Στην (μικρή) παρέα των ελλήνων οικονομικών δημοσιογράφων μια κάποια ανακούφιση την αισθάνεσαι όταν συνεδριάζει το Eurogroup και δεν είναι η Ελλάδα ο ελέφαντας στο δωμάτιο. Λίγο η επαγγελματική διαστροφή, λίγο η ταλαιπωρία τόσων χρόνων που ξημερώναμε στα γραφεία περιμένοντας ιστορικά Eurogroup, το άχτι το καταλαβαίνω. Δυστυχώς όμως για όλους αυτή την φορά τα μαύρα σύννεφα μαζεύονται στα Eurogroup και ο ελέφαντας στο δωμάτιο είναι πολύ μεγαλύτερος και πιο απειλητικός σε σχέση με την απειλή που αποτελούσε κάποτε η Ελλαδίτσα. Για την ακρίβεια αυτή την φορά είναι σαν να αντιμετωπίζουμε ελέφαντα από… άλλον πλανήτη, αφού ουδείς στην σύγχρονη, μεταπολεμική, Ευρώπη έχει χειριστεί την οικονομική λαίλαπα μιας πανδημίας.
Την Τρίτη, λοιπόν, οι ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών, αξιοποιώντας τις σύγχρονες δυνατότητες της τεχνολογίας, συνεδριάζουν μέσω τηλεδιάσκεψης σε βαρύ κλίμα εξαιτίας των νέων περιοριστικών μέτρων που σταδιακά «κλειδώνουν» την μια μετά την άλλη τις ευρωπαϊκές οικονομίες προκειμένου να μην τιναχθούν στον αέρα τα εθνικά συστήματα υγείας. Τα lockdown τινάζουν ωστόσο στον αέρα τις προβλέψεις και τις προσδοκίες για μια γρήγορη και εύκολη ανάκαμψη, ειδικά εάν τελικά η Covid- 19 καταβροχθίσει και την Χριστουγεννιάτικη σεζόν, πόσο δε εάν δεν καταστεί δυνατόν να ελεγχθεί αποτελεσματικά η πανδημία στο πρώτο εξάμηνο του 2021. Ενα σενάριο ισοδύναμο με εφιάλτη για κάθε υπουργό Οικονομικών και όχι μόνο.
Το σκηνικό που διαμορφώνεται έχει εκνευρίσει τους «πλούσιους», σκεπτικιστές, στο Eurogroup που βλέπουν τα δισεκατομμύρια να βυθίζονται στην μαύρη τρύπα της πανδημίας και τις οικονομίες να ζητούν ολοένα περισσότερη στήριξη. Κάτι που οι σώφρονες στον Βορρά και σχεδόν σύσσωμοι οι ιθύνοντες στον Νότο αντιλαμβάνονται πως επιβάλλεται για δύο μεγάλους λόγους: να αποφευχθεί πάση θυσία ο κίνδυνος μιας αναιμικής ανάκαμψης το 2021 – στο χειρότερο σενάριο μιας στασιμότητας ή στο απολύτως εφιαλτικό μιας νέας ύφεσης – και να στηριχθούν οι κοινωνίες που πιέζονται πολύ υπό το βάρος της πανδημίας και θα πιεστούν ακόμη περισσότερο υπό το βάρος ενός ανεξέλεγκτου κύματος χρεοκοπιών και ανεργίας, λειτουργώντας αποσταθεροποιητικά και σε πολιτικό επίπεδο. Είναι – ή πρέπει να είναι – ξεκάθαρο για την πολιτική και οικονομική ελίτ της ΕΕ πως παρατεταμένη ύφεση και ανεργία στον επόμενο τόνο μοιραία θα σημάνει άνοδο του εθνικισμού και των διαλυτικών τάσεων για το οικοδόμημα της ευρωζώνης, που με κόπο έχουν στήσει οι δύο ισχυρότεροι πόλοι, Γερμανία και Γαλλία, τις τελευταίες δεκαετίες.
H Κομισιόν αναλαμβάνει τον άχαρο ρόλο να διατυπώσει, εκτός απροόπτου την Τετάρτη, την νέα της πρόγνωση για την ανάπτυξη το 2021
Σε αυτό το πλαίσιο η Κομισιόν αναλαμβάνει τον άχαρο ρόλο να διατυπώσει, εκτός απροόπτου την Τετάρτη, την νέα της πρόγνωση για την ανάπτυξη το 2021, που είναι το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου δολαρίων σε όλα τα πολιτικά και επιχειρηματικά σαλόνια. Κι αυτό καθώς όλο το σύστημα έχει ποντάρει στην «απελευθέρωση» των οικονομιών από την πανδημία μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2021 για να καλυφθεί το χαμένο έδαφος το συντομότερο δυνατόν και να αποφευχθεί μια βαθιά, ασύμμετρη, κρίση.
Ήδη άλλωστε, η δημοσιονομική πολιτική δοκιμάζει τα όρια της ενώ είναι δεδομένη η αγωνία μήπως απαιτηθεί αναθεώρηση και ενίσχυση στον μηχανισμό που αποφασίστηκε το καλοκαίρι από την ευρωπαϊκή ηγεσία με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης στο επίκεντρο. Όπως σχολιάζουν οικονομικοί αναλυτές, το να κάνουμε το Ευρωπαϊκό Ταμείο να δουλέψει στην ώρα του και να μην επιτραπεί στην γραφειοκρατία να καθυστερήσει την διανομή και την απορρόφηση των κονδυλίων, μπορεί να αποδειχθεί εν τέλει το μικρότερο πρόβλημα που θα έχει να αντιμετωπίσει η ευρωπαϊκή οικονομία εάν επιδεινωθεί η υγειονομική κρίση.
Υπό αυτή την έννοια, οι πιο συντηρητικοί τάσσονται υπέρ της λογικής ένα βήμα την φορά, ώστε να υπάρχει «οπλοστάσιο» μέτρων που θα είναι διαθέσιμα εάν η κρίση διαρκέσει περισσότερο από όσο εύχονται και ελπίζουν όλοι. Είναι μια λογική προσέγγιση αφού όλα αυτή τη στιγμή εξαρτώνται από την συμπεριφορά ενός ιού αλλά και από την ανοχή ή/και συμμόρφωση των κοινωνιών στα περιοριστικά μέτρα που δεν είναι πάντα δεδομένη ή επαρκής. Από την άλλη πλευρά το πώς θα αντιδράσει η οικονομία στην πρωτοφανή αυτή περιπέτεια, που σωρεύει χρέη και επιχειρηματικά λουκέτα, είναι στην κυριολεξία αχαρτογράφητα νερά. Σήμερα, οι υπουργοί Οικονομικών το πιθανότερο είναι να αποτιμήσουν την κατάσταση που διαμορφώνεται και με βάση την εμπειρία που έχει συσσωρευθεί τους τελευταίους μήνες να εξετάσουν πιθανά σενάρια για την δυναμική της ανάκαμψης τον επόμενο χρόνο και πόσα «καύσιμα» αυτή θα απαιτήσει.
Είναι ωστόσο πια περισσότερο ορατό σε σχέση με λίγους μήνες νωρίτερα, ίσως πια και αναπόδραστο, πως στο τέλος της ημέρας, για να επιστρέψει και η οικονομική κανονικότητα και η δραστηριότητα στα pro – Covid επίπεδα, ο κόσμος γενικότερα αλλά και η Ευρώπη ειδικότερα θα κληθούν να εξετάσουν πιο ρηξικέλευθες λύσεις από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης. Πολλά έχουν ακουστεί, άλλα τόσα έχουν υποτεθεί, από το ακραίο σενάριο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να πιστώνει ρευστό απευθείας στους λογαριασμούς των μικροκαταθετών (Helicopter money) μέχρι τη διαγραφή μέρους των δανεικών που χρησιμοποίησαν κάποιες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις για να ορθοποδήσουν στον καιρό της πανδημίας εφόσον η αποπληρωμή τους τις καταδικάζει σε οικονομική στασιμότητα και λουκέτο στην μετά- Covid εποχή.
Το ποιες τελικά θα μπορούσαν να είναι αυτές, θα πήγαινα στοίχημα πάντως πως βρίσκεται ήδη στους φακέλους των υπουργών Οικονομικών της Ευρώπης, που οφείλουν, κι ας μην είναι αυτό πάντα ευχάριστο ή πολιτικά αρεστό στις χώρες τους, να προετοιμάζονται καταρχάς για το κακό σενάριο και μετά για όλα τα υπόλοιπα.