H αναζήτηση εξωγήινης ζωής βασίζεται εν πολλοίς και στην παραδοχή ότι η «ζωή είναι επίμονη» και μπορεί να υπάρξει και να επιβιώσει στις πιο δύσκολες και ακραίες συνθήκες. Ο καλύτερος πρεσβευτής της άποψης περί επιμονής είναι ένας οργανισμός που ανακάλυψαν ερευνητές στη Ρωσία. Πρόκειται για μια μορφή ζωής που μοιάζει με σκουλήκι, ζούσε στη Σιβηρία και κάποια στιγμή, πριν από 24.000 έτη, πάγωσε και καταψύχθηκε στο μόνιμο στρώμα πάγου.
Οπως αναφέρει σε δημοσίευμά της η εφημερίδα Guardian, οι ερευνητές, που είχαν πάρει στο εργαστήριο ένα δείγμα του στρώματος πάγου από τη βορειοανατολική Σιβηρία, εντόπισαν το μικροσκοπικό ζώο και αυτό, όχι μόνο επανήλθε στη ζωή ύστερα από τόσες χιλιάδες έτη, αλλά άρχισε αμέσως να λειτουργεί κανονικά και αναπαράχθηκε μέσω παρθενογένεσης.
Πρόκειται για έναν οργανισμό που ονομάζεται bdelloid rotifer, τον οποίο οι επιστήμονες έχουν χαρακτηρίσει «εξελικτικό σκάνδαλο», καθότι ακμάζει για τουλάχιστον 35 εκατομμύρια έτη στη Γη, χωρίς να κάνει σεξ, αφού το είδος αυτό παράγει μόνο θηλυκά. Τα bdelloid rotifers ήταν γνωστά για την ανθεκτικότητά τους στη βλαβερή ακτινοβολία, αλλά και την ικανότητά τους να επιβιώνουν σε αφιλόξενες για τη ζωή συνθήκες, όπως έντονη ξηρασία, χαμηλά επίπεδα οξυγόνου, έλλειψη τροφής κ.ά. Ζουν κατά βάση σε περιβάλλοντα όπου υπάρχει παρουσία νερού ή αρκετή υγρασία. Για να καταφέρουν να παραμένουν ζωντανοί, αυτοί οι οργανισμοί ανέπτυξαν ένα βιολογικό… κόλπο. Καταφέρνουν να διαχειρίζονται τον μεταβολισμό τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να διατηρούνται ζωντανά σε ακραίες συνθήκες.
«Πρόκειται για ένα φαινόμενο που ονομάζεται κρυπτοβίωση, που σημαίνει “κρυμμένη ζωή”. Είναι μια κατάσταση ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο» αναφέρει ο Στας Μάλαβιν, του Εργαστηρίου Κρυολογίας Εδάφους στο Ινστιτούτο Φυσιοχημικών και Βιολογικών Προβλημάτων στην Επιστήμη Εδάφους στη Ρωσία. Η ανακάλυψη είναι εντυπωσιακή, αφού τα μέχρι τώρα ευρήματα έδειχναν ότι τα bdelloid rotifers μπορούσαν να επιβιώσουν σε συνθήκες κατάψυξης για περίπου δέκα έτη. Οπως είναι ευνόητο, η διαπίστωση ότι καταφέρνουν να επιζούν για δεκάδες χιλιάδες έτη αλλάζει τα δεδομένα και προκαλεί προβληματισμό στους ειδικούς, που δεν μπορούν να κάνουν ακόμη κάποιες εκτιμήσεις για τους μηχανισμούς που επιτρέπουν αυτή την αιώνια επιβίωση.
Η κρυογονική είναι… επιστημονική φαντασία
Με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Current Biology», οι ερευνητές εκτιμούν ότι η μελέτη των bdelloid rotifers μπορεί να προσφέρει πολύτιμα στοιχεία, που θα βελτιώσουν τις γνώσεις μας στην κρυοδιατήρηση των κυττάρων, των ιστών και των οργάνων. Αυτό μπορεί να έχει θετικές συνέπειες στον ιατρικό τομέα, αλλά οι ερευνητές έσπευσαν να τονίσουν ότι δεν θα πρέπει να κάνουμε όνειρα για ανακάλυψη μεθόδων κρυογονικής που θα επιτρέψουν στον άνθρωπο να παραμένει ζωντανός για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Αν υπήρχαν τέτοιες μέθοδοι, θα μπορούσε θεωρητικά κάποιος με μια ανίατη ασθένεια να καταψυχθεί και να περιμένει τη στιγμή που θα ανακαλυφθεί η θεραπεία για να επανέλθει στη ζωή και να τη λάβει. Επίσης, τέτοιες μέθοδοι θα μπορούσαν θεωρητικά να επιτρέψουν πολύ μακρινά ταξίδια των ανθρώπων στο Διάστημα.