Ο αμερικανικός φαρμακευτικός κολοσσός Pfizer πέτυχε εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους στη σύμβαση που υπέγραψε με την Ευρωπαϊκή Ενωση (Κομισιόν, Βρυξέλλες) για τα εμβόλια του κορονοϊού και, ως εκ τούτου, έχει καταστεί σχεδόν απρόσβλητος από νομικές κυρώσεις – αυτήν τη σοβαρότατη καταγγελία κάνει η Corriere della Sera την ώρα που το ιταλικό κράτος επιθυμεί να κινήσει τις κατάλληλες διαδικασίες ώστε να αποζημιωθεί για τις παρατηρούμενες καθυστερήσεις στον εφοδιασμό των εμβολίων.
Η 8η Ιανουαρίου 2021 είναι η σημαντική ημερομηνία της όλης ιστορίας, λέει η Corriere, καθώς τότε η Pfizer έλαβε από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκων (EΜΑ, Αμστερνταμ) την άδεια κάθε φιαλίδιο που φέρει το σήμα της να δηλώνεται ότι περιέχει έξι και όχι πέντε δόσεις του εμβολίου κατά της Covid-19. Πρόκειται για διευθέτηση η οποία ουδέποτε είχε γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ της Κομισιόν και της Pfizer προτού πέσουν οι υπογραφές της συμφωνίας για την παραγγελία των 300 εκατομμυρίων δόσεων.
Η σύμβαση μεταξύ ΕΕ και Pfizer είχε υπογραφεί στις 11 Νοεμβρίου και το εμβόλιο εγκρίθηκε από τον ΕΜΑ στις 21 Δεκεμβρίου. Σημειωτέον ότι η διμερής αυτή σύμβαση είναι πανομοιότυπη και με τις υπόλοιπες που υπέγραψε η Κομισιόν με άλλες πέντε φαρμακευτικές εταιρείες που και αυτές παράγουν εμβόλια κατά του κορονοϊού.
Στη σύμβαση της Κομισιόν με τη Pfizer (συνεπώς και στις συμβάσεις της Κομισιόν με τις άλλες εταιρείες) οι Ιταλοί εντόπισαν μία λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά: σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της εταιρείας με τους όρους, οι κυρώσεις δεν είναι αυτονόητες, ούτε ενεργοποιούνται αυτομάτως. Αυτό το γεγονός, εκτιμά η Corriere, επιτρέπει και στις έξι φαρμακευτικές εταιρείες να αθετούν τους συμπεφωνημένους και αμοιβαίως παραδεκτούς όρους. Επιπλέον, η αθέτηση των όρων δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί μέσω της νομικής οδού.
Το γερμανικό unfair
Η Corriere καταγγέλλει και ένα υποσκάνδαλο, ας πούμε, στην όλη υπόθεση του ευρωπαϊκού εμβολιαστικού πρότζεκτ, το οποίο αφορά μία ξεχωριστή συμφωνία από εκείνη την «κεντρική» των Βρυξελλών, μία άλλη, «παράλληλη», την οποία συνυπέγραψαν η γερμανική εταιρεία BioNTech (συνεργάτης της Pfizer στο αντικορονοϊκό εμβόλιο) και το γερμανικό κράτος. Οι Ιταλοί λένε ότι η ξεχωριστή συμφωνία με τους Γερμανούς υπονομεύει τη δίκαιη κατανομή των δόσεων στα κράτη-μέλη της Ενωσης. Οι Γερμανοί με αυτόν τον «παράλληλο» τρόπο τους καπάρωσαν 30 εκατομμύρια επιπλέον δόσεις.
Τα κόλπα της σύμβασης
α) Εξετάζοντας τη σύμβαση της Κομισιόν και της Pfizer, η Corriere παρατήρησε ότι πουθενά δεν αναφέρεται η λέξη «φιαλίδια» ή «αμπούλες», παρά μόνο η λέξη «δόσεις». Αυτό είναι το κόλπο, λέει, και για αυτόν τον λόγο φθάσαμε στις εξελίξεις της 8ης Ιανουαρίου. Ωστόσο η υπογραφή της Κομισιόν καθιστά τους όρους της σύμβασης με τη Pfizer δεσμευτικούς για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Και μάλιστα με πολύ συγκεκριμένο τρόπο .
β) Κάθε κράτος υπογράφει δύο παραγγελίες, σύμφωνα με ένα πρόγραμμα που έχει προκαθοριστεί από τις Βρυξέλλες. Ο ρόλος των κρατών-μελών είναι μόνο εκτελεστικός, και μάλιστα αποσαφηνίζεται στη σύμβαση. Από τους όρους προβλέπονται δύο πράγματα: «κατανομή των δόσεων σε τριμηνιαία βάση» και «παραδόσεις σε εβδομαδιαία βάση». Ομως, όπως ρητώς αναφέρεται στη σύμβαση, οι κυρώσεις «αφορούν αποκλειστικώς τριμηνιαίες προμήθειες και όχι εβδομαδιαίες». Δηλαδή αφορούν κάτι που στη σύμβαση δεν υφίσταται…
γ) «Αλλά αυτό δεν είναι η χειρότερη παγίδα» σχολιάζει η Corriere. Η πραγματική ρήτρα διασφάλισης τόσο για τη Pfizer όσο και για τις άλλες φαρμακευτικές είναι στο άρθρο της συμφωνίας με το οποίο διευκρινίζονται οι όροι και η έκταση των κυρώσεων που προβλέπονται σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της εταιρείας με τους συμπεφωνημένους όρους. Η σύμβαση ορίζει «ποινή στο 20% της αξίας των δόσεων που δεν παραδόθηκαν», η οποία αυξάνεται ανάλογα με τις ημέρες καθυστέρησης. Ωστόσο διευκρινίζεται ότι «η επιβολή κυρώσεων δεν γίνεται αυτομάτως», αλλά «στο τέλος του πρώτου τριμήνου εξετάζεται τρόπος για αποκατάσταση». Με τις εξής δυνατότητες: ή δικαίωμα επιστροφής των χρημάτων που κατεβλήθησαν για τα εμβόλια ή ποινική διαδικασία αφού προηγουμένως έχει λήξει η ισχύς της σύμβασης.
«Πρόκειται για μηχανισμό που, στην ουσία, αφήνει απόλυτη ελευθερία δράσης στις φαρμακευτικές εταιρείες» καταλήγει το ιταλικό Μέσο, το οποίο -επί τη ευκαιρία- συμπληρώνει την κριτική του προς τις Pfizer / BioNTech με κριτική αυτού καθαυτού του σκευάσματός τους: «Καθώς μαθαίνουμε, όταν τα άλλα εμβόλια θα φθάσουν στην αγορά, αυτό των Pfizer και BioNTech θα είναι το πιο σύνθετο στη διαχείριση. Στην πραγματικότητα, κοστίζει 14 ευρώ ανά δόση και χρειάζεται εξαιρετική κατάψυξη για να συντηρηθεί, μείον 75 βαθμούς Κελσίου. Για να έχουμε μια σύγκριση, μπορούμε να πούμε ότι το εμβόλιο της AstraZeneca θα κοστίζει 2 ευρώ ανά δόση και αποθηκεύεται στους μείον 8 βαθμούς Κελσίου»…