Τελικά συνδέεται η ελάφρυνση του χρέους με την εφαρμογή του Μνημονίου; Η ελληνική κυβέρνηση το ελπίζει, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) το πιστεύει, αλλά οι υπόλοιποι ευρωπαίοι δανειστές το απορρίπτουν. Αυτό εκφράστηκε κατά τη διάρκεια συνεδρίου του Economist στην Φρανκφούρτη, σε ειδική συνεδρίαση για το «comeback?» της ελληνικής οικονομίας στις αγορές.
Από το βήμα του συνεδρίου, ο επικεφαλής του κλιμακίου του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), Νίκολα Τζιαμαρόλι τόνισε ότι το κλειδί ώστε να πετύχει το τρίτο Μνημόνιο δεν είναι η ελάφρυνση του χρέους αλλά η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και η «ιδιοκτησία» του προγράμματος από τις ελληνικές Αρχές.
«Φυσικά η βιωσιμότητα του χρέους είναι ένα σημαντικό θέμα, αλλά θα ήταν πολύ καλύτερα εάν η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από το τι κάνει η Ελλάδα για να εφαρμόσει το πρόγραμμα», επεσήμανε ο ίδιος, σημειώνοντας μάλιστα ότι η έμφαση στο χρέος αποσπά την προσοχή από τα όσα πρέπει να γίνουν.
Ο κ. Τζιαμαρόλι επανέλαβε την κοινή γραμμή του ESM και του Βερολίνου ότι δηλαδή οι ουσιαστικές αποφάσεις για το χρέος θα ληφθούν μετά το πέρας του Μνημονίου, το 2018, μόνον εφόσον κριθεί απαραίτητο και μόνο εάν η Ελλάδα έχει εκπληρώσει όλες τις μνημονιακές υποχρεώσεις της.
Μάλιστα υπενθύμισε ότι οι δανειστές έχουν ήδη «ελαφρύνει» το ελληνικό χρέος, πρώτα το 2012, όταν οι ιδιώτες πιστωτές υπέστησαν «κούρεμα» 53%, και στη συνέχεια όταν ο ESM προσέφερε ένα πακέτο διευκολύνσεων που έχει μειώσει το κόστος εξυπηρέτησης.
Διαφορετική είναι η γραμμή της ΕΚΤ. Ο Μπενουά Κερέ, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωτράπεζας και στενός συνεργάτης του Μάριο Ντράγκι, κάλεσε για άμεση συγκεκριμενοποίηση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, κάτι που, όπως είπε, αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE).
Μιλώντας από το ίδιο συνέδριο τόνισε πως είναι «σημαντικό» να υπάρξει συμφωνία που θα περιλαμβάνει το χρέος στο Eurogroup της 15ης Ιουνίου, ενώ εξέφρασε την απογοήτευσή του για την μη εξεύρεση λύσης στην προηγούμενη συνεδρίαση της Ευρωομάδας.
Αποδέχτηκε ότι η εφαρμογή της όποιας ελάφρυνσης θα γίνει μετά τη λήξη του Μνημονίου το 2018, όμως επισήμανε πως το να υπάρχει «επαρκής καθαρότητα σήμερα» θα φέρει μπροστά «πολλές από τις επωφελείς επιδράσεις».
Διευκρίνισε ότι η ανάλυση της ΕΚΤ για τη βιωσιμότητα του χρέους θα γίνει «ανεξάρτητα», αλλά θα λάβει σοβαρά υπόψη της τις εκτιμήσεις και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ).
Ο κ. Κερέ αναφέρθηκε εκτενώς και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ελληνικός τραπεζικός τομέας –με βασικό το ζήτημα των «κόκκινων» δανείων, σημειώνοντας ότι το μέγεθος του χρέους έχει υπονομεύσει η εμπιστοσύνη των αγορών και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Παράλληλα διέψευσε τα περί σταθερή επιστροφής καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι από το καλοκαίρι του 2015, όταν επιβλήθηκαν οι έλεγχοι στη ροή κεφαλαίων, οι αποταμιεύσεις του ιδιωτικού τομέα έχουν αυξηθεί απλώς κατά 2,5% και παραμένουν κατά 25% χαμηλότερα από τα επίπεδα που είχαν καταγραφεί στα τέλη του 2014, δηλαδή πριν την πτώση της κυβέρνησης Σαμαρά.
Τσακαλώτος: «Νιώθω σαν προπονητής ομάδας που δεν ξέρει που είναι το τέρμα»
Και βέβαια η κυβέρνηση -δια του εκπροσώπου της Ευκλείδη Τσακαλώτου- επέμεινε στο αίτημα για καθαρή λύση για το ζήτημα του χρέους. Ο υπουργός Οικονομικών υποστήριξε ότι πλέον υπάρχει ευρεία συναίνεση πως η Αθήνα έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και γι’ αυτό και ζητά καθαρότητα για το ζήτημα του χρέους.
Με τον μεταφορικό τρόπο που αγαπά, εξέφρασε το παράπονό του: «Σε αυτή την διαπραγμάτευση νιώθω σαν προπονητής μια ομάδας που δεν ξέρει που βρίσκεται το τέρμα. Ετσι δεν μπορώ να στήσω και να κατευθύνω του παίκτες μου», είπε.
Εκανε επίκληση στην τιμή των ευρωπαϊκών Θεσμών σε ότι αφορά στην υποχρέωση τους να παρέχουν μέτρα ελάφρυνση του χρέους για την Ελλάδα και υπενθύμισε ότι το ΔΝΤ υποσχέθηκε να συμμετάσχει στο πρόγραμμα το καλοκαίρι του 2015. «Μένουν μόνο 14 μήνες για να λήξει το πρόγραμμα. Νομίζω ότι είναι ώρα να αποφασίσει το ΔΝΤ το τι θέλει να κάνει και τι πιστεύει ότι χρειάζεται να γίνει», τόνισε.
«Αν η Ολλανδία και η Γερμανία θεωρούν ότι το ΔΝΤ είναι ένας υπέροχος οργανισμός με σημαντική τεχνογνωσία τότε θα πρέπει να ακούσουν την τεχνογνωσία τους και στο θέμα του χρέους», σχολίασε με νόημα.
Στουρνάρας: «Η οικονομία δεν αντέχει αβεβαιότητα για άλλον ένα χρόνο»
Από την πλευρά του, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας επικεντρώθηκε στις μεταρρυθμίσεις και στους δημοσιονομικούς στόχους που έχουν συμφωνηθεί ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους Θεσμούς.
Μιλώντας κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, επανέλαβε ότι πρέπει να αναθεωρηθούν προς τα κάτω οι στόχοι τονίζοντας ότι η χώρα χρειάζεται ένα πιο ρεαλιστικό σενάριο. Για παράδειγμα πρότεινε να διατηρηθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,5% του ΑΕΠ έως το 2020, και στη συνέχεια να μειωθεί στο 2%, ενώ η κατ’ αρχήν συμφωνία των θεσμών προβλέπει πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5% έως το 2022.
Οσο για το χρέος, ο κ. Στουρνάρας σημείωσε ότι επιπρόσθετα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης είναι «απαραίτητα» και θα συμβάλουν στην επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές, που είναι απαραίτητη ώστε να σταθεί η χώρα στα πόδια της.
«Η ελληνική οικονομία δεν αντέχει αβεβαιότητα για άλλον ένα χρόνο, ως προς το αν θα υπάρχουν μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους» είπε χαρακτηριστικά. «Χρειαζόμαστε σαφήνεια τώρα καθώς οι αγορές την χρειάζονται».
Τόνισε πως η επάνοδος στις αγορές στο τέλος του Μνημονίου είναι ο «μοναδικός δρόμος προς τα εμπρός», με δεδομένο ότι διαφορετικά η χώρα μας θα χρειαστεί νέα στήριξη από τους Θεσμούς. «Κανείς, ούτε οι εταίροι ούτε η Ελλάδα, δεν έχει διάθεση για ένα ακόμα Μνημόνιο», είπε χαρακτηριστικά.
Το γραπτό μήνυμα του Σόιμπλε
Με ένα γραπτό μήνυμα έκανε αισθητή την παρουσία (απουσία) του από το συνέδριο ο γερμανός υπουργός Οικονομικών.
«Η Ελλάδα έχει ακόμα εμπόδια που πρέπει να υπερπηδήσει στην πορεία της για την επιστροφή στις χρηματαγορές», τόνισε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, μιλώντας συγκεκριμένα για τη «μαγική λέξη εμπιστοσύνη».
«Η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί είναι ο καλύτερος δρόμος, προκειμένου η Ελλάδα να σταθεί και πάλι στα πόδια της, όπως συνέβη με τις άλλες χώρες που έλαβαν βοήθεια», τόνισε ο ίδιος. «Είναι προς το συμφέρον όλων να βελτιωθεί η κατάσταση στην Ελλάδα το ταχύτερο δυνατόν», μιλώντας για «θετικά σημάδια, παρά τις προκλήσεις που απομένουν».
Υποστήριξε ότι τα Μνημόνια ήταν η σωστή προσέγγιση «ακόμη κι αν λάβουμε υπόψη μας τις δυσκολίες στην Ελλάδα». Και αναφερόμενος στην οικονομία της Ευρωζώνης γενικότερα, τόνισε ότι «έχει αναπτυχθεί γρηγορότερα απ’ ό,τι μια σειρά άλλες μεγάλες οικονομίες» και ότι «οι μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών φέρνουν αποτέλεσμα».