Στον απόηχο των έντονων αντιδράσεων που εκφράστηκαν από Αθήνα και Λευκωσία, αλλά και από τις Βρυξέλλες, για τις τουρκικές γεωτρήσεις δυτικά της Κύπρου, ο υπουργός Αμυνας της γείτονος Χουλουσί Ακάρ ξεκαθάρισε ότι η Τουρκία «ως εγγυήτρια δύναμη (σ.σ. στην Κύπρο) είναι αποφασισμένη να προστατεύσει τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων στην ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο Anadolu.
Το Σάββατο το τουρκικό ΥΠΕΞ απέρριψε τις δηλώσεις της ύπατης εκπροσώπου της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, Φεντερίκα Μογκερίνι, για τις δραστηριότητες της Αγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ κάλεσε τους πρωταγωνιστές εκτός ανατολικής Μεσογείου να σταματήσουν να στηρίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία.
Στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι η Αγκυρα δεν δέχεται συμβουλές για το θέμα των υδρογονανθράκων από αυτούς που δεν έχουν κάνει βήμα για την επίλυση του Κυπριακού.
«Οι δραστηριότητες υδρογονανθράκων της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο βασίζονται στα νόμιμα δικαιώματά της που πηγάζουν από το διεθνές δίκαιο. Οπως έχουμε πολλές φορές τονίσει και προηγουμένως, θα προστατεύσουμε τόσο τα δικαιώματα και συμφέροντά μας στη δική μας υφαλοκρηπίδα ως χώρα που έχει τη μεγαλύτερη ακτή. Σε αυτό το πλαίσιο η χώρα μας μέχρι σήμερα δεν δίστασε να κάνει τα απαραίτητα βήματα και δεν θα διστάσει ούτε από δω και τώρα», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Το τουρκικό ΥΠΕΞ αναφέρει επίσης ότι «είναι η Κυπριακή Δημοκρατία η οποία δεν διστάζει να με ανευθυνότητα να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια και σταθερότητα της ανατολικής Μεσογείου, που αγνοεί τα βασικά δικαιώματα των Τ/Κ επί των φυσικών πηγών οι οποίοι είναι συνιδιοκτήτες του νησιού της Κύπρου, που απορρίπτει όλες τις προτάσεις συνεργασίας και που παρά τις προειδοποιήσεις μας δεν εγκαταλείπει τις μονομερείς δραστηριότητες».
«Μία λογική προσέγγιση που θα απέτρεπε την μεγαλύτερη αστάθεια στην περιοχή θα ήταν όλοι οι πρωταγωνιστές εκτός ανατολικής Μεσογείου που θα απέτρεπε την περαιτέρω αστάθεια στην περιοχή να αποδεκτούν το γεγονός ότι η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι δεν μπορούν να αποκλειστούν από την ενεργειακή εξίσωση στην ανατολική Μεσόγειο και να σταματήσουν να παρέχουν άνευ όρων υποστήριξη στην ε/κ διοίκηση. Επιπλέον, όσοι δεν έχουν κάνει βήμα για την επίλυση αυτού του ζητήματος εδώ και χρόνια δεν έχουν το δικαίωμα σήμερα να μας δίνουν συμβουλές», αναφέρει το τουρκικό ΥΠΕΞ.
Η θέση της ΕΕ
Η παραπάνω ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας ήρθε λίγες ώρες μετά την τοποθέτηση της Μογκερίνι, η οποία έστειλε σαφές μήνυμα προς την Αγκυρα για τις γεωτρήσεις.
Η Μογκερίνι εξέφρασε τη «σοβαρή ανησυχία της Ε.Ε. για την εξαγγελθείσα πρόθεση της Τουρκίας να πραγματοποιήσει δραστηριότητες γεώτρησης στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου».
Οπως αναφέρει, «τον Μάρτιο του 2018 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδίκασε απερίφραστα τις συνεχιζόμενες παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο». Σε αυτό το πλαίσιο, συνεχίζει, «καλούμε επειγόντως την Τουρκία να επιδείξει αυτοσυγκράτηση, να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου στην ΑΟΖ της και να απέχει από οποιαδήποτε ανάλογη παράνομη ενέργεια».
Διαμηνύει δε, ότι η Ε.Ε. «θα απαντήσει με τον κατάλληλο τρόπο και στο πλαίσιο πλήρους αλληλεγγύης προς την Κύπρο».
Υπενθυμίζεται ότι από την Παρασκευή, η Αγκυρα έχει δεσμεύσει περιοχή δυτικά της Κύπρου για την εκτέλεση γεωτρήσεων με το πλωτό γεωτρύπανο «Φατίχ» («Πορθητής»).
Παρά το γεγονός ότι οι Τούρκοι είχαν προαναγγείλει γεωτρήσεις στην περιοχή της Κύπρου, πριν από την έναρξη του καλοκαιριού, η τελική απόφαση για ενεργοποίηση του «Φατίχ» περίπου 60 χιλιόμετρα δυτικά της Πάφου, αναδεικνύει την ατζέντα της Αγκυρας και δη την αποφασιστικότητά της να θεμελιώσει εμφατικά τις απόψεις της για τη θαλάσσια περιοχή από τον 28ο έως τον 32ο μεσημβρινό, δηλαδή από τα νότια της Ρόδου έως τα ανοιχτά της Κύπρου. Το «Φατίχ» θα πραγματοποιήσει γεωτρήσεις εντός της κυπριακής υφαλοκρηπίδας, παραβιάζοντας έργω κυριαρχικά δικαιώματα της Λευκωσίας.
Αντιδράσεις από ΥΠΕΞ Ελλάδας και Κύπρου
Παράλληλα, εκτός από την αντίδραση της Ε.Ε μέσω της κ. Μογκερίνι, τις γεωτρήσεις καταδίκασαν και τα υπουργεία Εξωτερικών της Ελλάδας και της Κύπρου.
Όπως αναφέρει η ανακοίνωση του υπουργείου: «Καλούμε την Τουρκία να σταματήσει άμεσα τις παράνομες δραστηριότητές της, να σεβαστεί τα αναφαίρετα δικαιώματα της κυρίαρχης Κυπριακής Δημοκρατίας που ασκεί προς όφελος του συνόλου του Κυπριακού λαού και να αποστεί από περαιτέρω ενέργειες που υπονομεύουν τη σταθερότητα στην περιοχή, καθώς και την επανέναρξη συνομιλιών για δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού».
Παράλληλα το υπουργείο χαιρέτισε την «ψύχραιμη» και «νηφάλια» στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας, «που επιβεβαιώνει τον ρόλο της ως πυλώνα σταθερότητας και αξιόπιστου εταίρου στην Ανατολική Μεσόγειο», όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση.
Τέλος, το ΥΠΕΞ υπενθυμίζει «το περιεχόμενο των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2018 και τις μετέπειτα σχετικές τοποθετήσεις της ΕΕ», προσθέτοντας πώς «παραμένει σε διαρκή επικοινωνία και συντονισμό με την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς και με τους κοινοτικούς της εταίρους και συμμάχους, για τις επόμενες ενδεδειγμένες ενέργειες».
Η κυπριακή κυβέρνηση καταδίκασε την επιχειρούμενη εκ μέρους της Τουρκίας γεώτρηση εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης /υφαλοκρηπίδας της Κυπριακής Δημοκρατίας, με σκοπό την ανεύρεση υδρογονανθράκων» επισημαίνει σε ανακοίνωσή του το κυπριακό ΥΠΕΞ, μετά την κίνηση της Αγκυρας να δεσμεύσει περιοχή δυτικά της Κύπρου για την εκτέλεση γεωτρήσεων με το πλωτό γεωτρύπανο «Φατίχ» («Πορθητής»).
«Η προκλητική ενέργεια της Τουρκίας συνιστά σοβαρότατη, κατά το Διεθνές και Ενωσιακό Δίκαιο, παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας» συνεχίζει η ανακοίνωση και αναφέρει ότι «έχουν ήδη τροχοδρομηθεί ενέργειες σε νομικό, πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, αξιοποιώντας όλες τις δυνατότητες και ειδικότερα μέσα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
«Ανησυχεί η Βρετανία»
Ανησυχία εκφράζει και η Βρετανία για τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο.
Απαντώντας σε ερώτηση του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων, σε σχέση με τις τουρκικές κινήσεις, εκπρόσωπος της Βρετανικής Υπάτης Αρμοστείας στην Κύπρο ανέφερε πως «παρακολουθούμε τις εξελίξεις με ανησυχία. Βρισκόμαστε σε στενή επαφή με τις κυβερνήσεις της Κύπρου και της Τουρκίας. Επιθυμούμε να δούμε την κατάσταση να αποκλιμακώνεται».
Ερωτηθείς αν η Βρετανία συμφωνεί με τη δήλωση της Υπάτης Εκπροσώπου της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφαλείας, Φεντερίκα Μογκερίνι, για το θέμα, ο εκπρόσωπος της Υπάτης Αρμοστείας απάντησε: «Ναι, το Ηνωμένο Βασίλειο συμφωνεί με τη θέση της υπάτης εκπροσώπου επί του θέματος».
Αυστηρή προειδοποίηση Αιγύπτου προς Τουρκία
Ως μία «κατάφωρη παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης», χαρακτηρίζει το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου, τις «παράνομες» όπως τις χαρακτηρίζει δραστηριότητες της Τουρκίας, που προτίθεται να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ.
Στην ανακοίνωση που εξέδωσε αργά το απόγευμα του Σαββάτου, το Κάιρο κάνει λόγο για μία «προκλητική ενέργεια της Τουρκίας», και την καλεί «να αποφύγει τις παράνομες δραστηριότητες».
Οπως αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, «η Αίγυπτος παρακολουθεί με ανησυχία τις συνεχιζόμενες εξελίξεις σε ό, τι είχε ανακοινωθεί σχετικά με τις προθέσεις της Τουρκίας να προχωρήσει στην εξόρυξη αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου, στη δυτική θαλάσσια περιοχή της».
Στην ίδια ανακοίνωση, επισημαίνεται επίσης ότι το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου «κάλεσε την Αγκυρα να σεβαστεί τα δικαιώματα του νησιού και να αποφύγει παράνομες δραστηριότητες»
Στην ανακοίνωση, το υπουργείο προειδοποιεί για τις συνέπειες που μπορεί να έχουν οι μονομερείς ενέργειες για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, επισημαίνοντας την ανάγκη να συμμορφώνονται οι ενέργειες των κρατών της περιοχής στους κανόνες και τις διατάξεις του διεθνούς δικαίου.