάς του, τότε αυτή είναι η λέξη «ρίζες».
Για τον Γιόζεφ Κουντέλκα ο λόγος, τον περίφημο φωτογράφο από την Τσεχία και έναν από τους κορυφαίους όλων των εποχών, ο οποίος από τότε που αποφάσισε να αφοσιωθεί στην τέχνη την οποία εξακολουθεί να υπηρετεί, δεν σταμάτησε ποτέ να περιπλανιέται ανά τον κόσμο, απαθανατίζοντας τον.
Ακόμα και την περίοδο που έζησε στην κομμουνιστική Τσεχοσλοβακία o Κουντέλκα κατάφερε να ταξιδέψει εκτενώς στην πατρίδα του αλλά και στη Ρουμανία, στην Ουγγαρία, στην Γαλλία και στην Ισπανία, φωτογραφίζοντας τη ζωή των τσιγγάνων στην ύπαιθρο.
Τον Αύγουστο του 1968 επέστρεψε στην Πράγα από τη Ρουμανία μόλις λίγες ημέρες πριν από την εισβολή των Σοβιετικών και λοιπών δυνάμεων του Συμφώνου της Βαρσοβίας, την οποία απαθανάτισε, μάλιστα, με τη φωτογραφική του μηχανή, αποτυπώνοντας στην αιωνιότητα τον αγώνα των εξεγερμένων συμπατριωτών του για περισσότερη ελευθερία.
Ο Κουντέλκα εγκατέλειψε οριστικά την πατρίδα του στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και κατέφυγε στη Βρετανία, όπου είχε τη βάση του για τουλάχιστον μία δεκαετία ενώ το 1987 πολιτογραφήθηκε γάλλος πολίτης.
Από τότε, ωστόσο, που κατέφυγε στη Δύση και για τον επόμενο μισό αιώνα, έως σήμερα δηλαδή που έχει φτάσει στην ηλικία των 83 ετών, ο μεγαλύτερος ίσως εν ζωή φωτογράφος δεν παρέμεινε ποτέ στην ίδια πόλη για περισσότερο από τρεις μήνες, όντας «παντού αλλοδαπός, πότε ξένος» όμως, σύμφωνα με τα δικά του λόγια.
Τι σχέση έχει, οπότε, με τις ρίζες αυτός ο νομάδας της 8ης τέχνης που αδυνατεί να ριζώσει σε έναν τόπο, ακόμα και σήμερα που διανύει την ένατη δεκαετία της ζωής του καθώς εξακολουθεί να ζει πότε στην Πράγα και πότε στο Παρίσι;
Οι «Ρίζες» είναι το εξαιρετικό αποτέλεσμα ενός ακόμη μοναδικού φωτογραφικού εγχειρήματος του Γιόζεφ Κουντέλκα το οποίο ολοκληρώθηκε τελικά έπειτα από σχεδόν τρεις δεκαετίες κατά τις οποίες ο λιτός και απέριττος φωτογράφος από την Τσεχία επισκέφτηκε τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς τόπους της Μεσογείου, επιδιώκοντας να διαπιστώσει με τον φωτογραφικό του φακό πώς οι άνθρωποι άρχισαν να επεμβαίνουν στο φυσικό τοπίο, καταστρέφοντάς το αλλά και ομορφαίνοντάς το συγχρόνως.
Σήμερα περισσότερες από εκατό εκπληκτικές πανοραμικές φωτογραφίες που έβγαλε ο Κουντέλκα από το 1991 έως το 2018 εκτίθενται στους χώρους του μουσείου Ara Pacis της Ρώμης στο πλαίσιο της αναδρομικής έκθεσης «Radici – Evidenza della storia, enigma della bellezza» (Ρίζες – Μαρτυρία της Ιστορίας, Αίνιγμα της Ομορφιάς) που εγκαινιάστηκε την 1η Φεβρουαρίου, συγχρόνως με την επανέναρξη της λειτουργίας των περισσότερων από τα μουσεία της Αιώνιας Πόλης.
Συνομιλώντας με τον γάλλο δημοσιογράφο, κριτικό και φωτογράφο Κριστιάν Κουζόλ ο Γιόζεφ Κουντέλκα αποκάλυψε πως «άρχισα το 1991, οπότε είναι λήψεις 27 ετών, καθώς την τελευταία φωτογραφία την έβγαλα στην Πέτρα το 2018. Ξεκίνησα από την Ελλάδα, αλλά δεν επρόκειτο ακόμα για ένα project. Είχα μία έκθεση στην Αθήνα και πήγα στους Δελφούς, των οποίων γνώριζα την ύπαρξη, για να δω πώς ήταν στην πραγματικότητα».
Στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών ο Κουντέλκα τράβηξε την πρώτη και την καλύτερη φωτογραφία ενός project που έμελλε να ολοκληρωθεί τελικά έπειτα από πολλά χρόνια. «Αυτή η πρώτη φωτογραφία ήταν καθοριστική. Επέστρεψα στους Δελφούς πολλές φορές, επιδιώκοντας να βγάλω μία καλύτερη φωτογραφία αλλά δεν τα κατάφερα κι έτσι παρέμεινε αυτή η πρώτη», επισήμανε.
Ο Κουντέλκα αποφάσισε να ταξιδέψει από την Αθήνα έως τους Δελφούς γιατί πίστευε πως εκεί υπήρχε μία φωτογραφία που τον περίμενε. «Αισθάνθηκα πως υπήρχε κάτι που ανταποκρινόταν στο ενδιαφέρον μου για το τοπίο. Φανταζόμουν πιθανές διαδρομές. Ολη η Ευρώπη προέρχεται από τη Μεσόγειο, κι επέλεξα να δω τα πάντα: πήγα σε περισσότερους από διακόσιους αρχαιολογικούς χώρους, αναζητώντας τα πιο όμορφα και τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα για μένα. Το σημαντικό ήταν να έχω μια ωραία φωτογραφία από κάθε τόπο σε κάθε χώρα. Και διερωτόμουν που μπορούσα να τη βρω. Δεν έπρεπε να εργαστώ για κάποιον, οπότε είχα την τύχη να κάνω ό,τι ήθελα, να βγαίνω νωρίς το πρωί και να περιπλανώμαι. Εψαχνα κάτι που θα μου ανταποκρινόταν, που θα μου μιλούσε».
Ο Κουντέλκα αποκάλυψε επίσης στον συνομιλητή του πως προσέγγισε τις αρχαιότητες της Μεσογείου όχι ως αρχαιολόγος ή ιστορικός αλλά ως φωτογράφος. «Παρότι δεν είμαι πλέον απόλυτα αδαής και έχω διαβάσει κάποια πράγματα για την αρχαιότητα, δεν με γοήτευε η αρχαιολογία αλλά η καταστροφή του τοπίου την οποία συνόδευε μια τέλεια ομορφιά. Και μετά από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, επισκέφτηκα κι άλλους τόπους. Επέστρεψα επτά φορές στην Τουρκία για να φωτογραφίσω διάφορα μέρη. Οταν επιστρέφω κάπου είναι για να διαπιστώσω εάν μπορώ να βγάλω μία καλύτερη φωτογραφία. Γιατί για μένα η φωτογραφία είναι πάντα μία περιπέτεια και μία μάχη με την πραγματικότητα και δεν γνωρίζω ποτέ ποια θα είναι η κατάληξη. Κάθε ωραία φωτογραφία είναι μία νίκη. Οπότε επιστρέφω, επιστρέφω και ψάχνω κι όταν συμπεραίνω ότι δεν είμαι σε θέση να κάνω κάτι καλύτερο, θεωρώ τη δουλειά τελειωμένη», εξήγησε ο φωτογράφος.
Ειδικά για τα ερείπια των αρχαίων πολιτισμών, απαθανατίζοντας τα επί σχεδόν μία τριακονταετία, ο Κουντέλκα υποστηρίζει πως «δεν είναι το παρελθόν αλλά το μέλλον. Ολα όσα μας περιβάλλουν μία μέρα θα είναι ερείπια».