Η επένδυση του χρυσού στη Θράκη πρόκειται για μία τρανταχτή περίπτωση land grabbing (αρπαγή της γης), σαν τις χιλιάδες που συμβαίνουν σε πολλές χώρες της Αφρικής. Οι κεντρικές κυβερνήσεις αγνοούν παντελώς τη βούληση των τοπικών κοινωνιών και συνάπτουν συμφωνίες με άλλες χώρες, πουλώντας, για ένα κομμάτι ψωμί, τους εθνικούς φυσικούς πόρους. Για το πώς καταντήσαμε, από ευρωπαϊκή χώρα, να κινδυνεύουμε από ένα κοινωνικό-οικονομικό πρόβλημα, παρόμοιο με της Αφρικής, φταίει η παντελής άγνοια και ικανότητα του κράτους να σχεδιάσει μία δομημένη στρατηγική για τις χρήσεις γης και, φυσικά, για τους φυσικούς πόρους. Πολύ απλά, υπάρχει εξαιρετικά μικρό ενδιαφέρον από όλους μας εδώ στην Ελλάδα για το περιβάλλον. Με άλλα λόγια, τα «κουκιά» είναι πολύ λίγα, πράγμα για το οποίο έχω γράψει εδώ.
Στον δήμαρχο Αλεξανδρούπολης, Βαγγέλη Λαμπάκη, αξίζουν συγχαρητήρια για την ντόμπρα στάση που επιδεικνύει ενάντια στην κατασκευή του χρυσωρυχείου – καναδικών συμφερόντων – στον λόφο του Περάματος, μερικά χιλιόμετρα στα δυτικά της Αλεξανδρούπολης. Ευφυής και εύγλωττος, ο δήμαρχος έχει δεσμευθεί – μαζί με άλλους δημάρχους της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης – ότι θα παραιτηθεί εάν τελικά λειτουργήσει το ορυχείο, που ελέγχεται για τη χρήση τοξικού κυανίου και άλλων λυμάτων για την επεξεργασία του χρυσού. Μπράβο στον δήμαρχο – αν και πρόκειται για το αυτονόητο – όμως στην Ελλάδα ο μέσος δήμαρχος θα τα «άρπαζε» κρυφά από την εταιρεία και «άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε», καθότι ούτε ευθιξία ούτε τσίπα έχει μείνει πλέον στη χώρα. Είναι ωραίος, γιατί επέλεξε να μην πουληθεί στους χρυσοθήρες, κάτι που θα πιστωθεί για την υστεροφημία του.
Η θητεία του δημάρχου άρχισε με τον αέρα της άνετης νίκης, κατηγορώντας τους προηγούμενους για διαφθορά και, επί δύο χρόνια, κραδαίνοντας το επιχείρημα ότι παρέλαβε «καμένη γη». Του έκατσε και το «λαχείο» της κρίσης και η αφαίμαξη των πόρων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία αν και για πρώτη φορά – λόγω Καλλικράτη – ελάμβανε αυξημένες αρμοδιότητες, ωστόσο δεν είχε τους πόρους να ανταπεξέλθει. Σημαντικά έργα δεν γίνονται, παρ' όλα αυτά ο δήμαρχος δεν έχει αφήσει κανέναν πολίτη να πεινάσει, αφού κατά τη διάρκεια της θητείας του άρχισε η λειτουργία του κοινωνικού παντοπωλείου και φαρμακείου – εκ των πρώτων στην Ελλάδα. Εντυπωσιακές ήταν, στην αρχή της θητείας του, επίσης, οι πολύ συχνές επισκέψεις πρέσβεων και προξένων που – για πρώτη φορά εμείς οι Αλεξανδρουπολίτες – μαθαίναμε από τα δύο τοπικά κανάλια. Εκ των υστέρων έμαθα ότι παρόμοιες επισκέψεις γίνονταν ανέκαθεν, απλώς δεν δημοσιοποιούνταν.
Ο δήμαρχος Αλεξανδρούπολης έχει, τις τελευταίες 48 ώρες, την τιμητική του στα social media. Απορώ αν ήδη έχει πέσει το πρώτο τηλεφώνημα από το Μαξίμου, μιας και ένα video που έχει τραβηχτεί, πριν από περίπου τέσσερις μήνες, έχει γύρω στα 55.000 «χτυπήματα». Σε αυτό, «Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΑΛΕΞ/ΛΗΣ ΞΕΦΤΙΛΙΖΕΙ ON CAMERA ΤΟΝ ΚΑΝΑΔΟ ΠΡΕΣΒΗ». Εύηχος ο τίτλος, από αυτούς που μας αρέσουν εμάς εδώ στο βορρά. Όμως, αν και το θέμα είναι τόσο σημαντικό, αναρωτιέται κανείς πόσο φτωχό μπορεί να γίνει το επίπεδο του διαλόγου (μονολόγου) για… 3,5 λεπτά τηλεοπτικού χρόνου. Όπως, φυσικά, και το δημόσιο ξεκατίνιασμα με αφορμή τη «Δημαρχιακή κόντρα» με φόντο την εξόρυξη του χρυσού, μεταξύ των δημάρχων Αλεξανδρούπολης και Αριστοτέλη*.
Η αλήθεια είναι ότι όλοι οι δήμαρχοι, νομάρχες, βουλευτές, που πέρασαν τις τελευταίες δεκαετίες από την περιοχή, το μόνο που έκαναν ήταν να μας κουνάνε σαν μαρουλόφυλλα τα «συγκριτικά πλεονεκτήματα» της Θράκης. Άλλοι αφήσαν κάποιο έργο, οι περισσότεροι όμως δεν έκαναν και πολλά. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν έκαναν τίποτε για να αναβαθμίσουν το αστικό περιβάλλον με όρους και αισθητική δυτικής χώρας ή με κάτι που να συμβαδίζει με την εποχή (βλέπε αστική βιοποικιλότητα, κλιματική αλλαγή, φωτορύπανση κ.λπ.). Μοναδική εξαίρεση αποτελεί, ίσως, ο ποδηλατόδρομος της Αλεξανδρούπολης, ο οποίος – αν και στην αρχή πολεμήθηκε μετά βδελυγμίας – γιατί, λέει, έπαιρνε χώρο από τα αυτοκίνητα(!), τελικά αγαπήθηκε από τους πολίτες και έτσι παραμένει εν λειτουργία, αν και εντελώς ασυντήρητος.
Λιακάδα χτές το πρωί και συνάντησα έναν φίλο για ένα γρήγορο διάλειμμα για καφέ, γύρω στις 12:30 το μεσημέρι. Καθήσαμε, και στο διπλανό τραπέζι είδα να πίνει τα τσίπουρά του ο υπεύθυνος αντιδήμαρχος για την καθαριότητα και το περιβάλλον. Δεν ήξερα ότι ήταν αυτός αλλά σύντομα το κατάλαβα, ακούγοντας την κουβέντα με τους ομοτράπεζούς του…
Με ένα «χωρίς γλυκάνισο» στο ένα χέρι και το κινητό στο άλλο, ο τοπικός άρχοντας έδινε εντολές στο συνεργείο του, πού να πάει και πού να κλαδέψει. Κλείνοντας, εξηγούσε κομπάζοντας, ότι το κλάδεμα και η περιποίηση του πρασίνου έχει γίνει «σαν τρόπος ζωής» για τους ανθρώπους των συνεργείων, τους οποίους κερνάει και ένα τσιπουράκι μετά τη δουλειά αν τύχει και πάνε να βάψουν κανένα παγκάκι σε κανένα από τα χωριά του μεγάλου (πλέον) καλλικρατικού Δήμου. Φυσικά, η κουβέντα περιστράφηκε σύντομα γύρω από το «θα παραιτηθεί ο Λαμπάκης;», «βρήκες αντικαταστάτη;», κι άλλα τέτοια ποταπά σε σχέση με το διακύβευμα για το μέλλον του τόπου μας.
Είμαι σίγουρος ότι μπορείτε να φέρετε την εικόνα του τύπου στο μυαλό σας: 50+, κοιλίτσα, παχύ «λ», Ελληνάρας ωραίος, παράγοντας, αυτάρεσκος, ίσως και λίγο με τον αέρα ότι «αν παραιτηθεί ο δήμαρχος τότε θα γίνει ο πρωθυπουργός του νομού». Κι ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, ο ήλιος έξω από τη βιτρίνα του καφενείου έσμιγε με την έντονη κάπνα από τους τόνους ξυλείας που καίγονται καθημερινά, κάνοντας τους ασθματικούς να αγκομαχούν και τα βρέφη να ταλαιπωρούνται από βρογχικά. Σε έναν Δήμο ευρωπαϊκό, η Διεύθυνση Πρασίνου θα στελεχωνόταν από νέους, ειδικευμένους επιστήμονες. Όχι όμως και στην περίπτωσή μας! Στα καφενεία λαμβάνονται οι αποφάσεις για το αστικό περιβάλλον της Αλεξανδρούπολης.
Για του λόγου το αληθές, παίρνω το περιβάλλον ως παράδειγμα για να τεκμηριώσω τη μορφωτική και πολιτική πενία των αυτοδιοικητικών αρχόντων της περιοχής μου.
- Τον τελευταίο χρόνο, ο μητροπολίτης Αλεξανδρούπολης ανέγειρε νέο γηροκομείο (Άγιος Κυπριανός) μέσα σε έναν από τους αρχαιότερους ελαιώνες της Μεσογείου. Θύματα οι 100 και πλέον υπεραιωνόβιες ελιές Μάκρης, οι οποίες λέγεται ότι μεταφυτεύθηκαν σε άλλο διαμέρισμα του Δήμου, σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Κανείς δεν είδε, κανείς δεν άκουσε και φυσικά κανείς δεν έβγαλε… «κιχ», που λένε και στο χωριό μου.Τους τελευταίους έξι μήνες έγιναν αναπλάσεις σε δύο κεντρικά πάρκα της Αλεξανδρούπολης (Ανεξαρτησίας και Ανατ. Θράκης). Γέμισαν τσιμέντο, και πολλά δέντρα κόπηκαν.
- Πριν από μία εβδομάδα κόπηκαν ακόμη μερικά πελώρια πεύκα στην Παλαγία, λόγω της ανέγερσης του νηπιαγωγείου. Προηγήθηκαν περισσότερα, αλλά αυτά κόπηκαν γιατί… έκρυβαν τον ήλιο από τα φωτοβολταϊκά που θα τοποθετηθούν στη στέγη του κτηρίου.
- Αποτελεί πάγια τακτική των συνεργείων του Δήμου Αλεξανδρούπολης, εδώ και τουλάχιστον 10 χρόνια, να κλαδεύουν τα δέντρα με τέτοιο τρόπο, ώστε να παραμένει μόνο ένας κορμός και τίποτε άλλο, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
- Γίνονται λάθος φυτεύσεις, και μόνο με φυλλοβόλα είδη δέντρων, ώστε κατά τη διάρκεια του χειμώνα να μην υπάρχει ούτε φύλλο, με αποτέλεσμα να μη φιλτράρεται η ατμόσφαιρα. Φέτος το χειμώνα, είναι η πρώτη χρονιά που περπατάς στον δρόμο και βήχεις, λόγω της αυξημένης καύσης τόνων ξυλείας. Οι ασθματικοί υποφέρουν, καθώς και μικρά βρέφη που παρουσιάζουν βρογχικά άσθματα.
Είναι μεγάλος ο κατάλογος από πολιτικές αποφάσεις που καταλήγουν σε εκτρώματα. Και όχι, δεν πιστεύω ότι υπάρχει σκοπιμότητα, ούτε δόλος. Πολύ απλά, υπάρχει διαχρονική άγνοια από τους υπευθύνους, οι οποίοι – στην τελική – βαριούνται να σκεφτούν. Και, τελικά, αυτό που μένει, είναι ο διάλογος του καφενείου. Μια χαψιά, δηλαδή, για τους αετονύχηδες των πολυεθνικών.
Ξέρω, όλα αυτά είναι αποτέλεσμα γενικότερων διεργασιών που υποβόσκουν εδώ και δεκαετίες. Μήπως όμως, τελικά, πρέπει να «σπάσουμε αυγά», κ. δήμαρχε;
*Διαβάστε για τον δήμαρχο Αριστοτέλη, Χρήστο Πάχτα.
Υ.Γ.: Υπάρχει κινητικότητα στην πόλη από εθελοντές, για τη διοργάνωση συλλαλητηρίου ενάντια στο χρυσωρυχείο. Τη Δευτέρα το πρωί είναι ευκαιρία να ενωθούμε όλοι με τον δήμο. Αυτή είναι η έννοια της δημο-κρατίας. Ακόμα κι εσείς που διαβάζετε από μακριά, ενημερωθείτε και στηρίξτε. Αλλιώς, τι θα πούμε στα παιδιά μας; Ότι βλέπαμε τον Σουλεϊμάν και τη Φατμαγκιούλ;