Παραπλανήθηκαν οι κυβερνήσεις εντός και εκτός Ευρώπης και ανέστειλαν τους εμβολιασμούς με το σκεύασμα της AstraZeneca, λέει άρθρο που αναρτήθηκε στο λονδρέζικο σάιτ Unherd. Ο συντάκτης του επιχειρεί να αποδομήσει, και μάλλον το πετυχαίνει, τις αρνητικές εντυπώσεις που έχουν δημιουργηθεί από την όλη ιστορία, ιδίως στον βρετανικό λαό, ο οποίος έχει λάβει κατ’ εξοχήν αυτό το εμβόλιο.
Ο υπογράφων Τομ Τσίβερς στο κείμενο που φέρει τον τίτλο «Πόσο ασφαλές είναι το εμβόλιο της AstraZeneca;» προβάλλει την «κατανόηση των στατιστικών στοιχείων» ως προϋπόθεση για τη λήψη σωστής απόφασης σε οποιοδήποτε θέμα, πολλώ μάλλον στον κορονοϊό. Συγχρόνως χαρακτηρίζει «ηλίθια και επιβλαβή» την απόφαση μεγάλου μέρους των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να παγώσουν τις βρετανοσουηδικές δόσεις.
Το πνεύμα του κειμένου μπορεί να συνοψιστεί στην εξής φράση: «Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι το εμβόλιο συνδέεται με θρομβώσεις». Επισημαίνει δε ότι ακόμη και όταν κάποτε υπάρξει μεταστροφή των κυβερνήσεων υπέρ του εμβολίου, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να δυσπιστούν έναντι αυτού. Δηλαδή, όλη υπόθεση του εμβολίου της AstraZeneca έχει ήδη στραβώσει, άπαξ και διαπαντός.
Τι είναι, λέει, τα 37 άτομα που αρρώστησαν μπροστά στα 5 εκατομμύρια που έχουν εμβολιαστεί στην Ευρώπη και στα άλλα 12 εκατομμύρια του υπόλοιπου κόσμου; Ούτε σταγόνα στον ωκεανό. Να έχουμε και κατά νου, λέει ο Τσίβερς, ότι, με βάση τα στατιστικά δεδομένα για τα άτομα με προδιάθεση στις θρομβώσεις, και λίγοι είναι οι 37 ασθενήσαντες: «Είναι εκπληκτικό ότι δεν υπάρχουν περισσότερα θύματα».
Είναι ο αριθμός 37 μεγάλος όταν μιλούμε για θρομβώσεις; Μάλλον όχι, αλλά πρέπει να ξέρετε, λέει ο αρθρογράφος, πώς ρωτάνε κάτι, ώστε να μη φοβάστε να εμβολιαστείτε και έτσι, διά του εμβολιασμού (με το εμβόλιο της AstraZeneca, φυσικά) να εξαλείψετε τον κίνδυνο να κολλήσετε κορονοϊό. Με αυτήν τη λογική παραθέτει παραδείγματα από τη Στατιστική, με τα οποία γίνεται κατανοητό στον αναγνώστη του ότι τα στοιχεία πρέπει να διαβάζονται σχετικώς με κάποια άλλα και όχι από μόνα τους, δηλαδή όχι ως απόλυτης αξίας αριθμοί.
Ποδηλατάδα δεν θα κάνετε;
Αν δεν είναι μεγάλος ο αριθμός 37, τότε ας πάρουμε έναν μεγαλύτερο λέει ο Τσίβερς. Και δανείζεται από τα αρχεία της Τροχαίας του Λονδίνου μερικά δεδομένα. «Να, κοιτάξτε: ο αριθμός 361 σάς κάνει, είναι αρκετά μεγάλος;» Είναι πάντως μεγαλύτερος του 37. Καλώς. Είναι ο αριθμός των σκοτωμένων ποδηλατών στο Λονδίνο μεταξύ 1993 και 2017. Είναι 361 τραγωδίες για τις οικογένειες των θανόντων, βεβαίως. Ομως εξαιτίας τους εσείς πρέπει να φοβάστε ότι θα σκοτωθείτε και να μην κάνετε ποτέ πια στη ζωή σας ποδηλατάδα;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό, αν δηλαδή ο Λονδρέζος πρέπει να αισθάνεται ασφαλής ως ποδηλάτης ύστερα από 361 θανάτους ποδηλατών, εξαρτάται από τον αριθμό όσων ποδηλατούσαν καθημερινώς στο Λονδίνο κατά την προαναφερθείσα χρονική περίοδο. Ηταν 4.000 οι ποδηλατάδες ημερησίως, 40.000, 400.000; Η αλήθεια είναι ότι ο αριθμός τους ήταν 437.000. Συνεπώς, τα Μαθηματικά δείχνουν ότι μόνο μία ποδηλατάδα στις 10 εκατομμύρια ποδηλατάδες κατέληξε σε τραγωδία. «Κατόπιν αυτού, μόνο εσείς μπορείτε να πείτε αν η βόλτα με το ποδήλατο στο Λονδίνο είναι αρκετά ασφαλής για εσάς» λέει ο Τσίβερς στους αναγνώστες του, με κάποια πειραχτική διάθεση ομολογουμένως.
Το παράδειγμα με τα ποδήλατα είναι αποκαλυπτικό για τον τρόπο που σκέφτεται ο Τσίβερς και μάλλον καταλυτικό επιχείρημα υπέρ του εμβολιασμού με το σκεύασμα της AstraZeneca. Ωστόσο, ο αρθρογράφος δεν ικανοποιείται από τις δάφνες που δρέπει με τη βοήθεια της Στατιστικής και γκρινιάζει για τη μαθηματική απαιδευσία των αναγνωστών του, αλλά και για την απρονοησία των δημοσιογράφων που μεταδίδουν «απόλυτα» τις πληροφορίες. Ετσι δίνει και έναν «χρήσιμο κατάλογο» προς γνώση και συμμόρφωση αμφοτέρων. Ιδού:
- Σκεφτόμαστε αν είναι μεγάλος κάποιος αριθμός σε σχέση με τα υπόλοιπα στοιχεία.
- Ο απόλυτος κίνδυνος προέχει του σχετικού.
- Ελέγχουμε την επιστημοσύνη των πηγών μας, ακόμη και αν αυτές είναι επιστημονικές.
- Εχουμε υπ’ όψιν ότι το δείγμα της όποιας μελέτης πρέπει να είναι μεγάλο, αφού το μικρό δείγμα μπορεί να οδηγήσει σε ψευδή αποτελέσματα.
- Προσέχουμε όταν υπονοούμε αλληλεξάρτηση γεγονότων και καταστάσεων, και άλλα παρεμφερή.
Η κατακλείδα του κειμένου αφορά μία υπόδειξη, κυρίως προς τους δημοσιογράφους: «Αν κάνετε κάποιο λάθος και κάποιος σας το επισημάνει», συμβουλεύει ο Τσίβερς, «μην ανησυχείτε, αυτό είναι κάτι σύνηθες – απλώς πείτε του ένα ‘ευχαριστώ’, διορθώστε το και πάτε παρακάτω»… Θα μπορούσε αυτή η τελευταία επισήμανσή του να αφορά και κυβερνήσεις.