«Η λειτουργία της ΛΑΡΚΟ υπό κρατική διαχείριση υπολογίζεται πως για την περίοδο 1989-2019 έχει κοστίσει στους έλληνες φορολογούμενους το ποσό των 5,77 δισ. ευρώ σε σταθερές τιμές του 2015»:
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα μελέτης του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών με τίτλο: «Κρατική διαχείριση της ΛΑΡΚΟ: Πόσο έχει κοστίσει στους έλληνες φορολογούμενους» την οποία υπογράφουν ο Γιώργος Μπήτρος, ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ο Κωνσταντίνος Σαραβάκος, συντονιστής Ερευνητικών Προγραμμάτων του Κέντρου Μελετών και υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας .
Η ΛΑΡΚΟ είναι μια ιστορική εταιρεία παραγωγής σιδηρονικελίου με έδρα τη Λάρυμνα στην Εύβοια. Ιδρύθηκε το 1963 από τον Πρόδρομο Αθανασιάδη Μποδοσάκη και το 1966 λειτούργησε το εργοστάσιο στη Λάρυμνα για το σιδηρονοκέλιο, ενώ το 1969 ξεκίνησε η λειτουργία και η ανάπτυξη των Μεταλλείων Εύβοιας. Εικοσι χρόνια μετά, το 1989, τέθηκε υπό δημόσιο έλεγχο. Και σύμφωνα με τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης, αποτελεί δυστυχώς ένα από τα εμβληματικά παραδείγματα κρατικής κακοδιαχείρισης και σπατάλης του δημόσιου χρήματος.
Αυτό δείχνουν οι αριθμοί, που σπανίως δεν λένε την αλήθεια.
Συγκεκριμένα:
– Το 2020 η ΛΑΡΚΟ χρωστούσε περίπου 480 εκατ. ευρώ σε ληξιπρόθεσμες οφειλές, κυρίως προς δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς (ΔΕΚΟ) –κοινώς δεν πλήρωνε λογαριασμούς εκεί όπου «επιτρεπόταν».
– Από το 2008 μέχρι το 2019 η ΛΑΡΚΟ παρουσίασε κέρδη μόνο τρία έτη (2010, 2011, και 2016), και ζημίες τα υπόλοιπα εννέα έτη. Οι σωρευτικές ζημίες της περιόδου ξεπέρασαν τα 600 εκατ. ευρώ.
– Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, εάν το ελληνικό Δημόσιο δεν προβεί εντός της επόμενης πενταετίας στην ανάκτηση των παράνομων κρατικών ενισχύσεων της περιόδου 2008-2011 από την ΛΑΡΚΟ, τότε θα υποχρεωθεί να καταβάλει το ποσό των 65,7 εκατ. ευρώ ως συνολικό πρόστιμο, ενώ για κάθε εξάμηνο μη ανάκτησης θα προστίθενται στο ποσό αυτό 5,5 εκατ. ευρώ.
Ως προς το τι πρέπει να γίνει στο εξής, οι συγγραφείς της μελέτης επισημαίνουν ότι λίγο πριν την τελική πράξη αποκρατικοποίησης της εταιρείας που τοποθετείται αμέσως μετά από τις εκλογές η κυβέρνηση θα πρέπει άμεσα να προχωρήσει στην ανάκτηση των παράνομων ενισχύσεων (+τόκους) προς την ΛΑΡΚΟ την περίοδο 2008-2011 και να συμμορφωθεί με την σχετική καταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Επίσης θα πρέπει να δημοσιεύσει τους ισολογισμούς της εταιρείας από το 2016 μέχρι σήμερα, ως οφείλει από το ισχύον νομικό πλαίσιο.
Πόσο μας στοίχισε η δημόσια ΛΑΡΚΟ
Με την ίδρυση της νέας ΛΑΡΚΟ το 1989 οι μέτοχοι κεφαλαιοποίησαν τα υπάρχοντα χρέη της εταιρείας. Η παραγωγή νικελίου τα πρώτα πέντε χρόνια λειτουργίας της εταιρείας υπό δημόσια διαχείριση προσέγγιζε τους 15.000 έως 17.800 τόνους ετησίως, εκτός από το 1993 που έπεσε σε κάτω από τους 11.000 τόνους.
Από το 1966 η ΔΕΗ παρείχε προνομιακό τιμολόγιο ρεύματος στην ΛΑΡΚΟ, ωστόσο, το 1990 αύξησε μονομερώς το τιμολόγιο.
1995: Με νέα ρύθμιση στον Ν. 2367/1995 (άρθρο 20) η ευνοϊκή τιμολόγηση επανήλθε και μάλιστα ίσχυσε αναδρομικώς από τον Ιανουάριο του 1993.
1998-2003: Για την συγκεκριμένη πενταετία η σωρευτική ζημία της ΛΑΡΚΟ ξεπέρασε τα 85 εκατ. ευρώ, ενώ από το 2004 άρχισε να εμφανίζει ξανά κέρδη στους ισολογισμούς της, τα οποία μέχρι το 2007 πλησίασαν τα 75 εκατ. ευρώ.
♦ Οι κρατικές ενισχύσεις
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕπ) ξεκίνησε το 2013 να ερευνά για τυχόν κρατικές ενισχύεις που δόθηκαν στην ΛΑΡΚΟ την προηγούμενη περίοδο. Το 2013, κοινοποιώντας απόφασή της προς τον τότε υπουργό Οικονομικών, σημειώνει ότι από το 2008 μέχρι το 2011 το ελληνικό δημόσιο προχώρησε στις παρακάτω ενέργειες, των οποίων η νομιμότητα επρόκειτο να γίνει αντικείμενο επισταμένης έρευνας:
2008: χορήγησε εγγύηση για δάνειο ύψους 30 εκατ. ευρώ από την Αγροτική Τράπεζα.
2009: πρότεινε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου ύψους 134 εκατ. ευρώ, η οποία κατέληξε σε συνολική αύξηση μετοχικού κεφαλαίου 65,5 εκατ. ευρώ. Το Δημόσιο συμμετείχε με 45 εκατ. ευρώ (69% της συνολικής εισφοράς κεφαλαίου) και με 20,5 εκατ. Ευρώ εισφορά της Εθνικής Τράπεζας (31%).
2010: χορήγησε εγγύηση για την κάλυψη εγγυητικής επιστολής που παρέσχε η Εθνική Τράπεζα για χρέος ύψους 10,8 εκατ. ευρώ της ΛΑΡΚΟ.
2010: δεν προχώρησε σε είσπραξη φορολογικού προστίμου που αφορούσε την απόρριψη λογιστικής εγγραφής ορισμένων ζημιών που προκύπτουν από συμβάσεις αντιστάθμισης (hedging) για την τιμή του νικελίου.
2011: χορήγησε εγγύηση για δύο δάνεια από την Αγροτική Τράπεζα συνολικής αξίας 50 εκατ. ευρώ.