Οι προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας για την επόμενη πενταετία και οι θέσεις που παίρνουν ξένοι κυρίως επενδυτές στην Ελλάδα αποτυπώνονται στην αυξημένη ζήτηση χώρων γραφείων και «πράσινα» κτίρια που αναζητούν σύγχρονες εταιρείες και επενδυτές του real estate.
Η αυξημένη ζήτηση αποτυπώνεται στη σταθερή άνοδο των τιμών των ακινήτων – και ειδικά των γραφείων, που ξεκίνησε το 2021 όταν διαφάνηκε ότι η πανδημία πλησιάζει στο τέλος της και η οικονομία έβγαινε από την καραντίνα και συνεχίστηκε με πιο έντονο ρυθμό το 2022.
Ταυτόχρονα όμως δημιουργήθηκε και μια νέα τάση που είναι οι ριζικές ανακαινίσεις παλαιών αυτοτελών εμπορικών κτιρίων στα κέντρα των πόλεων ώστε να επαναχρησιμοποιηθούν ως επαγγελματικοί χώροι (γραφείων ή και καταστημάτων).
Τα σημαντικά αυτά ευρήματα καταγράφηκαν στην ετήσια έρευνα της Cerved Property Services (CPS) για την ελληνική αγορά οικιστικών και εμπορικών ακινήτων, στην οποία έλαβαν μέρος πάνω από 200 επαγγελματίες του κλάδου αξιοποίησης ακινήτων στην Ελλάδα και το εξωτερικό
Στην Αττική, βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη μεγάλα νέα έργα στον τομέα των γραφείων προκειμένου να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση σύγχρονων γραφειακών χώρων που πληρούν τα κριτήρια ESG. Το 2022, όπως και το 2021 σχεδόν αποκλειστικά, οι ανώνυμες εταιρείες επενδύσεων ακίνητης περιουσίας (ΑΕΕΑΠ) και οι θεσμικοί επενδυτές ήταν οι πρωταγωνιστές – αγοραστές στον κλάδο των γραφείων.
Η αγορά γραφείων γενικά κινείται με διαφορετικές ταχύτητες ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ακινήτου. Η περίοδος της πανδημίας και η τηλεργασία μέρους των εργαζομένων, ευνόησε τη νέα γενιά νεόδμητων γραφείων καθώς αύξησε τις ποιοτικές απαιτήσεις των χρηστών και ενέτεινε την ανάγκη για στέγαση σε χώρους ασφαλείς, ευέλικτους, άνετους, βιοκλιματικούς και υψηλών προδιαγραφών. Οι τιμές αυτών των γραφείων ανεβαίνουν, η αυξημένη ζήτηση διατηρείται και η πληρότητά τους είναι εξασφαλισμένη για τα επόμενα χρόνια.
Δύο ταχύτητες στα καταστήματα
Αντίθετα στο χώρο του εμπορίου η ανάπτυξη του e-commerce και η έκρηξη των ηλεκτρονικών πωλήσεων ρίχνουν τις τιμές των φυσικών καταστημάτων. Υψηλή ζήτηση αγοράς και μίσθωσής και κατά συνέπεια υψηλότερες τιμές, έχουν μόνον τα καταστήματα που βρίσκονται στα κέντρα των πόλεων, τουριστικές περιοχές και προνομιακές τοποθεσίες (πχ. κοντά στους σταθμούς μετρό).
Οπως διαπιστώνεται στην έρευνα, η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των Ελλήνων λόγω της ενεργειακής κρίσης και των πληθωριστικών πιέσεων δημιούργησε πιέσεις στο λιανεμπόριο, ωστόσο, ο τουρισμός αύξησε τις πωλήσεις σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς και το κέντρο της Αθήνας, αν και δεν αντιστάθμισε πλήρως τις απώλειες από τα ελληνικά νοικοκυριά.
Η ζήτηση για μίσθωση καταστημάτων στους πλέον εμπορικούς δρόμους της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Γλυφάδας, της Κηφισιάς και του Πειραιά, αλλά και στα καθιερωμένα εμπορικά κέντρα, εξακολουθεί να είναι αυξημένη λόγω της έλλειψης κενών καταστημάτων, και λόγω των σχετικά λογικών τιμών μίσθωσης, ειδικά σε σύγκριση με την περίοδο πριν από την οικονομική κρίση, όταν ξεπέρασαν κάθε ιστορικό προηγούμενο, καθιστώντας την οδό Ερμού έναν από τους δέκα πιο ακριβούς εμπορικούς δρόμους στον κόσμο.
Ωστόσο, θεσμικοί επενδυτές και μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες έχουν ξεκινήσει νέα έργα μεγάλης κλίμακας στον τομέα του λιανεμπορίου, κυρίως εμπορικά κέντρα και εμπορικά πάρκα που αναμένεται να προσθέσουν επιπλέον 170.000 τ.μ. στην αγορά καταστημάτων. Στο πλαίσιο αυτό, δρομολογούνται αυτή τη στιγμή έξι νέες εμπορικές αναπτύξεις, τρεις εκ των οποίων βρίσκονται στο Ελληνικό.
Ταυτόχρονα, επεκτείνουν την παρουσία τους στην ελληνική αγορά διεθνείς αλυσίδες αθλητικών ειδών, ειδών πολυτελείας αλλά και ενδυμάτων με προσιτές τιμές, ενώ η δευτερεύουσα αγορά καταστημάτων εξακολουθεί να βρίσκεται υπό πίεση.
Ο νέος καταναλωτής
Το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ελλάδα έχει πλέον εδραιωθεί σταθερά, διατηρώντας υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Οι διαδικτυακές πωλήσεις παίζουν ουσιαστικό ρόλο και εντείνουν τις ανοδικές τάσεις που καταγράφονται σε ετήσια βάση τα τελευταία χρόνια.
Οι νεότερες γενιές αναδεικνύονται σε ολοένα και πιο ισχυρή κινητήρια δύναμη για το ηλεκτρονικό εμπόριο, που δεν φαίνεται να επιβραδύνεται, παρά την παγκόσμια κρίση. Οι καταναλωτές πλέον θέλουν να απολαμβάνουν τα πλεονεκτήματα των φυσικών καταστημάτων αλλά και των διαδικτυακών αγορών.
Αυτή η στροφή από τα φυσικά καταστήματα στο ηλεκτρονικό εμπόριο έχει επηρεάσει την αγορά καταστημάτων, στρέφοντας το ενδιαφέρον των επενδυτών και των μισθωτών σχεδόν αποκλειστικά σε προνομιακές τοποθεσίες.