Το κλασικότροπο «θα γίνεις άνδρας όταν θα πας στο στρατό», κάτι σαν απειλητική επωδός των μεγαλύτερων και αναπόδραστη εξέλιξη στη ζωή ενός αρσενικού, μάλλον δεν ισχύει παντού και πάντα. Διότι τι γίνεται με τις γυναίκες που πηγαίνουν υποχρεωτικά στο στρατό;
Η πρόσφατη πρόταση του υπουργού Αμυνας, Πάνου Καμμένου για υποχρεωτική στράτευση των γυναικών προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, αλλά και την αποστασιοποίηση πολλών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Υπήρξαν, δε, κάποιοι πολέμιοι της πρότασης που έκαναν λόγο για μετατροπή της Ελλάδας σε χώρα της Αφρικής.
Ανεξάρτητα από το ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο, που είναι άλλης τάξης θέμα, για να είμαστε ακριβείς, η υποχρεωτική στράτευση των γυναικών δεν απαντάται μόνο στην Αφρική – συμβαίνει και στην Ευρώπη.
Βέβαια, η στρατιωτική θητεία των γυναικών ως υποχρεωτικός κανόνας δεν είναι κάτι συνηθισμένο. Εξού και μόλις πέντε χώρες την έχουν επιβάλλει διά νόμου. Δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς στα βάθη του παγκόσμιου χάρτη για να βρει ποιες είναι αυτές. Πρόκειται για την Κούβα, το Ισραήλ, τη Νορβηγία, τη Βόρεια Κορέα και την Τυνησία.
Ακόμη και σε αυτές τις χώρες, όμως, ποικίλει ο τρόπος που ο στρατός χρησιμοποιεί το «ασθενές» φύλο. Στο Ισραήλ, επί παραδείγματι, βρίσκει κανείς γυναίκες στο Πυροβολικό, στο Πεδίο Πληροφοριών, στην Ερευνα και Διάσωση, στις περιπολίες των συνόρων, αλλά όχι και στην Αεροπορία όπου τους απαγορεύτηκε η είσοδος από το 1956.
Στην Κούβα, η έλευση του Φιντέλ Κάστρο στα πράγματα άλλαξε άρδην την αντιμετώπιση που τύγχαναν οι γυναίκες με αποτέλεσμα να πέσει και το τελευταίο οχυρό. Οι γυναίκες μετέχουν σε όλες τις δράσεις του στρατού της χώρας, ακόμη και σε διεθνείς αποστολές. Μάλιστα, πολλές από αυτές κερδίζουν υψηλούς βαθμούς κοιτώντας τους άνδρες ομολόγους τους από την ίδια θέση.
Οι γυναίκες στη Βόρεια Κορέα του δικτάτορα Κιμ Γιονγκ Ουν ακολουθούν ειδική στρατιωτική εκπαίδευση για να ενταχθούν στις τάξεις του στρατού. Πρώτα θητεύουν σε ειδικό σχολείο όπου υποβάλλονται σε πλύση εγκεφάλου και μαθαίνουν κάποιες βασικές αγγλικές φράσεις («είμαστε δολοφόνοι των Αμερικανών» ή «έχουμε σκοτώσει Αμερικανούς») και στη συνέχεια ακολουθούν μια ετήσια παραστρατιωτική εκπαίδευση 300 ωρών στο πλαίσιο της Κόκκινης Φρουράς της Νεολαίας. Αυτό σημαίνει ότι πηγαίνουν σε ειδικά διαμορφωμένες κατασκηνώσεις για να γίνουν καλύτερες φανταρίνες. Για να μπορέσει να καλύψει τα κενά που υπάρχουν στο στρατό, ο Ουν μείωσε το όριο του ελάχιστου ύψους που απαιτείται για να μπορεί μια γυναίκα να εισέλθει στο στράτευμα, από το 1.45 το μείωσε στο 1.42.
Η πιο ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι της Νορβηγίας, για ένα λόγο παραπάνω: είναι μια ευρωπαϊκή χώρα. Το κοινοβούλιό της ενέκρινε πέρυσι το σχετικό νόμο με την υπουργό Αμυνας, Ινε Ερικσεν Σοράιντε να χαρακτηρίζει «ιστορική» την απόφαση. Τις τελευταίες δεκαετίες επιτρεπόταν στις γυναίκες να εντάσσονται εθελοντικά στις ένοπλες δυνάμεις, ενώ η πρώτη εκπαιδευτική σειρά στρατεύσιμων θηλυκών οπλιτών θα κληθεί το καλοκαίρι του 2016.
Η αλλαγή αυτή θα επιτρέψει στις δυνάμεις της Εθνικής Αμυνας να «στρατολογήσουν το καλύτερο στρατιωτικό προσωπικό με το μεγαλύτερο κίνητρο», έκρινε η Ερικσεν.
Ο νόμος ως σήμερα όριζε ότι όλοι οι άνδρες 19 ως 44 ετών υποχρεούνται να υπηρετήσουν θητεία έως και 19 μηνών στις ένοπλες δυνάμεις (η θητεία τυπικά είναι 12 μήνες), ενώ υπάρχουν πρόνοιες εναλλακτικής θητείας για αντιρρησίες συνείδησης.
Η Νορβηγία με το νόμο αυτό γίνεται η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα ή κράτος μέλος του ΝΑΤΟ που επεκτείνει -εν καιρώ ειρήνης- την υποχρεωτική στράτευση για όλους τους πολίτες της ανεξάρτητα από το φύλο τους. Οι γυναίκες στη Νορβηγία είχαν δικαίωμα να υπηρετούν στο στρατό σε εθελοντική βάση από το 1976, ενώ σήμερα φθάνουν το 10% των στελεχών των νορβηγικών ενόπλων δυνάμεων.