Οταν ο Ντανιέλ Νομπόα ήρθε στην εξουσία, τον περασμένο Νοέμβριο, σε ηλικία μόλις 35 ετών, δεσμεύθηκε να διαλύσει τα ισχυρά καρτέλ ναρκωτικών που κυριαρχούν τα τελευταία χρόνια στο Εκουαδόρ.
Η στρατηγική ασφαλείας του σχεδίου «Φοίνιξ», το οποίο έθεσε σε εφαρμογή, περιελάμβανε σχέδια για την ενίσχυση των υπηρεσιών πληροφοριών, τη σύλληψη των αρχηγών των συμμοριών και την επέκταση της παρουσίας του στρατού σε βασικά σημεία των υποδομών μεταφορών της χώρας.
Οι εξελίξεις της επιχείρησης, μέσα σε λίγες ώρες από την ενεργοποίηση του σχεδίου, ήταν τουλάχιστον σοκαριστικές. Εν μέσω της ακραίας βίας που ακολούθησε τη δραπέτευση από τη φυλακή ενός εκ των κορυφαίων καταζητούμενων αρχηγών συμμοριών της χώρας, μασκοφόροι γκάνγκστερ άρχισαν να απαγάγουν αστυνομικούς.
«Κήρυξες πόλεμο, θα έχεις πόλεμο» αναγκάστηκε να απαγγείλει ένας από τους απαχθέντες αξιωματικούς υπό την απειλή όπλου, σε ένα βίντεο που δημοσιεύθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Κήρυξες κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Απαντάμε ότι οι αστυνομικοί, οι πολίτες και οι στρατιώτες είναι πλέον πολεμικοί στόχοι» είπαν οι αιχμάλωτοι στον πρόεδρο, με τα όπλα κολλημένα στο κεφάλι τους.
Ολα αυτά έλαβαν χώρα στο Γκουαγιακίλ, ένα λιμάνι που έχει γίνει το επίκεντρο του πολέμου μεταξύ ολοένα και πιο ισχυρών συμμοριών. Η πόλη είναι σημείο-κλειδί για τους διακινητές ναρκωτικών, που επιδιώκουν να εγγυηθούν τους αγωγούς κοκαΐνης προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.
Τοπικές συμμορίες αποκαλύπτουν σε ρεπορτάζ της Telegraph ότι λαμβάνουν συχνά πληρωμές όπλων από μεξικανικά καρτέλ για τις υπηρεσίες τους. Αυτό έχει αυξήσει τις βίαιες δυνατότητές τους και έχει κάνει τις αντιπαλότητές τους πιο αιματηρές. Οι υπηρεσίες ασφαλείας επιχειρούν απεγνωσμένα να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη βία.
Τα προβλήματα του Εκουαδόρ, όμως, εκτείνονται και πέρα από τη βία. Τα σκάνδαλα που εμπλέκουν δικαστές, εισαγγελείς και αξιωματούχους ασφαλείας στη διεθνή διακίνηση κοκαΐνης δείχνουν ότι η διαφθορά έχει διαβρώσει την κρατική νομιμότητα – και έχει πυροδοτήσει κατηγορίες ότι η χώρα έχει μετατραπεί σε ναρκω-κράτος.
Καθώς οι κρατούμενοι ξεσηκώνονταν αυτή την εβδομάδα, γκάνγκστερ έκαιγαν αυτοκίνητα στους δρόμους και εισέβαλλαν σε ζωντανή τηλεοπτική εκπομπή ειδήσεων κρατώντας ομήρους, ενώ άνοιξαν πυρ εναντίον δυνάμεων ασφαλείας και πολιτών – σε μια έκρηξη βίας που δεν θα μπορούσε παρά να είναι συντονισμένη.
Οικογένειες εγκλωβίστηκαν στα σπίτια τους, αφού στους δρόμους επικρατούσε χάος. Το Γκουαγιακίλ είναι μια πόλη στην άκρη μιας χώρας που αγωνίζεται να αντιμετωπίσει τη δύναμη των συμμοριών ναρκωτικών – και τώρα το μπαλάκι βρίσκεται στο τερέν της κυβέρνησης, η οποία καλείται να απαντήσει σε όλη αυτή την έκρηξη βίας.
Ο Νομπόα, γιος ενός μεγιστάνα του εμπορίου μπανάνας –του πλουσιότερου ανθρώπου στο Εκουαδόρ–, κέρδισε τον δεύτερο γύρο των ειδικών προεδρικών εκλογών του περασμένου Οκτωβρίου. Ως αποτέλεσμα της έξαρσης βίας των συμμοριών αυτή την εβδομάδα, κήρυξε κατάσταση «ένοπλης εσωτερικής σύγκρουσης».
Ο πρόεδρος χαρακτήρισε 22 εγκληματικές ομάδες «τρομοκρατικές οργανώσεις» και διέταξε τις ένοπλες δυνάμεις και την αστυνομία να κινητοποιηθούν για να τις «εξουδετερώσουν». Οι ηγέτες της χώρας έχουν κηρύξει καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και άλλες φορές στο παρελθόν, όταν οι συμμορίες ναρκωτικών αύξαναν την επιρροή τους επεκτείνοντας τα δίκτυα διακίνησής τους και παίρνοντας τον έλεγχο των φυλακών και άλλων ιδρυμάτων του Εκουαδόρ.
Αλλά η κήρυξη ανοιχτής ένοπλης σύγκρουσης με τις συμμορίες είναι πρωτοφανής. Εμπνευσμένος από τη σκληροπυρηνική στάση του προέδρου Ναγίμπ Μπουκέλε του Ελ Σαλβαδόρ, ο Νομπόα επιδιώκει μια παρόμοια προσέγγιση «σιδηράς πυγμής». Λέει ότι οι ομάδες οργανωμένου εγκλήματος «δεν είναι αστικές συμμορίες», αλλά «ναρκοτρομοκράτες, χρηματοδοτούμενοι από διακινητές για να τρομοκρατήσουν τις οικογένειες του Εκουαδόρ και να υπονομεύσουν την κυριαρχία του».
Σε άλλο ένα νεύμα προς την πολιτική Μπουκέλε, ο Νομπόα δεσμεύθηκε να χτίσει μια μεγάλη φυλακή υψίστης ασφαλείας, αλλά οι σκληρές πολιτικές του για το έγκλημα φαίνεται ότι έχουν μάλλον πυροδοτήσει τις αντιδράσεις των συμμοριών, αντί να τις εξουδετερώσουν. Η κυβέρνησή του αναγνωρίζει ότι οι προτάσεις της για κατασκευή φυλακών ώστε να στεγάσουν τους αρχηγούς των συμμοριών ίσως ευθύνονται για αυτό το κύμα βίας που σαρώνει τη χώρα.
Οι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας έχουν επίσης προειδοποιήσει ότι οι σκληρές πολιτικές προσεγγίσεις δεν είναι μόνο δαπανηρές και αναποτελεσματικές, αλλά επίσης συχνά αντιπαραγωγικές, καθώς αποτυγχάνουν να προσφέρουν μακροπρόθεσμες λύσεις στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα.
Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Νομπόα ότι δεν έχει ξεκάθαρο σχέδιο. Η σκληρή πολιτική πραγματικότητα είναι πιθανό να περιορίσει την ικανότητα του να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του για την ασφάλεια. Το νομοθετικό σώμα ελέγχεται από την αντιπολίτευση και ένα σοβαρό δημοσιονομικό έλλειμμα αναμένεται να περιορίσει τα σχέδιά του για επιπλέον δαπάνες.
Παρά τις εκατέρωθεν εκκλήσεις για εθνική ενότητα για την αντιμετώπιση της κρίσης, η εγγύτητα των επόμενων εκλογών σημαίνει ότι η αντιπολίτευση πιθανότατα θα είναι επιφυλακτική στο να προσφέρει πλήρη υποστήριξη στον πρόεδρο. Ο Νομπόα έγινε ο νεότερος πρόεδρος του Εκουαδόρ σε ηλικία 35 ετών, αντικαθιστώντας τον Γκιγέρμο Λάσο, ο οποίος παραιτήθηκε στη μέση της θητείας του για να αποφύγει την παραπομπή του για κατηγορίες περί διαφθοράς.
Αυτό σημαίνει ότι ο νέος πρόεδρος έχει στη διάθεσή του μόλις ενάμιση χρόνο για να εφαρμόσει την ατζέντα του. Πολιτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι ο Νομπόα έπεσε θύμα των φιλοδοξιών του και πολλοί αναρωτιούνται αν έχει σαφή στρατηγική εξόδου από τον πόλεμο που μόλις κήρυξε.