Σε μια χώρα που το εκπαιδευτικό σύστημα είναι κάτι παραπάνω από φαιδρό, έχω τις αμφιβολίες μου, αν το πρόβλημα είναι να μειωθεί ο αριθμός των δασκάλων, να συρρικνωθούν οι σχολικές μονάδες ή να αυξηθούν. Σε μια υγιή κοινωνία το ζητούμενο είναι να αυξηθούν, αλλά κάτω από συγκεκριμένους όρους. Να έχω περισσότερους δασκάλους, όχι εκπαιδευτές, δασκάλους, που να έχουν χαρά και αγάπη για τη ζωή και πάθος για να δημιουργήσουν μεγαλύτερα ή μικρότερα έμψυχα αστεράκια. Οι διεκπεραιωτές της εκπαίδευσης μου θυμίζουν τους εκπαιδευτές στρατοπέδων που λένε «προσοχή, αλτ και μπρος» και τα ταλαίπωρα τα μαθητούδια-στρατιωτάκια ακολουθούν, μήπως μπορούν να κάνουν και διαφορετικά; Συνεπώς, τέτοιους εκπαιδευτές δεν τους έχουμε ανάγκη. Ούτε και τους είχαμε ποτέ.
Αλλά, πόσοι σήμερα από τους υπάρχοντες εκπαιδευτικούς είναι δάσκαλοι και όχι εκπαιδευτές; Αυτό πρέπει να απαντηθεί, προτού μιλήσουμε για οποιαδήποτε συρρίκνωση ή αύξηση των σχολικών μονάδων. Είναι άραγε οι μισοί; Είναι περισσότεροι από τους μισούς; Είναι οι περισσότεροι και η μειοψηφία είναι οι κακοί -δάσκαλοι- εκπαιδευτές (και κακοί και εκπαιδευτές, δεδομένου πως ο μαθητής είναι ψυχή και όχι όργανο). Μήπως δεν έχουν μπει πλείστοι αυτών στη διαδικασία να αξιολογήσουν οι ίδιοι τους εαυτούς τους, αν τελικά είναι κακοί για τη δουλειά του εκπαιδευτικού, αλλά είναι καλοί για κάτι άλλο; Μήπως δεν θα έπρεπε ποτέ να γίνουν δάσκαλοι; Όχι όλοι, αλλά αρκετοί από αυτούς. Μήπως η επιλογή του επαγγέλματος έγινε, γιατί υπήρχε ψωμί; Μήπως επειδή υπήρχε το αδιάσειστο της τοποθέτησης – εννοώ το απίθανο να χάσουν τη δουλειά τους, αξίωμα μέχρι προ τρόικας. Με τους ίδιους όρους δεν γεμίσαμε και άπειρους δημοσίους υπαλλήλους που μοιράζονταν ένα -λόγω έλλειψης γραφείων- στριμώχνοντας τρεις καρέκλες;
Δεν πιστεύω πως έχουμε ανάγκη από περισσότερο εκπαιδευτικό προσωπικό με τη σημερινή μορφή, αλλά από ποιοτικότερο που θα επιφέρει ίσως και την ανάγκη για να υπάρξουν περισσότεροι που θα πρέπει να απασχοληθούν στο σχολείο, πάντα με όρους που θα ανταποκρίνονται στο ποιοτικότερο. Τα σημερινά σχολεία της Ελλάδας είναι τα χειρότερα της Ευρώπης και αυτό δεν έγκειται στο κτηριακό κομμάτι, αλλά στο παιδευτικό, στο πώς διαμορφώνεται και διαπλάθεται ο μαθητής μέσα στην τάξη. Πόσο θέλει να μπει στην τάξη, πόσο επιθυμεί να ξημερώσει η μέρα για να ξαναμπεί στην τάξη. Πόσο άξιος είναι ο άνθρωπος που μπαίνει μέσα στην τάξη, πόσο χορτάτος, πόσο ευαίσθητος ενεργητικά, πόσο ρεαλιστής και, παράλληλα, οραματιστής. Πόσο πρότυπο και παράδειγμα θετικό μπορεί να γίνει. Μπερδευτήκαμε; Θέλω να πιστεύω πως όχι.
Όλα αυτά φαντάζουν δύσκολα και σαφώς είναι, αλλά θέλω να πω πως το πρόβλημά μας δεν είναι η συρρίκνωση των σχολείων και η μείωση των εκπαιδευτικών, που τράφηκαν ολόκληρες γενιές με το ψωμοτύρι «μπες στο σχολείο να δουλεύεις μισό χρόνο και να κάθεσαι τον υπόλοιπο». Το πρόβλημά μας, για ακόμα μία φορά, είναι η αναζητούμενη ποιότητα. Και για να το κάνω πιο σαφές: είναι η αυτονόητη επιβολή της απόφασης που θα πάει κόντρα και θα αφορά σε κατάσταση που δεν χρειάζεται να μπει στην ατζέντα της διαπραγμάτευσης "μειώνω λόγω ανάγκης τις σχολικές μονάδες". Ό,τι είναι ισχυρό και έχει υγιείς ρίζες, δεν κλονίζεται. Κλονίζεται και πέφτει το σάπιο.
Εν προκειμένω, ζητείται η συρρίκνωση των σχολικών μονάδων και η μείωση των εκπαιδευτικών, γιατί θεωρείται τόσο απλό και αυτονόητο, όσο απλό και αυτονόητο ήταν όλες τις προηγούμενες δεκαετίες να μην έχουν διαπαιδαγωγηθεί οι μαθητές σεβόμενοι και αποδεχόμενοι, ως υγιές και φωτισμένο πνευματικά, το εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο εντάχθηκαν. Τους αντιμετώπισαν στην πλάκα (ψευδής ιστορία, αποπροσανατολισμός στη γλώσσα, στραγγαλισμένη η φαντασία, αποστήθιση και περιθωριοποίηση της αυτοέκφρασης), αντιμετώπισαν τους εαυτούς τους πολύ σοβαρά, κορδωμένοι σαν τα παγόνια, αλλά παίρνοντας πάλι στην πλάκα ό,τι έχει σχέση με την εκπαίδευση. Και τώρα για πλάκα κόβουν αυτό που ούτε για πλάκα δεν θα ήθελα να συνεχιστεί κάτω από τις παρούσες συνθήκες. Θα μου πείτε: φταίει η τρόικα, όχι οι πολιτικοί μας. Και απαντώ: όποιος έχει συναίσθηση της σπουδαιότητας της Παιδείας που έχει λάβει, αντιδρά. Απλώς αντιδρά με συνέπεια και αποφασιστικότητα. Δεν δίνεις λύσεις για την παιδεία τύπου «ξεπέτα». Εκτός κι αν έχεις συνηθίσει στην ξεπέτα. Από αποφάσεις, μέχρι φαγητό. Κάτι σαν το βούτυρο. Το fast.
Θα ολοκληρώσω τα γραφόμενά μου με ένα τραγούδι και με μια σημαντική παράφραση -ας με συγχωρέσει- στα λόγια της Σώτιας Τσώτου: είναι αργά για δάκρυα. Για να μην κλάψεις για το χαμένο σου σχολείο, θα έπρεπε να έχεις φροντίσει να μην το αντιμετωπίσεις σαν παιχνίδι. Ως πολίτης, ως γονιός, ως εκπαιδευτικός. Τα δάκρυα, μετά… είναι ανώφελα.