Είναι ευρέως γνωστό ότι στη διάρκεια μιας ζεστής ημέρας με ξηρό αέρα νιώθουμε πιο δροσεροί από ό,τι στην ίδια θερμοκρασία, αλλά σε συνθήκες υγρασίας. Απλώς, στον ξηρό αέρα ο ιδρώτας μας εξατμίζεται και μας δροσίζει. Οσο πίνουμε πολύ νερό, δεν έχουμε πρόβλημα.
Στα φυτά και στο χώμα ο ζεστός και ξηρός αέρας προκαλεί πολύ μεγαλύτερα προβλήματα. Οι επιστήμονες αποκαλούν το σημαντικότερο από αυτά Ελλειμμα Πίεσης Ατμών ή VPD. Το VPD χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της ξηρότητας του αέρα. Περιγράφει τη διαφορά μεταξύ της πραγματικής και της μέγιστης δυνατής περιεκτικότητας του αέρα σε νερό.
To νερό που χρειάζονται για να ανθίσουν και να αναπτυχθούν τα φυτά και τα δέντρα απορροφάται από τον ξηρό αέρα, ενώ ταυτόχρονα το έδαφος στεγνώνει. Το αποτέλεσμα είναι φτωχότερες καλλιέργειες, ξηρή βλάστηση και πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος πυρκαγιών.
Η άρδευση, και μάλιστα με μεγάλες ποσότητες νερού, είναι ο μόνος τρόπος για να διατηρηθεί η άνθηση των καλλιεργειών, όπως εξηγεί δημοσίευμα του Guardian. Ομάδα 67 ερευνητών εξέτασε δεδομένα εσωτερικών δακτυλίων δέντρων ηλικίας 400 ετών στην Ευρώπη. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το πρόβλημα του ξηρού αέρα έχει επιδεινωθεί ανησυχητικά κατά τον αιώνα που διανύουμε.
Τα ερευνητικά δεδομένα των δακτυλίων δέντρων φτάνουν μέχρι το έτος 1600. Υποδεικνύουν ότι από τις αρχές του 21ου αιώνα ο αέρας σε μεγάλα τμήματα της Ευρώπης έχει γίνει πολύ πιο ξηρός σε σύγκριση με οποιαδήποτε προηγούμενη περίοδο της βιομηχανικής εποχής. Παράλληλα, τα δεδομένα της μελέτης αποδεικνύουν ότι τα σημερινά επίπεδα VPD δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν χωρίς τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου – με άλλα λόγια, η ανθρώπινη επίδραση είναι προφανής.
Η αύξηση των αερίων θερμοκηπίου από τα ορυκτά καύσιμα έχει κάνει το έλλειμμα πίεσης ατμών πιο συχνό και πιο ακραίο, ιδιαίτερα στις πεδιάδες της Κεντρικής Ευρώπης, στις Αλπεις και στα Πυρηναία. Οι χειρότερες χρονιές της τελευταίας 25ετίας ήταν το 2003, το 2015 και το 2018.
Μέχρι στιγμής η βόρεια Ευρώπη έχει υποφέρει λιγότερο από το έλλειμμα πίεσης ατμών, επειδή ο αέρας εκεί είναι πιο δροσερός και μπορεί να απορροφήσει λιγότερο νερό – αλλά με τον καιρό το πρόβλημα αναμένεται να μεγαλώσει. Μια περαιτέρω αύξηση του VPD αποτελεί μακροπρόθεσμη απειλή για πολλές ζωτικές λειτουργίες του οικοσυστήματος.