Πέρασαν κάτι μορφές από τούτα τα μέρη! Μελετάω τη ζωή του Κάρολου Μπερζάν ιδρυτή του «Πρότυπου Λυκείου Αθηνών», που στην τότε καθημερινή χρήση ονομαζόταν Σχολή Μπερζάν και στα χρόνια μας Σχολή Μωραΐτη. Η ιστορία του σχολείου ξεκινάει στις 4 Οκτωβρίου του 1936 όταν «παρά την επικρατήσασαν κακοκαιρίαν, εν μέσω πραγματικής συρροής γονέων και μαθητών, της καλυτέρας αθηναϊκής κοινωνίας» έγιναν τα επίσημα εγκαίνια. Και μη φαντάζεστε, ότι το εν λόγω σχολείο δεν είχε ανταγωνισμό τότε. Ένα σωρό εξαιρετικά ιδιωτικά, όπως η Σχολή Μακρή στο Κολωνάκι, τα Εκπαιδευτήρια Αηδονοπούλου, η Σχολή Χιλλ, το Κολλέγιο (αρρένων) Αθηνών, το Κολλέγιο (θηλέων) στο Ελληνικό, η Αναργύρειος και Κοργιαλένειος Σχολή Σπετσών, το Λύκειον «Η Αθηνά», το Παλλάδιον Λύκειον, η Ιόνιος Σχολή, το Αρσάκειο, πέραν των επίλεκτων δημοσίων, όπως του Πειραματικού και του Βαρβακείου. Υποθέτω με θλίψη, ότι η αριστεία δεν ήταν κακοδαιμονία, ούτε ρετσινιά.
Ο εμπνευσμένος κύριος Μπερζάν, είχε περάσει τα εφηβικά και νεανικά του χρόνια στην Ελβετία κι έτσι θέλησε να μεταφέρει το «νέο» στην Ελλάδα, καθιερώνοντας την μεικτή φοίτηση και δίνοντας τεράστια σημασία στην ψυχολογία. Για ν’ αντιληφθούμε πόσο μπροστά ήταν, αρκεί να σταθούμε στο πόση σημασία έδινε στην εκπαίδευση των γονέων (πέραν των μαθητών) μέσω και της «Σχολής Γονέων». Είναι πραγματικό συγκινητικό να διαβάζεις, εν έτει 1939, ότι «Οι αλήθειες δεν διδάσκονται από καθέδρας. Ο δάσκαλος κατεβαίνει πλέον εις τον μαθητήν. Η έδρα είναι τοιούτου ύψους με το θρανίο». Το 1942 απεδείχθη καθοριστική χρονιά για το σχολείο καθώς ο Μπερζάν προσέλαβε τον Αντώνη Μωραΐτη ως συνδιευθυντή. Και η συνάντηση των δυο ανδρών περιγράφεται στο σημείωμα του Μπερζάν «Είμαι ευτυχής για την πραγματικά ψυχική συνάντησή μας και την απ΄αυτή καρπόφορη εργασία μας για τα παιδιά». Το 1949 προσλαμβάνει «ειδικευμένον ψυχολόγον» για την καθιέρωση μαθήματος σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και για τον επαγγελματικό προσανατολισμό των παιδιών. Κάτι μορφές που πέρασαν από τούτα τα μέρη…
Θ’ αναρωτιέστε, πώς βρέθηκα να ψαχουλεύω την μακρά ιστορία ενός ιδιωτικού σχολείου και αναγκαστικά, αντιπαραθέτοντας το «τότε» (πιο «τότε» πεθαίνεις!) της ελληνικής μας παιδείας με το «τώρα», να βουτάω και στη μελαγχολία. Ν’ αναγνωρίζω ως ηρωικές πλέον τις προσπάθειες, ιδιωτικών και δημοσίων, να σταθούν άξιοι των περιστάσεων, με όλες τις δυνάμεις της λογικής αντιμέτωπες με τη εγκληματική βλακεία…
Το 58ο φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ήταν το έναυσμα και μια εξαιρετική πρωτοβουλία της Σχολής Μωραΐτη που αξίζει να διαδοθεί και αφορά τον εορτασμό των 80 χρόνων του σχολείου, με έναν πρωτότυπο και εμπνευσμένο τρόπο. Όταν η Μιρένα Χατζηβασιλείου (απόφοιτος και κόρη αποφοίτου και μάνα μαθητών του Σχολείου) συνεργάτης της Σχολής Μωραΐτη για θέματα επικοινωνίας, μου πρωτομίλησε για την ιδέα της δημιουργίας μιας κινηματογραφικής ταινίας, συλλογικής προσπάθειας μαθητών, γονέων, καθηγητών και αποφοίτων… Δηλαδή ούτε λίγο ούτε πολύ, συνεργασία 400 ατόμων, επαγγελματιών και ερασιτεχνών, είπα μέσα μου «αλί στους ανυποψίαστους!». Αλλά έπεσα έξω. Την ιδέα της αγκάλιασε και ενίσχυσε, τόσο ο Αντώνης Καρτάλης, σύμβουλος διοίκησης του Σχολείου, όσο και ο σκηνοθέτης Βασίλης Ραΐσης.
Και άρχισε ο αγώνας. Ωραίος όμως αγώνας. Μιλάμε για μεγάλου μήκους ταινία, με ένα σωρό εξωτερικά γυρίσματα. Καθισμένη αναπαυτικά, εκείνο το βράδυ σε μια αίθουσα στον χώρο του λιμανιού της συμπρωτεύουσας, καμάρωσα πόσα πολλά μπορούν να κατορθώσουν άνθρωποι με όραμα, κέφι και μεράκι. Οι «Ιστορίες χωρίς χρόνο», αυτός είναι ο τίτλος της ταινίας, ήταν πια στη μεγάλη οθόνη. Η ταινία αφηγείται την ιστορία του Νίκου και της Ελένης, σε έξι διαφορετικές φάσεις της ζωής τους, ξεκινώντας τους από παιδιά και καταλήγοντας τους, να έχουν εγγόνια. Η μουσική του ταλαντούχου Τάσου Μελετόπουλου με ακολούθησε και μετά το χειροκρότημα του τέλους. Όπως με ακολούθησαν τα πρόσωπα όσων συμμετείχαν… Μαθητές και απόφοιτοι, γονείς, καθηγητές… Μια εξαιρετική συλλογική πρωτοβουλία! Καθόλου δεν με παραξένεψε το βραβείο Κοινού Fisher ελληνικής Ταινίας-Μιχάλης Κακογιάννης που κέρδισε η ταινία. Όλα εκείνο το βράδυ είχαν μια γλύκα και μια αθωότητα…. Όλα ήταν έντιμα, απέναντι στην ιστορική συνέχεια ενός σχολείου, 80 χρόνων.
Υ.Γ. Συμμετείχαν αλφαβητικά (σε παρένθεση η χρονιά αποφοίτησης) Προμηθέας Αλειφερόπουλος (00), Νίκος Αλεξίου (73), Μυρτώ Αλικάκη (90), Κώστας Αποστολίδης, Ναταλία Δραγούμη (87), Δανάη Επιθυμιάδη (05), Νατάσα Θεοδωρίδου, Άλεξ Κάβδας (02), Κωνσταντίνος Καζάκος (87), Μαριάννα Κάλμπαρρη (87), Διαμαντής Καραναστάσης, Κοραλία Καράντη, Άριελ Κωνσταντινίδη (89), Λένα Παπαληγούρα (03), Χάρης Ρώμας (77), Δημήτρης Τάρλοου (83), Φώτης Θωμαΐδης, Αναστασία Μητροπάνου (13), Γιώργος Παπανδρέου (05).