«Περνάμε σε ένα νέο επίπεδο παραλογισμού», είπε ο Σεργκέι Κισλίτσια, μόνομος αντιπρόσωπος της Ουκρανίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς η Ρωσία ετοιμάζεται να αναλάβει επικεφαλής του θεσμού.
Την ίδια στιγμή, η εισβολή στην Ουκρανία συνεχίζεται και στη Χάγη ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι αντιμέτωπος με την έκδοση εντάλματος σύλληψης για εγκλήματα πολέμου.
Από το Σάββατο 1η Απριλίου, όμως, η Ρωσία για ένα μήνα θα προεδρεύει του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και των 15 μελών του, σύμφωνα με το μηνιαίο κυκλικό πρόγραμμα που δεν έχει αλλάξει μετά την εισβολή στην Ουκρανία, όπως αναφέρει ο Guardian.
Την τελευταία φορά που η Ρωσία βρέθηκε στην προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας ήταν τον Φεβρουάριο του 2022, και τότε ο Πούτιν εξήγγειλε την «ειδική στρατιωτική επιχείρησή» του, στα μέσα μιας συνεδρίασης του Συμβουλίου για την Ουκρανία. Δεκατέσσερις μήνες αργότερα, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, πολλοί από αυτούς άμαχοι, πόλεις έχουν καταστραφεί και ο Πούτιν έχει παραπεμφθεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τις μαζικές απαγωγές παιδιών από την Ουκρανία.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες, η ανάληψη της προεδρίας του Συμβουλίου Ασφαλείας, ενός παγκόσμιου σώματος επιφορτισμένου με τη «διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης και ασφάλειας», από τη Ρωσία, πράγματι μοιάζει με ένα κακόγουστο πρωταπριλιάτικο αστείο.
Ο Κισλίτσια έθεσε το θέμα στη σωστή του βάση: «Το Συμβούλιο Ασφαλείας όπως είναι σχεδιασμένο είναι ακίνητο και ανίκανο να αντιμετωπίσει τα ζητήματα της πρωταρχικής του ευθύνης, δηλαδή την πρόληψη των συγκρούσεων και μετά την αντιμετώπιση των συγκρούσεων».
Ο Ουκρανός πρέσβης είπε ότι η χώρα του θα απέχει από κάθε δραστηριότητα του Συμβουλίου Ασφαλείας τον Απρίλιο, εκτός από κάποια περίπτωση «κρίσιμου εθνικού συμφέροντος». Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του Συμβουλίου, αλλά καλείται συχνά σε αυτό για ζητήματα που αφορούν στον πόλεμο.
Οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Γαλλία και οι σύμμαχοί τους στο Συμβούλιο είναι πιθανό να δείξουν τη δυσαρέσκειά τους υποβαθμίζοντας το επίπεδο της εκπροσώπισής τους στις συνεδριάσεις κατά τη διάρκεια της ρωσικής προεδρίας. Παρόλα αυτά κανένα από τα μέλη δεν έχει εκφράσει την πρόθεση να μποϊκοτάρει το Συμβούλιο σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Κατά τη διάρκεια του Απριλίου, όπως και κάθε μήνα, ο βασικός όγκος των εργασιών του Συμβουλίου θα είναι συνεδριάσεις ρουτίνας για τη δράση των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ ανά τον πλανήτη.
Διπλωμάτες λένε ότι είναι κρίσιμο να προστατευτεί η δουλειά του Συμβουλίου σε άλλες περιοχές. Δεν πρέπει να αφήσουμε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία να έχει ευρύτερο αντίκτυπο σε ζητήματα ειρήνης και ασφάλειας σε όλον τον κόσμο, λένε.
Η προεδρία του Συμβουλίου δίνει στον επικεφαλής κάθε μήνα τη δυνατότητα να οργανώσει την ατζέντα και τις δικές της συνεδριάσεις. Η Ρωσία σχεδιάζει τρεις.
Στις 10 Απριλίου θα πραγματοποιήσει μια ενημέρωση για τους «κινδύνους που απορρέουν από τις παραβιάσεις των συμφωνιών που ρυθμίζουν την εξαγωγή όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού», στην οποία αναμένεται να «δείξει» τις ΗΠΑ για τις προμήθειες όπλων στην Ουκρανία και σε άλλους συμμάχους τους τα τελευταία χρόνια.
Αργότερα μέσα στον μήνα, θα προεδρεύσει σε δύο ανοιχτές συζητήσεις για την «αποτελεσματική πολυμέρεια» και την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, επί της οποίας αναμένεται να προεδρεύσει ο υπουργός Εξωτερικών της, Σεργκέι Λαβρόφ.
Η τελευταία φορά που ένα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας προέβη σε μια απρόκλητη εισβολή, ήταν η επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράκ.
Τα Ηνωμένα Έθνη δεν αντέδρασαν τότε όπως αντιδρούν τον τελευταίο χρόνο στη ρωσική εισβολή, λίγο έως πολύ αφήνοντας τις ΗΠΑ ήσυχες.
Ο αναπληρωτής μόνιμος εκπρόσωπος της Ρωσίας στο Συμβούλιο, Ντμίτρι Πολιάνσκι, δεν πιστεύει ότι η ρωσική αποστολή έχει γίνει ο παρίας των Ηνωμένων Εθνών: «Πιστεύουμε ότι η Δύση έχει μάχες να δώσει μέσα στα Ηνωμένα Εθνη αυτήν την περίοδο, καθώς όλο και περισσότερες χώρες καταλαβαίνουν τις θέσεις μας», είπε, προσθέτοντας ότι οι δυτικοί σύμμαχοι έπρεπε να χαμηλώσουν τους τόνους για να πάρουν τις 140 ψήφους εναντίον της Ρωσίας στη γενική Συνέλευση του Οργανισμού. «Αρα μάλλον η Δύση είναι απομονωμένη και όχι εμείς», κατέληξε.
Αναφορικά με το ένταλμα σύλληψης του Πούτιν από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, ο Πολιάνσκι το απέρριψε ως «εντελώς άσχετο με οποιαδήποτε από τις δραστηριότητές μας». Η τελευταία φορά που ο ρώσος ηγέτης ταξίδεψε στην έδρα του ΟΗΕ ήταν το 2015.
Στο Συμβούλιο Ασφαλείας, η ισορροπία των διπλωματικών δυνάμεων είναι λιγότερο σαφής από ό,τι στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Η διάσταση απόψεων ανάμεσα στα πέντε μόνιμα μέλη (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ρωσία και Κίνα) έχει βαθύνει σημαντικά, με την Κίνα να παίρνει τακτικά το μέρος της Ρωσίας. Τα δέκα μη μόνιμα μέλη εκλέγονται για διετή θητεία από τη Γενική Συνέλευση. Από τα τωρινά μέλη, η Μοζαμβίκη, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Γκαμπόν παρέμειναν γενικά ουδέτερες για την εισβολή στην Ουκρανία.
Η Βραζιλία επίσης έχει μια κάπως ουδέτερη στάση. Ο Πολιάνσκι είπε ότι ο όμιλος «Brics» της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής βρίσκεται σε σύγκλιση απόψεων και ισχυρίστηκε ότι υπάρχουν άλλες 20 χώρες που ενδιαφέρονται για ένταξη σε αυτόν.
Ο Ρίτσαρντ Γκόουαν, επικεφαλής της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων του ΟΗΕ, είπε ότι υπό τον Πρόεδρο Λούλα ντα Σίλβα, η Βραζιλία «καταβάλλει προσπάθεια να συνεργαστεί με τη Ρωσία και να λειτουργήσει ως δυνητικός ειρηνοποιός στην Ουκρανία».
«Δεν νομίζω ότι η Ρωσία έχει πολλούς στενούς συμμάχους στο Συμβούλιο, αλλά πολλά μέλη του Συμβουλίου θέλουν πραγματικά να αποφύγουν να εμπλακούν σε μεγάλα παιχνίδια εξουσίας. Υπάρχει μια σαφής αίσθηση ότι πολλά μέλη του Συμβουλίου θέλουν να στρέψουν την προσοχή σε κρίσεις εκτός της Ουκρανίας, όπου ο ΟΗΕ είναι σε θέση να δράσει πιο ελεύθερα», κατέληξε.
Δεν έχουν προγραμματιστεί συνεδριάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για την Ουκρανία για τον Απρίλιο, αλλά εννέα μέλη μπορούν να ψηφίσουν για να το επιβάλουν στην ημερήσια διάταξη ή τα μέλη μπορούν να πραγματοποιήσουν άτυπες συνεδριάσεις για το θέμα.
«Πιθανότατα», παραδέχτηκε ο Κισλίτσια, «όλοι θα συνηθίσουν σε αυτό το νέο επίπεδο παγκόσμιας υποκρισίας. Θα είναι ντροπή, αλλά μάλλον θα συμβεί».