(Στα φοιτητικά μου χρόνια με μεγάλη ζέση σάρκαζα τα αποφθέγματα της μάνας μου. Τρία ήταν τα σταθερά της: 1) η Ελλάδα είναι η ωραιότερη χώρα στον κόσμο. 2) ο άνθρωπος με αγωγή φαίνεται και 3) εκεί που είσαι, ήμουν. Να 'μαι λοιπόν σήμερα, παπαγάλος της…)
Ναι, η Ελλάδα είναι η ωραιότερη χώρα του κόσμου. Με μια (μικρή) δόση υπερβολής, όσο κι αν κακοποιήθηκε η χώρα μας, όσο κι αν ταλαιπωρήθηκε από μικρόνοες ανθρώπους που την κατοικούν, ο έπαινος της αξίζει. Γιατί η Ελλάδα είναι μια υπέροχη χώρα -με μια πολύχρωμη ύπαιθρο στην παλέτα της, μια εξαίσια ακτογραμμή, με μοναδικά νησιά, με ορισμένους πολύτιμους αστικούς χώρους και με ένα θαυμάσιο κλίμα. Όλα αυτά δικαιολογούν την ξιπασιά μας για τη χώρα μας, που έμεινε όρθια κι αστραφτερή παρά και κόντρα στην κρίση.
Ναι, ο άνθρωπος με αγωγή φαίνεται. Το χαμόγελο, το «ευχαριστώ», το «παρακαλώ», ο πληθυντικός στους άγνωστους, η ηπιότητα της συμπεριφοράς στις συναλλαγές, ο σεβασμός στους μεγαλύτερους, η ανοχή στους μικρότερους, είναι δείγματα αγωγής -κάποιος μας έμαθε να τα ακολουθούμε, κάποιους μιμηθήκαμε, κάπως επεξεργαστήκαμε τον εαυτό μας -σε τελευταία ανάλυση είναι δείγματα πολιτισμού.
Ναι, «εκεί που είσαι, ήμουν». (Εξυπηρετώντας φίλη, βρέθηκα τις προάλλες σε ένα ασφαλιστικό ταμείο. Είμασταν τρεις στην ουρά και μπροστά μου ήταν μια υπέροχη ηλικιωμένη. Με κορμοστασιά σπαθί, μια πατερίτσα και με μια γλυκύτατη ευγένεια. Ακούμπησε τις αποδείξεις της από φαρμακεία και τα κουπόνια στην υπάλληλο. «Ταιριάξτε τα μεν με τα δε, και να περάσει ο επόμενος» είπε βιαστικά η υπάλληλος. «Δεν έχω τα γυαλιά μου και δεν μπορώ να το κάνω», είπε συνεσταλμένα η ηλικιωμένη κυρία. «Δεν έχω χρόνο μαντάμ κι αυτή είναι δική σας δουλειά» επέμεινε ψυχρά η υπάλληλος. Η ηλικιωμένη βούρκωσε, τα μάζεψε κι έκανε να φύγει. «Έχω εγώ χρόνο» της είπα, κάναμε στην άκρη και τα ταιριάξαμε. «Ειλικρινά, σας ευχαριστώ πολύ», μου είπε με υγρά μάτια κι έφυγα πανάλαφρη με την ευχή της). Ναι, κι αυτή η (καλή ενδεχομένως) υπάλληλος κάποτε θα γίνει ανήμπορη και θα αναζητά την ανοχή και τη συνδρομή του συμπολίτη της.
Ναι, «εκεί που είσαι, ήμουν». Δυστυχώς. Πόσες φορές στην κρίση δεν ζήσαμε οικονομικές κατρακύλες ανθρώπων, που σκόρπαγαν επιδεικτικά χρήματα, να εξαφανίζονται κοινωνικά, μεταβολίζοντας κατά μόνας τον ξεπεσμό τους. Πόσες φορές δεν είδαμε πρώην αλαζόνες και υπερόπτες, να τσαλακώνονται και να γίνονται σεμνοί και διακριτικοί. Πόσες φορές δεν βλέπουμε ηλικιωμένους να κουνάν σκεπτικά το κεφάλι τους, όταν παραμερίζονται από φουριόζους νέους. Πόσες φορές δεν αναλογιστήκαμε τη ρήση του Καραϊσκάκη «χαιρέτα καβαλάρης, για να σε χαιρετούν όταν ξεπεζέψεις».
Τα τρία κλισέ της γενιάς των γονιών μας αποδείχθηκαν άφθαρτα στον χρόνο – «βιώσιμα και αειφόρα» όπως θα λέγαμε σήμερα σε επιστημονική γλώσσα. Γιατί είχαν τη σοφία της ζωής μέσα τους. Κι αυτή τη σοφία ας την κρατήσουμε μέσα μας, όταν με το καλό ξεπεραστεί η κρίση. Γιατί η κρίση έκανε και κάτι καλό -μας επέτρεψε να αποκτήσουμε αυτογνωσία και να αναστοχαστούμε.