Με μια αναφορά στο πώς ο κορονοϊός άλλαξε την Ευρώπη, άρχισε την Τετάρτη την πολυαναμενόμενη ετήσια ομιλία για την Κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ενωσης η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία αφιέρωσε μεγάλο μέρος της παρέμβασής της στην αντίδραση της Ενωσης στην πανδημία.
«Μετατρέψαμε τον φόβο και τη διαίρεση μεταξύ των κρατών-μελών σε εμπιστοσύνη για την Ευρώπη και δείξαμε ότι αυτό είναι δυνατό –όπως και τι είναι δυνατό να γίνει– όταν εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλο», πρόσθεσε σε μια αναφορά στη συντονισμένη απάντηση στην πανδημία.
Από τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν η –πολύ νέα ακόμη σε αυτή τη θέση– πρόεδρος της ΕΕ εκφώνησε την προγραμματική ομιλία της θητείας της, έχουν αλλάξει πάρα πολλά. Η πανδημία ήταν ακόμη ένα ξέσπασμα μιας μυστηριώδους ασθένειας στην Κίνα και αν και πολλοί περίμεναν μια ύφεση, κανένας δεν φανταζόταν ότι σε κάποιες χώρες θα ξεπερνούσε το 10% μέσα σε ένα τρίμηνο.
Μαζί με το οικονομικό, άλλαξε το πολιτικό και το κοινωνικό περιβάλλον και εντός της ΕΕ. Στόχος, λοιπόν, της ομιλίας της Φον ντερ Λάιεν είναι και «να καθησυχάσει τα ταραγμένα νεύρα» της ΕΕ, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά το politico.eu.
Η απόσταση με την Τουρκία
«Θετικό βήμα» χαρακτήρισε η πρόεδρος της Κομισιόν την αποχώρηση των τουρκικών πλοίων από την Ανατολική Μεσόγειο, τόνισε, ωστόσο, ότι «πρέπει να σταματήσουν οι μονομερείς ενέργειες».
«Η Τουρκία είναι κοντά μας στον χάρτη. Η απόστασή μας μεγαλώνει. Φιλοξενεί εκατομμύρια προσφύγων και εμείς δίνουμε σημαντικά ποσά για να υποστηρίξουμε την προσπάθεια, αλλά τίποτα από όλα αυτά δεν δικαιολογεί την προσπάθεια εκφοβισμού των γειτόνων και τα κράτη-μέλη της ΕΕ, η Κύπρος και η Ελλάδα, πάντοτε μπορούν να υπολογίζουν σε πλήρη αλληλεγγύη», υπογράμμισε.
Η έκτακτη κατάσταση που έφερε ο κορονοϊός δεν έχει λήξει, το δεύτερο κύμα είναι στο επίκεντρο των προσπαθειών των κρατών, είπε ακόμα η Φον ντερ Λάιεν.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η πρόεδρος της Επιτροπής πρότεινε την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων και τη δημιουργία μιας κοινής αρχής για τη βιοϊατρική έρευνα. «Είναι ώρα να χτίσουμε μια πιο ισχυρή ευρωπαϊκή ένωση υγείας», τόνισε. Πρότεινε, επίσης, μεταξύ άλλων, μέτρα όπως η αποθήκευση κρίσιμης σημασίας φαρμακευτικών ουσιών. Επιπλέον, η ΕΕ θα συγκαλέσει μια παγκόσμια σύνοδο κορυφής για την υγεία στην Ιταλία το 2021, σε μια προσπάθεια να είναι καλύτερα προετοιμασμένη για μελλοντικές πανδημίες.
Η πρόεδρος επαίνεσε τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη χειρίστηκε το ενδεχόμενο εκτίναξης της ανεργίας λόγω κορονοϊού, μέσω του προγράμματος SURE.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στη Συνθήκη Σένγκεν. Η Ευρώπη πρέπει να αποκαταστήσει την πλήρη ελευθερία μετακίνησης, είπε η Φον Ντερ Λάιεν, προτείνοντας μια νέα στρατηγική για το μέλλον της Σένγκεν, με μείωση της γραφειοκρατίας και άλλων εμποδίων.
Ωστόσο, η πρόεδρος επέκρινε και τη στάση ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που στο όνομα δικών τους επιδιώξεων μπλοκάρουν ψηφίσματα και άλλες ενέργειες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να καθιερωθεί η ενισχυμένη πλειοψηφία (συνάντηση του πληθυσμού και όχι απλώς του αριθμού των χωρών) τουλάχιστον στα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Παράλληλα, η Φον Ντερ Λάιεν παρουσίασε ένα φιλόδοξο –εφικτό, ωστόσο, όπως είπε– σχέδιο μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στην ΕΕ, κατά τουλάχιστον 55%, έως το 2030, πιο τολμηρό από τον υπάρχοντα στόχο του 40%.
Σε ό,τι αφορά τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, η πρόεδρος της Κομισιόν επαίνεσε το θάρρος των διαδηλωτών στη Λευκορωσία και καταδίκασε την απάντηση της αστυνομίας στους διαδηλωτές. «Ο λαός της Λευκορωσίας δεν είναι πιόνια στα χέρια της σκακιέρας κάποιου άλλου», είπε, υπονοώντας την παρέμβαση της Μόσχας.
Ηταν όμως περισσότερο ευθεία απέναντι στις δραστηριότητες της Ρωσίας, όπως η (εντόνως πιθανολογούμενη) ανάμειξη στην απόπειρα δολοφονίας του ρώσου πολιτικού Αλεξέι Ναβάλνι: «Η δηλητηρίαση με χημικό παράγοντα δεν είναι μεμονωμένη ενέργεια. Το μοτίβο των ρωσικών ενεργειών δεν αλλάζει και δεν θα το αλλάξει ένας αγωγός», είπε σε αναφορά στον Nordstream 2, που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο προς τη Γερμανία.