Έρχονται εξελίξεις στην «υπόθεση Νovartis». Yστερα από δυο και πλέον χρόνια έρευνας, και αδιάκοπα μπρος – πίσω, διαφαίνεται η αρχή του τέλους. Και το timing, εν όψει εκλογών, δεν περνά φυσικά απαρατήρητο από την αντιπολίτευση.
Έγκυρες δικαστικές πηγές τοποθετούν άμεσα τις κινήσεις εκείνες που θα ξετυλίξουν τον μίτο. Έχουν καιρό τώρα καταστήσει σαφές ότι θα σεβαστούν το στάδιο της παροχής ανωμοτί εξηγήσεων, καλώντας πολιτικούς ως υπόπτους, και όχι ως κατηγορουμένους. Η δικογραφία αναμένεται να αποσταλεί στη Βουλή, με στόχο την άρση της ασυλίας εμπλεκομένων στην υπόθεση. Μια ανάσα πριν από τις ποινικές διώξεις.
Πόσοι θα είναι αυτοί ; Ελάχιστοι. Ο αριθμός τους φαντάζει δυσανάλογος της βαρύτητας που έδειχνε ότι θα λάβει η έρευνα. Μιλάμε για το «μεγαλύτερο σκάνδαλο της Μεταπολίτευσης», για τα απόνερα της συστηματικά επιθετικής στρατηγικής του φαρμακευτικού κολοσσού που φέρεται να λάδωνε τους πάντες στην αγορά, προκειμένου να κατέχει την πλέον περίοπτη θέση.
Πληροφορίες θέλουν έναν, το πολύ δυο, πολιτικούς στην αιχμή της έρευνας. Αν επαληθευτούν, θα ισχύσει το ώδινεν όρος και έτεκεν μυν…
Ο κατάλογος των δέκα ηχηρών ονομάτων, δυο πρώην Πρωθυπουργών και οκτώ πρώην υπουργών, είχε προκαλέσει δέος ενόσω η υπόθεση ήταν στα σπάργανα. Αλλά η έκβαση της έρευνας λέγεται ότι αδυνατεί να στηρίξει – σε αυτή τη φάση, τουλάχιστον – μεγαλύτερο αριθμό. Για κάποιους η υπόθεση θα τεθεί στο αρχείο, για άλλους τονίζεται ότι ίσως παραμείνει ανοικτή. Η έρευνα έχει άλλωστε κατακερματιστεί χρονικά, με προτεραιότητα τα έτη 2010 – 2012 ή τα έτη 2009 – 2013.
Τα πιθανά ονόματα; Μόνο φέιγ – βολάν δεν έχουν μοιραστεί, στην Ελλάδα ζούμε, όλοι είναι σε θέση να «γνωρίζουν». Θα ήταν λάσπη του χειρότερου είδους η δημοσιοποίηση τους πριν από τις επίσημες εξελίξεις. Ούτως ή άλλως αυτές είναι που θα ανοίξουν θυελλώδη μέτωπα με το κόμμα, ή τα κόμματα από τα οποία προέρχονται οι εμπλεκόμενοι – ο κατάλογος των δέκα ακουμπά κατά κύριο λόγο τον χώρο του Κινήματος Αλλαγής και της Νέας Δημοκρατίας. Ένα βήμα πριν από τις εκλογές. Δύσκολη ιστορία.
Μείζον, καυτό ερώτημα παραμένει το ποιά αδικήματα θα τους συνοδεύουν, έστω και σε επίπεδο παροχής εξηγήσεων. Πηγές επιμένουν στην κατηγορία της παθητικής δωροδοκίας. Μοιάζει κυρίαρχη, σχεδόν αδιαμφισβήτητη.
Είναι το αδίκημα για το οποίο έδωσε το πράσινο φως η Βουλή, ως άλλος εισαγγελέας, στην τακτική Δικαιοσύνη, να το ερευνήσει, εκτιμώντας ότι συνέβη όχι κατά την τέλεση των υπουργικών καθηκόντων, αλλά επ΄ αφορμή αυτών. Φωνάζουν ακόμη όσοι μιλούν για ακροβατισμό, θεωρώντας ότι το αδίκημα έχει παραγραφεί.
Το ερώτημα είναι πώς δένεται μια τέτοια, βαρύτατη, κατηγορία. Πώς στοιχειοθετείται, σε απλά ελληνικά, ότι ο Χ «τα πήρε», λαδώθηκε για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς της Novartis, προδίδοντας τον ρόλο του, σκίζοντας την υπουργική του ταυτότητα.
Οι ίδιες πηγές δείχνουν μια ιδιότυπη εμπιστοσύνη στα στοιχεία που διαθέτει η Εισαγγελία Διαφθοράς: σε καταθέσεις προστατευομένων μαρτύρων, σε έγγραφα από τις κατασχέσεις που έχουν διενεργηθεί, πιθανότατα και σε SMS. Αντιτείνουν την «αχανή νομολογία», το επιχείρημα ότι για τη δίωξη περί δωροδοκίας, «αρκεί η υπόσχεση και μόνον».
Υπάρχουν άραγε επαρκείς ενδείξεις, όπως απαιτείται, για να συρθεί κάποιος έξω από το Κοινοβούλιο και να περιφέρεται με την ταμπέλα του λαμόγιου σε ολόκληρη τη χώρα και διεθνώς;
Νομικές και δικαστικές πηγές ασκούν έντονη κριτική, τονίζοντας ότι αν τα πράγματα αποδειχθούν ως φαίνονται, η έρευνα είναι εξαιρετικά ευάλωτη. Της λείπει, αν μη τι άλλο, η θωράκιση απέναντι στην καχυποψία, και την πολιτική σκοπιμότητα – είναι βέβαιο ότι η κυβέρνηση θα τρίβει τα χέρια της από χαρά, μόλις ακουστούν τα όποια ονόματα, οι εκλογές – ένα τσιγάρο δρόμος.
Τα ερωτήματα αναδύονται βαριά, ασήκωτα. Υπάρχουν άραγε επαρκείς ενδείξεις, όπως απαιτείται, για να συρθεί κάποιος έξω από το Κοινοβούλιο και να περιφέρεται με την ταμπέλα του λαμόγιου σε ολόκληρη τη χώρα και διεθνώς; Αντέχουν τα στοιχεία στη βάσανο της δικαστικής αίθουσας, ένα – δυο χρόνια αργότερα; Εκεί όπου πρέπει να δειχθεί με ενάργεια το ποιος – πότε – πού λαδώθηκε, με πόσα ακριβώς, εκεί όπου θα σκιαγραφηθεί το γιατί αλλά και το πώς;
Εδώ είναι η στροφή όπου η έρευνα για τη Novartis συναντά τις φήμες για ευρήματα περί ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Γνώστες των πραγμάτων εκ των έσω διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους, μιλώντας στο Protagon, ότι λεφτά, ροή μαύρου χρήματος δεν έχει βρεθεί. Στο φόντο, πρόσφατο δημοσίευμα του Bloomberg αποκάλυψε ότι η εσωτερική έρευνα που έχει διενεργηθεί από τον ίδιο τον πολυεθνικό φαρμακευτικό κολοσσό, δεν έδειξε δωροδοκίες κρατικών αξιωματούχων.
Αν δεν υπάρχει ροή μαύρου χρήματος, τότε τι; Ένα «περίπου» κυριαρχεί, και η απειλή επικρέμαται, αιφνιδίως και θολά. Έχουν βρεθεί ακίνητα, πίνακες και αυτοκίνητα, περιουσία που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί; Υπάρχουν ύποπτα deals και δυσώδεις χρηματοδοτήσεις;
Εχει τεράστιο ενδιαφέρον τι ακριβώς έχει εντοπιστεί. Και ασφαλώς οι εισαγγελικές αρχές έχουν τον τελευταίο λόγο. Η Novartis θα μείνει στην Ιστορία της Δικαιοσύνης για το γεγονός ότι η έρευνα παραμένει ρευστή ακόμη και στο πάρα πέντε…
Πολλά έχουν να κριθούν πάντως για την υπόθεση κατά τους μήνες που μεσολαβούν ως το καλοκαίρι. Το κυριότερο: εκπνέει η θητεία της Ελένης Τουλουπάκη, επικεφαλής της Εισαγγελίας Διαφθοράς (είχε αναδειχθεί στις 10 Απριλίου του 2017), προσώπου κομβικού για την έρευνα, και αναμένεται η κρίση του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου ως προς την ανανέωση της θητείας της, για επιπλέον δυο χρόνια. Κάθε άλλη διαφορετική έκβαση θα ήταν πραγματική έκπληξη. Όχι μόνον διότι η ίδια η Εισαγγελέας φέρεται να ενδιαφέρεται σχετικά, αλλά και γιατί δεν έχει διαρρεύσει μέχρι σήμερα το όνομα οιουδήποτε άλλου «δυνατού» υποψηφίου για την ηλεκτρική αυτή καρέκλα…
Η ιστορία αυτή έχει ντυθεί με μπόλικη σπέκουλα και «μισές» ειδήσεις
Ως το καλοκαίρι προσδιορίζεται χρονικά και η συμφωνία συμβιβασμού των αμερικανικών αρχών με τη Novartis, «με εντυπωσιακό ποσό – πρόστιμο». Η έρευνα των ΗΠΑ θα κλείσει, η ελληνική πότε; Το timing είναι κάτι παραπάνω από κρίσιμο.
Όπως κι αν έχει, οι προσεχείς εξελίξεις θα καταδείξουν αν το μονοπάτι που ακολουθήθηκε στη Novartis είναι ολισθηρό ή αν όντως οδηγεί σε ξέφωτο για «το σκάνδαλο του αιώνα». Η ιστορία αυτή έχει ντυθεί με μπόλικη σπέκουλα και «μισές» ειδήσεις (σσ: αλήθεια, ποιος είπε δυνατά ότι η δικογραφία που πήγε στη Βουλή αναφορικά με τρεις υπουργούς του παρελθόντος, για το περίφημο rebate στον χώρο του φαρμάκου, αφορά παραγεγραμμένα αδικήματα;), με παράδοξα και αντιφάσεις, με ιαχές του τύπου «δεν θα πάω εγώ φυλακή για τη Novartis», από έναν πρώην εποπτεύοντα της Εισαγγελίας Διαφθοράς, τον Ιωάννη Αγγελή (καλύτερη «πάσα» προς τους θιγόμενους περί κατάχρησης εξουσίας των εισαγγελικών αρχών δεν θα μπορούσε κανείς να σκεφθεί), με μυστικά και ψέματα (τι απέγινε εκείνη η συνάντηση με το FBI που θα μπόλιαζε με στοιχεία την ελληνική έρευνα;).
Κοινώς, το περιβάλλον εντός του οποίου διεξήχθη η έρευνα ήταν ενίοτε αποθαρρυντικό. Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, όσον αφορά τα αποτελέσματά της. Κοντός ψαλμός αλληλούια.