Με εκτενή διαρροή λίγο μετά και την παρέμβαση της Εισαγγελίας Πρωτοδικών (εδώ), πηγές του υπουργείου Εξωτερικών επανήλθαν στο θέμα που έχει δημιουργηθεί με τη μετάφραση εγγράφου του FBI στον φάκελο της υπόθεσης Novartis και τις αιτιάσεις για την αξιοπιστία-διαφάνεια της Μεταφραστικής Υπηρεσίας.
Οπως διευκρινίζουν οι εν λόγω πηγές, το σύστημα μετάφρασης που ακολουθούσε η Μεταφραστική Υπηρεσία του υπουργείου Εξωτερικών ήταν το ίδιο, τόσο επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όσο και επί κυβέρνησης ΝΔ, έως και την 31η Αυγούστου 2021.
Πριν από την εφαρμογή του νέου νόμου (ν.4781/2021) η Μεταφραστική Υπηρεσία ανέθετε σε συνεργαζόμενους ιδιώτες μεταφραστές το έργο της μετάφρασης. Γεγονός το οποίο από άγνοια ή εκ του πονηρού παραλείπουν να αναφέρουν ορισμένοι, σημειώνεται με νόημα.
Αυτό που άλλαξε – τονίζεται- είναι ότι με νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια και τον νόμο 4781/2021 που ψήφισε η Βουλή θεραπεύθηκαν τα προβλήματα που υπήρχαν και ενισχύθηκε η διαφάνεια και η λογοδοσία στον μέγιστο βαθμό, καθώς, όπως αναφερόταν ρητά στη χθεσινή ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών «η Μεταφραστική Υπηρεσία του υπουργείου Εξωτερικών, η οποία καταργήθηκε με τον νόμο 4781/21, δεν είχε ως γνωστόν την αρμοδιότητα να προβαίνει σε έλεγχο του περιεχομένου μεταφράσεων».
Τόσο η Μεταφραστική Υπηρεσία, όσο και ο Μεταφραστής δεν κρατούσαν αντίγραφο ούτε του κειμένου που μεταφράστηκε, ούτε της μετάφρασής του.
Συγκεκριμένα, έως και την 31η Αυγούστου 2021, διάστημα στο οποίο έγινε και η συγκεκριμένη μετάφραση, το σύστημα λειτουργούσε ως εξής:
Η Μεταφραστική Υπηρεσία συνεργαζόταν με ιδιώτες μεταφραστές βάσει πίνακα, οι οποίοι εργάζονταν εκτός του χώρου της Μεταφραστικής Υπηρεσίας.
Η Μεταφραστική Υπηρεσία επικύρωνε το γνήσιο της υπογραφής του μεταφραστή, ο οποίος ήταν και υπεύθυνος για την απόδοση της μετάφρασης (βλ. ΥΑ Φ093/3/ΑΣ1856/1998).
Το 2017, επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, το άρθρο 22 του Οργανισμού του ΥΠΕΞ αντικαταστάθηκε με το άρθρο 18 του ν.4505/2017 (ΦΕΚ Α’ 189/8.12.2017), στο οποίο προβλέφθηκε ότι τα θέματα οργάνωσης και εσωτερικής λειτουργίας της Μεταφραστικής Υπηρεσίας, όπως ενδεικτικά, μεταξύ άλλων, το σύστημα ελέγχου ποιότητας της μετάφρασης, η διαχείριση εγγράφων, η τήρηση αρχείου μεταφράσεων, η έκδοση αντιγράφων μεταφράσεων κλπ, καθορίζονται από τον «Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας της Μεταφραστικής Υπηρεσίας ΥΠΕΞ», ο οποίος κυρώνεται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του υπουργού Εξωτερικών.
Τέτοιο προεδρικό διάταγμα, έως τη λήξη της κυβερνητικής θητείας του ΣΥΡΙΖΑ δεν εκδόθηκε.
Το νέο σύστημα μετάφρασης και η κατάργηση της Μεταφραστικής Υπηρεσίας
Στις 28.02.2021 δημοσιεύτηκε ο ν. 4781/2021 που αφορά στην οργάνωση και λειτουργία του Υπουργείου Εξωτερικών και αποτελεί τον νέο Οργανισμό του.
Στο άρθρο 478 του νέου Οργανισμού ορίζεται ότι από την έναρξη ισχύος τού νέου συστήματος μετάφρασης η Μεταφραστική Υπηρεσία του υπουργείου Εξωτερικών καταργείται.
Η εφαρμογή του νέου συστήματος μετάφρασης και η κατάργηση της Μεταφραστικής Υπηρεσίας του υπουργείου Εξωτερικών ορίστηκε ότι γίνεται σε έξι μήνες από την έναρξη ισχύος του νέου Οργανισμού, ήτοι την 1η Σεπτεμβρίου 2021.
Η συγκεκριμένη επίμαχη μετάφραση, σύμφωνα με τα καταγγελλόμενα, αφορά το διάστημα της μεταβατικής περιόδου, στο οποίο τόσο η Μεταφραστική Υπηρεσία, όσο και ο μεταφραστής δεν κρατούσαν αντίγραφο του κειμένου που μεταφράστηκε και της μετάφρασής του.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του νέου συστήματος μετάφρασης
Σε αντίθεση με το παλαιό σύστημα μετάφρασης, το νέο σύστημα μετάφρασης μέσω του Σώματος Πιστοποιημένων Μεταφραστών προβλέπει μια σειρά από διατάξεις που εξασφαλίζουν την ποιότητα και την ασφάλεια της μετάφρασης.
Συγκεκριμένα:
α) Ο πιστοποιημένος μεταφραστής υποχρεούται να τηρεί επιμελώς πλήρες ηλεκτρονικό αρχείο, καθώς και ταυτόσημο αρχείο ασφαλείας (backup) αυτού, του συνόλου των μεταφράσεων που έχει διενεργήσει, με την αναγραφή του «Μοναδικού Σειριακού Αριθμού» (barcode) μετάφρασης για κάθε μετάφραση.
β) Ο πιστοποιημένος μεταφραστής υποχρεούται να γνωστοποιεί αμελλητί στις αρμόδιες, κατά νόμο, αρχές οποιαδήποτε παραποίηση, πλαστογράφηση ή νόθευση εγγράφου, καθώς και να παρέχει όποια άλλη σχετική πληροφορία.
γ) Κάθε μετάφραση ταυτοποιείται με έναν «Μοναδικό Σειριακό Αριθμό» (barcode), ο οποίος παρέχεται στον πιστοποιημένο μεταφραστή, μέσω πληροφοριακού συστήματος του υπουργείου Εξωτερικών, κατά τον χρόνο παραλαβής κάθε αιτήματος προς μετάφραση.
δ) Για την ορθή εκτέλεση του έργου τους, οι πιστοποιημένοι μεταφραστές εποπτεύονται από το Υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο είναι αρμόδιο για τη διενέργεια ελέγχων, επιθεωρήσεων και ερευνών, είτε κατόπιν σχετικής καταγγελίας, είτε αυτεπαγγέλτως.
ε) Για την αποτελεσματική άσκηση της εποπτικής του αρμοδιότητας, το υπουργείο Εξωτερικών δύναται να ζητά, μέσω αιτιολογημένου αιτήματος, τη συνδρομή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.
στ) Το εποπτικό συμβούλιο του υπουργείου Εξωτερικών δύναται να επιβάλλει ποινές ανάλογα με τον βαθμό της υπαιτιότητας, τη βαρύτητα της πράξης ή της παράλειψης και την προσωπικότητα του εξεταζόμενου που κρίνεται ένοχος τέλεσης του παραπτώματος.
Πότε έγινε η επίμαχη μετάφραση
Είναι προφανές συνεπώς από τα παραπάνω, καταλήγουν οι πηγές του υπουργείου, ότι το πρόβλημα της διαφάνειας στις μεταφράσεις εντοπίστηκε και θεραπεύτηκε, αλλά και ότι δεν είχε τεθεί σε εφαρμογή το νέο νομοθετικό πλαίσιο, όταν έγινε η μετάφραση στην οποία αναφέρονται τα δημοσιεύματα.
Διαβεβαιώνεται τέλος ότι και στη συγκεκριμένη περίπτωση, το υπουργείο θα βοηθήσει, στον βαθμό που του αναλογεί, με κάθε πρόσφορο μέσο την ελληνική Δικαιοσύνη, την οποία εμπιστεύεται απόλυτα για την πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης.
Νωρίτερα η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών είχε δώσει εντολή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης προκειμένου να εξακριβωθεί η πιστότητα της μετάφρασης του εγγράφου του FBI και εάν υπήρξε -ή όχι- αλλοίωση κατά τη μετάφρασή του. Η έρευνα ανατέθηκε σε εισαγγελέα Ποινικής Δίωξης.