Ο γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA) Ραφαέλ Γκρόσι ανακοίνωσε ότι βρίσκεται καθ’ οδόν προς τον πυρηνικό σταθμό στο Ενερχοντάρ της Ζαπορίζια, έπειτα από πολυήμερες διαπραγματεύσεις με τους Ρώσους και τους Ουκρανούς.
«Ηρθε η μέρα, η αποστολή της ΙΑΕΑ στη Ζαπορίζια βρίσκεται πλέον καθ’ οδόν. Πρέπει να προστατεύσουμε την ασφάλεια του μεγαλύτερου πυρηνικού εργοστασίου της Ουκρανίας και της Ευρώπης», τόνισε ο Γκρόσι στο Twitter, διευκρινίζοντας ότι η ομάδα της οποίας θα ηγηθεί προσωπικά, θα φθάσει στο εργοστάσιο «αργότερα αυτή την εβδομάδα».
Στη φωτογραφία που συνοδεύει την ανάρτησή του, ο επικεφαλής της IAEA ποζάρει με την ομάδα 10 και πλέον εργαζομένων που φορούν καπελάκια και γιλέκα με τον λογότυπο του οργανισμού.
Ο Γκρόσι ζητούσε εδώ και μήνες να του δοθεί η δυνατότητα να επισκεφθεί το εργοστάσιο, προειδοποιώντας πως υπάρχει «αληθινός κίνδυνος πυρηνικής καταστροφής».
Το εργοστάσιο στη Ζαπορίζια, όπου λειτουργούν έξι από τους 15 ουκρανικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες, καταλήφθηκε από τα ρωσικά στρατεύματα στις αρχές του Μαρτίου, μερικές ημέρες μετά την έναρξη της εισβολής, και βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τη γραμμή του μετώπου στο νότιο τμήμα της χώρας.
Κίεβο και Μόσχα αλληλοκατηγορούνται για τους βομβαρδισμούς στην περιοχή του εργοστασίου, κοντά στην πόλη Ενερχοντάρ, πάνω στον Δνείπερο ποταμό, που θέτουν σε κίνδυνο την εγκατάσταση.
Η ουκρανική εταιρεία Energoatom, η οποία διαχειρίζεται την εγκατάσταση, προειδοποίησε το Σάββατο για τον κίνδυνο να υπάρξει διαρροή ραδιενέργειας και πυρκαγιά έπειτα από νέα πλήγματα.
Τις τελευταίες εβδομάδες η Ζαπορίζια προκαλεί ολοένα και εντονότερες ανησυχίες στη Δύση και ο ΟΗΕ ζητεί να σταματήσει κάθε στρατιωτική δραστηριότητα γύρω από την εγκατάσταση.
Αρχικά, το Κίεβο εναντιωνόταν στην επίσκεψη ομάδας της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, ανησυχώντας ότι θα νομιμοποιούσε τη ρωσική κατοχή της εγκατάστασης, προτού εν τέλει υποστηρίξει την ιδέα.
Μπροστά στην «επικίνδυνη» κατάσταση στον σταθμό, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι πίεσε την Παρασκευή την υπηρεσία να στείλει ομάδα το ταχύτερο.
Την Πέμπτη και την Παρασκευή, οι δύο από τους έξι αντιδραστήρες του που συνεχίζουν να λειτουργούν, «αποσυνδέθηκαν εντελώς» από το ουκρανικό εθνικό δίκτυο εξαιτίας βλάβης στις καλωδιώσεις που προκλήθηκαν από ρωσικούς βομβαρδισμούς, σύμφωνα με το Κίεβο.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν δέχθηκε να οργανωθεί επίσκεψη που θα κινηθεί «μέσω Ουκρανίας», όχι από το ρωσικό έδαφος, όπως αξίωνε προηγουμένως, ανέφερε η γαλλική προεδρία στα μέσα Αυγούστου, έπειτα από τηλεφωνική επικοινωνία με τον Εμανουέλ Μακρόν.
Κουλέμπα: Η πιο δύσκολη αποστολή στην ιστορία της IAEA
Η αποστολή της IAEA στη Ζαπορίζια θα είναι «η πιο δύσκολη στην ιστορία» της λόγω των μαχών που διεξάγονται εκεί κοντά, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Ντμίτρι Κουλέμπα.
«Η αποστολή αυτή θα είναι η πιο δύσκολη στην ιστορία του ΔΟΑΕ λόγω της πολεμικής δραστηριότητας της Ρωσίας εκεί, αλλά και λόγω του προφανούς τρόπου με τον οποίο προσπαθεί η Ρωσία να νομιμοποιήσει την παρουσία της» εκεί, σημείωσε ο Κουλέμπα κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη Στοκχόλμη.
Ο ουκρανός υπουργός Εξωτερικών επανέλαβε το αίτημα του Κιέβου να εγκαταλείψει τον τομέα αυτόν ο ρωσικός στρατός, κατηγορώντας τη Μόσχα ότι «θέτει την Ουκρανία και ολόκληρο τον κόσμο σε κίνδυνο πυρηνικού ατυχήματος».
«Η Ρωσία πρέπει να φύγει. Και η IAEA και άλλες χώρες οφείλουν να τους αναγκάσουν να φύγουν», τόνισε ο Κουλέμπα.
Πλήρη ελευθερία στις κινήσεις της IAEA ζητεί η G7
Οι χώρες των G7 δήλωσαν «βαθιά ανήσυχες» για τον κίνδυνο πυρηνικού δυστυχήματος στη Ζαπορίζια και ζήτησαν σήμερα εγγυήσεις για την πρόσβαση «με πλήρη ελευθερία» του προσωπικού της IAEA.
«Επαναβεβαιώνουμε πως ο Πυρηνικός Σταθμός της Ζαπορίζια και η ηλεκτρική ενέργεια που παράγει ανήκει νόμιμα στην Ουκρανία και τονίζουμε πως κάθε προσπάθεια της Ρωσίας να αποσυνδέσει τον σταθμό από το ουκρανικό ηλεκτρικό δίκτυο, θα ήταν απαράδεκτη. Ο σταθμός δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικές δραστηριότητες ή για την αποθήκευση στρατιωτικού υλικού», δήλωσαν οι επτά χώρες σε ανακοίνωσή τους.
Η G7 «παραμένει βαθιά ανήσυχη λόγω της σοβαρής απειλής που θέτει ο έλεγχος των ουκρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις στην ασφάλεια των εγκαταστάσεων αυτών. Οι ενέργειες αυτές αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο ενός δυστυχήματος ή ενός πυρηνικού συμβάντος και θέτουν σε κίνδυνο τον πληθυσμό της Ουκρανίας, των γειτονικών κρατών και της διεθνούς κοινότητας», προειδοποιεί η G7, της οποίας προεδρεύει φέτος η Γερμανία.