Στις 7 Φεβρουαρίου το ευρωπαϊκό δικαστήριο καταδίκασε τη χώρα μας γα την υπόθεση της Κορώνειας. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα, σύμφωνα με την απόφαση που αναμένεται να σταλεί εντός του μήνα, παραβίασε τις κοινοτικές οδηγίες που αφορούν πρώτον την προστασία των οικοτόπων (9243) και δεύτερον τα αστικά λύματα (91/271). Με άλλα λόγια, καταδικαστήκαμε αφενός διότι δε λάβαμε τα απαραίτητα μέτρα για να μην υποβαθμιστεί η λίμνη, αφετέρου γιατί δεν εξασφαλίσαμε την ύπαρξη ολοκληρωμένου δικτύου βιολογικού καθαρισμού στην περιοχή. Πάντως, παρά την έκδοση της απόφασης και σε αντίθεση με τα όσα αναπαρήγαγαν σωρηδόν τα Μ.Μ.Ε, η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει άμεσα την επιβολή προστίμου. Εκτός του ότι όλα πρέπει να πάνε στραβά, η διαδικασία είναι μακρά και το πρόστιμο αν τελικώς επιβληθεί, θα αρχίσει να ισχύει από το Φλεβάρη του 2015.
Τι σημαίνει ότι τα πράγματα θα πάνε στραβά; Πολύ απλά, ότι η χώρα μας δε θα συμμορφωθεί με τη δικαστική απόφαση και θα συρθεί ξανά στο ευρωπαϊκό δικαστήριο για να τελεσιδικήσει η υπόθεση. Δυστυχώς, η συμμόρφωση δεν περιλαμβάνει υποδείξεις για ορθή συμπεριφορά, αλλά έργα δεκάδων εκατομμυρίων –συνολικά άνω των 30.000.000- που έπρεπε ήδη να είχαν ολοκληρωθεί εδώ και μια πενταετία για να αναστραφεί η κατάσταση του οικοτόπου. Το μέλλον είναι αβέβαιο, και παρά τις φιλόδοξες ανακοινώσεις του υπουργείου ότι τα έργα έχουν δρομολογηθεί, προβλέπεται δυσοίωνο. Πιστευτό ή όχι, η ουσία είναι μία: λίμνη πλέον δεν υπάρχει!
Για όσους δε γνωρίζουν την υπόθεση της Κορώνειας, ή δε θυμούνται τα χιλιάδες νεκρά ψάρια και πουλιά που είχαν ξεβραστεί στην όχθη της λίμνης το καλοκαίρι του 1995, πρόκειται βάσει στοιχείων για το μεγαλύτερο οικολογικό έγκλημα της Ευρώπης. Μέσα σε τριάντα χρόνια εξαφανίστηκαν από προσώπου γης περίπου 45.000 στρέμματα επιφάνειας νερού με αποτέλεσμα η Κορώνεια να παρουσιάζεται με τη μορφή λίμνης μόνο στη Wikipedia. Την ασύλληπτη καταστροφή έχουν προσυπογράψει με φαρδιά-πλατιά γράμματα οι κάτοικοι των περιμετρικών οικισμών, οι τοπικοί οικονομικοί παράγοντες, οι πολιτικοί όλων των διαβαθμίσεων, από δημάρχους προ Καποδίστρια μέχρι υπουργούς, και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα αίτια της υποβάθμισης δε χωράνε στις παλάμες των χεριών. Είναι ένας καταστροφικός συνδυασμός παραγόντων που γονατίζουν τη λογική και γεννούν εκτρώματα, όπως αυτό το φάντασμα της λίμνης. Από πού να αρχίσει κανείς και που να τελειώσει. Από τις χιλιάδες παράνομες γεωτρήσεις -η Ελλάδα δε διαθέτει ακόμη μητρώο γεωτρήσεων- που στέγνωσαν τον υδροφόρο ορίζοντα; Από αυτούς που επέτρεψαν να κατασκευαστούν στα τέλη του ’80 δύο αντλιοστάσια νερού, ένα στο Βασιλούδι κι ένα στον Ευαγγελισμό; Από αυτούς που έδιναν άδεια λειτουργίας στα δεκάδες βαφεία που έριχναν τα απόβλητά τους στη λίμνη;. Από τους αγρότες που καταπατούσαν τη λίμνη για να επεκτείνουν τα χωράφια τους και ράντιζαν τις καλλιέργειές τους με χημικά; Ή από αυτούς που πληρώνονταν για να εκπονούν ουτοπικές διαχειριστικές μελέτες που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ;
Παρά τις αντικειμενικές ευθύνες, στο σκαμνί δεν κάθισε ποτέ κανείς. Τα βαφεία μάζεψαν ανενόχλητα τα μπογαλάκια τους και μετακόμισαν στη Βουλγαρία, οι πολιτικοί επανεκλέγονται θριαμβευτικά, εξυπηρετώντας τα τοπικά συμφέροντα -ακόμη και σήμερα δίνονται στα μουλωχτά παρατάσεις για τη «νομιμοποίηση» των γεωτρήσεων-, οι αγρότες εξακολουθούν να ποτίζουν από γεωτρήσεις χρησιμοποιώντας το αντιοικολογικό κανονάκι (το καλοκαίρι το νερό από την πολλή ζέστη εξατμίζεται πριν πέσει στο έδαφος) και οι ψαράδες ρίχνουν τις βάρκες τους στη διπλανή Βόλβη. Ενδεικτικά του παραλογισμού που ασελγεί το πτώμα της Κορώνειας είναι τα εξής:
α) ο βιολογικός καθαρισμός του Λαγκαδά ολοκληρώθηκε το 2000, όμως η περιοχή δε διέθετε αποχετευτικό δίκτυο για να στέλνει τα λήμματά του! Οχτώ χρόνια αργότερα, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κύριος Γιώργος Σουφλιάς ενέκρινε κονδύλι 680.000 ευρώ για την ανακαίνιση του βιολογικού, ο οποίος είχε υποστεί φθορές επειδή δε λειτουργούσε. Ταυτόχρονα, εγκρίθηκαν άλλα 14.500.000 ευρώ από το ταμείο συνοχής για την κατασκευή αποχετευτικού δικτύου. Σήμερα, 13 χρόνια μετά, η Ελλάδα καταδικάστηκε (91/271) γιατί το αποχετευτικό δίκτυο του Λαγκαδά δεν είναι ολοκληρωμένο, καθώς λειτουργεί μόνο το 65%. Περιττό να σημειωθεί, ότι από τα τριγύρω χωριά, κανένα δεν έχει αποχετευτικό δίκτυο ούτε φυσικά σύστημα βιολογικού καθαρισμού! Μέσα σε όλα αυτά, σύμφωνα με μαρτυρίες και καταγγελίες κατοίκων, η πλειοψηφία των σπιτιών αρνείται να πληρώσει το δήμο για να μαζέψει τα λύματα και τα ρίχνει στους χείμαρρους που… καταλήγουν στη λίμνη.
β) Ένας από τους όρους που είχε επιβάλει η Ε.Ε για να εγκρίνει το Δεκέμβρη του 2005 το αναθεωρημένο σχέδιο αποκατάστασης –κονδύλι το οποίο λόγω παραλείψεων, καθυστερήσεων και παραβάσεων αποσύρθηκε τον Ιανουάριου του 2010- ήταν το οριστικό κλείσιμο των 2.300 παράνομων γεωτρήσεων. Ακούστε τώρα το μεγαλείο του παραλογισμού. Ο νόμος που αποσαφηνίζει το καθεστώς των γεωτρήσεων ψηφίστηκε μόλις το 2011, άρα ο όρος «παράνομος» είναι εσφαλμένος διότι η Ελλάδα όταν γραφόταν το σχέδιο αποκατάστασης δεν είχε νομοθετικό πλαίσιο για τις γεωτρήσεις! Επίσης, και ο αριθμός είναι αυθαίρετος, καθώς αποτελεί έμπνευση υπαλλήλου (!) και όχι η πραγματικότητα -οι τελευταίες μετρήσεις κάνουν λόγω για 1.400.
Η Ε.Ε, από τη στιγμή που αδυνατεί να ελέγξει τα στοιχεία, βασίζεται σε αυτά που της δίνει η Ελλάδα. Εκτός του απίστευτου παραλογισμού, που τέθηκε όρος για να εγκριθεί το κονδύλι κάτι που εκ των πραγμάτων δε μπορούσε να γίνει, μιας και οι γεωτρήσεις ήταν σημαντικά λιγότερες, υπάρχει κι άλλο ένα εντυπωσιακό στοιχείο. Η Ε.Ε αποδέχτηκε το κλείσιμο των γεωτρήσεων, αλλά στο αναθεωρημένο master plan δεν προτείνει πρακτικούς τρόπους στους αγρότες για το πώς θα ποτίζουν τα κτήματά τους. Το μόνο που αναφέρεται είναι μία μελέτη για τη δημιουργία αρδευτικού συστήματος, το οποίο κοστολογείται στα 40.000.000 ευρώ. Άρα, και να έκλειναν οι γεωτρήσεις, που στην πραγματικότητα δεν υπήρχαν, οι αγρότες έπρεπε να αφήσουν τα κτήματά τους απότιστα.
Περπατώντας τον περασμένο Νοέμβρη στο ξεραμένο πυθμένα της λίμνης, με τα παπούτσια μου να βουλιάζουν στη λασπουριά και το πρόσωπό μου να πολιορκείται από μολυσμένα κουνούπια, θυμήθηκα τους στίχους του Νίκου Εγγονόπουλου: «τούτη η εποχή του εμφύλιου σπαραγμού, δεν είναι εποχή για ποίηση κι άλλα παρόμοια. Σαν κάτι πάει να γραφεί, είναι ως αν να γράφονταν από την άλλη μεριά αγγελτήρια θανάτου». Έτσι ακριβώς νιώθω και για το συγκεκριμένο κείμενο. Είναι ακόμη ένα αγγελτήριο θανάτου για τη δολοφονία της Κορώνειας. Δεν άντεχα όμως, ήθελα να τα βγάλω από μέσα μου. Εις μνήμην λοιπόν.