Προσπαθώ από προχτές να καταλάβω ποιος είναι ο καταδότης και ποιος υπεύθυνος πολίτης; Πότε δεν πρέπει να φυτρώνεις εκεί που δεν σε σπέρνουν και τίνος η παρέμβαση είναι σωτήρια ; *
 
Θα χαρακτηρίσεις λόγου χάρη τον Βαξεβάνη δημοσιογράφο με αίσθημα ευθύνης ή σπιούνο; Όσοι διασύρθηκαν αδίκως από τη δημοσίευση της λίστας, θα τον κατηγορήσουν-και δικαίως-για ρουφιανιλίκι. Όσοι όμως  έχουν τη φωλιά τους λερωμένη, δεν πρέπει να μιλάνε• ήταν πράξη δημοσιογραφικής ευθύνης.

Κι ακόμα, θεωρείται άραγε «καρφί» ο πολίτης που θα αποκαλύψει κάμποσους «τυφλούς» της Ζακύνθου και της Χίου; Ναι ή όχι, και γιατί;

Τα όρια ανάμεσα στο «χαφιεδισμό» και στη «θεμιτή καταγγελία» είναι πολύ λεπτά, και μπερδεύονται ακόμα περισσότερο όταν εμπλέκονται πεποιθήσεις και ιδεολογίες. (Σε μια χώρα μάλιστα που ξέρει τι σημαίνει καταδότης και δωσίλογος, κι έχει ζήσει στο πετσί της το χαφιέ στη Μεταξική δικτατορία, στη διάρκεια της Κατοχής, στην περίοδο της χούντας, είναι ταμπού να μιλάει κανείς για αποκάλυψη -σχεδόν κατάδοση- ως πράξη ευθύνης).

Πόσο μπορεί να αντέξει όμως αυτή η οπτική με τόσους άφαντους συνταξιούχους και ανάπηρους-μαϊμούδες, τόσους απόρους βιομήχανους και νεόπλουτους δανειολήπτες, τόσες απάτες εκατομμυρίων από κρατικούς λειτουργούς και υπαλλήλους όλων των βαθμίδων εξουσίας; Το λες και τότε το γνωστό κλισέ  «ας τους καταγγείλει κάποιος άλλος, όχι εγώ»;  «Εγώ χαφιές δεν γίνομαι». Και θα το πεις με τα σωστά σου;   
Αναρωτιέμαι τι είδους λογική εμπεριέχει αυτή η μορφή «κοινωνικής αλληλεγγύης» και συγκάλυψης, όταν γίνεται όχημα εκμετάλλευσης πολιτών νομοταγών και μέσο για να εξυπηρετεί τα σχέδιά του ο άρπαγας, ο σφετεριστής κι ο καιροσκόπος• (μιλώ για πράξεις, βέβαια, που έχουνε κοινωνικό αντίκτυπο). 
 
Και τέλος πάντων, διερωτώμαι, είναι ένδειξη φιλοτιμίας και λεβεντιάς, ή μήπως ολοφάνερη απόδειξη αφέλειας και εκούσιας θυματοποίησης να υφίσταται ο σύννομος πολίτης τα επίχειρα των παρανομιών που διαπράττει ο διπλανός του; Όταν μάλιστα αυτός ο διπλανός (από δειλία; βόλεμα; σκοπιμότητα ; καπατσοσύνη;) ελπίζει να γλυτώσει το τομάρι του και να τη σκαπουλάρει. Σε βάρος φυσικά των αλλωνών. 

Πάνω σ’ αυτή την παράδοξη ανοχή, σ’ αυτήν την κακώς νοούμενη αλληλεγγύη στηρίχτηκε η πολιτική ασυδοσία αλλά και η αυθαιρεσία η δική μας, δηλαδή των πολιτών. Πρόκειται για την ιδιότυπη ‘ηθική’ των κλειστών κοινωνιών, όχι πάντως δημοκρατικών πολιτευμάτων και πολιτών ελεύθερων που αναλαμβάνουν ο καθένας την ευθύνη για τις πράξεις τους και λογοδοτούν γι’ αυτές.
 
Πάντως, σε μια χώρα όπου ο δημόσιος λόγος καθορίζεται από τη θυμική όχι την ορθολογική προσέγγιση των πραγμάτων και, παράλληλα, οι νόμοι εφαρμόζονται κατά το δοκούν η δε ισονομία είναι είδος εν ανεπαρκεία  (εδώ ακριβώς είναι η ουσία), το βασανιστικό ερώτημα «πότε πρέπει ή δεν πρέπει να φυτρώνεις εκεί που δεν σε σπέρνουν;» θα παραμένει αναπάντητο. Και θα ορίζεται κάθε φορά από το πάντοτε αμφιλεγόμενο δίκαιο της στιγμής.

*Θα μπορούσαμε εύκολα να πούμε – και να τελειώνουμε – ότι κριτήριο αποτελεί «το μέγεθος της κοινωνικής βλάβης» που  μετατρέπει αυτοδικαίως την καταγγελία, από χαφιεδισμό, σε πράξη ευθύνης. Αλλά ξέρουμε πόσο προσχηματικός μπορεί να γίνει ο διαχωρισμός αυτός σε καθεστώτα εκτροπής ή σε περιόδους κοινωνικού αναβρασμού και εκδίκησης (όπως η τωρινή).
 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News