Ο ισραηλινός συγγραφέας Αμος Οζ, πέθανε σήμερα Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου 2018 στα 79 του χρόνια, ύστερα από μάχη με τον καρκίνο.
Τον θάνατο του ανακοίνωσε μέσω Twitter η κόρη του Φάνια Οζ-Σαλτσμπέργκερ γράφοντας: «Ευχαριστούμε όσους τον αγάπησαν».
Ο Οζ γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ το 1939 και στα εφηβικά του χρόνια έφυγε από το σπίτι του μετακομίζοντας στην κιμπούτζ Χουλντά, όπου και άλλαξε το επίθετο του σε Οζ, που στα εβραϊκά σημαίνει «δύναμη».
Τη δύναμη αυτή, φαίνεται πως ο Οζ την είχε από πολύ μικρός στη ζωή του. Η μητέρα του αυτοκτόνησε όταν εκείνος ήταν μόλις δώδεκα ετών, γεγονός που σημάδεψε την προσωπικότητά του, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόταν τον κόσμο.
Αφού συμπλήρωσε την στρατιωτική του θητεία, σπούδασε φιλοσοφία και εβραϊκή λογοτεχνία στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ.
Το 1960 παντρεύτηκε την γυναίκα του Νίλι και απέκτησαν μαζί τρία παιδιά. Το 1967 πήρε μέρος στον «Πόλεμο των Εξι Ημερών», δίνοντας το στίγμα του ως άνθρωπος που δεν μπορούσε να μείνει μακριά από την πολιτική και την κοινωνία.
Ο Οζ ήταν ένας από τους πρώτους Ισραηλινούς που υποστήριξε ήδη μετά το τέλος του «Πολέμου των Εξι Ημερών» τη δημιουργία δύο κρατών στην Παλαιστίνη: ενός εβραϊκού και ενός παλαιστινιακού, ως την μόνη λύση για την ισραηλινο-παλαιστινιακή διαμάχη.
Το 1978 συμμετείχε στην ίδρυση της οργάνωσης «Ειρήνη τώρα». Σε αντίθεση όμως με άλλα μέλη του φιλειρηνικού κινήματος στο Ισραήλ, δεν ήταν αντίθετος με την κατασκευή του Τείχους στη Δυτική Οχθη που άρχισε στα τέλη της δεκαετίας του ’90, έχει όμως εκφράσει την αντίθεσή του στην πολιτική του εποικισμού της Δυτικής Οχθης και της Λωρίδας της Γάζας και ήταν από τους πρώτους που χαιρέτισαν τη Συμφωνία του Οσλο και την έναρξη συνομιλιών με την PLO (Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης).
Πώς όμως μεταφράστηκαν όλες αυτές οι κοινωνικοπολιτικές ανησυχίες στο χαρτί; Η πρώτη του συλλογή από ιστορίες («Where the Jackals Howl») δημοσιεύθηκε το 1965, ενώ τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε το πρώτο του διήγημα («Elsewhere, Perhaps»). Εχει γράψει 18 βιβλία στα εβραϊκά και γύρω στα 450 άρθρα και δοκίμια. Εργα του έχουν μεταφραστεί σε τουλάχιστον 30 γλώσσες.
Σταθερός διεκδικητής του Νομπέλ Λογοτεχνίας – το 2009 μάλιστα ήταν το απόλυτο φαβορί, αλλά τελικά το κέρδισε η γερμανίδα συγγραφέας Χέρτα Μίλερ- και γνωστός για τους αγώνες του υπέρ της ειρήνης στη Μέση Ανατολή, έλαβε τις σημαντικότερες διεθνείς λογοτεχνικές διακρίσεις για το έργο του.
Τα τελευταία χρόνια, ο Οζ μιλούσε ανοιχτά κατά των πολέμων του Ισραήλ στον Λίβανο και τη Γάζα, προτρέποντας τον διάλογο και την αυτοσυγκράτηση. Σε συνέντευξή του τον περασμένο Απρίλιο, δήλωσε στη γερμανική τηλεόραση: «Δεν ξέρω τι φέρνει το μέλλον για την Ιερουσαλήμ, αλλά ξέρω τι πρέπει να γίνει. Κάθε χώρα στον κόσμο πρέπει να ακολουθήσει τον πρόεδρο Τραμπ και να μετακινήσει την πρεσβεία της στο Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ. Ταυτόχρονα, κάθε μία από αυτές τις χώρες πρέπει να ανοίξει τη δική της πρεσβεία στην Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του παλαιστινιακού λαού».
Στην Ελλάδα, κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Καστανιώτη τα περισσότερα βιβλία του, μεταξύ των οποίων, τα μυθιστορήματα «Ο Μιχαέλ μου», «Ιστορία αγάπης και σκότους» και «Ιούδας», τα οποία επικύρωσαν την παγκόσμια εμβέλειά του. Το «Αγαπητοί ζηλωτές» είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο του.
Ο Αμος Οζ με δικά του λόγια
«Κάθε απόλαυση που έχω βιώσει στη ζωή μου, γινόταν ακόμη πιο απολαυστική, όταν την έπαιρνα σιγά σιγά, σε μικρά κομμάτια. Η ανάγνωση δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα».
«Πολλές γυναίκες έλκονται από τυραννικούς άνδρες. Και υπάρχουν και κάποιες που δεν χρειάζονται ούτε έναν ήρωα, ούτε καν έναν φλογερό εραστή, αλλά απλά έναν φίλο. Να το θυμάστε αυτό καθώς μεγαλώνετε».
«Αν κλέψεις από ένα βιβλίο, καταδικάζεσαι ως λογοκλόπος, αν όμως κλέψεις από δέκα βιβλία θεωρείσαι ακαδημαϊκός και αν κλέψεις από τριάντα ή σαράντα βιβλία, τότε είσαι διακεκριμένος ακαδημαϊκός».
«Οταν ήμουν μικρός, ήθελα να γίνω βιβλίο όταν μεγαλώσω. Οχι συγγραφέας. Οι άνθρωποι σκοτώνονται σαν τα μυρμήγκια. Οι συγγραφείς είναι εξίσου εύκολο να σκοτωθούν. Οχι όμως τα βιβλία: όσο συστηματικά κι αν προσπαθείς να τα καταστρέψεις, πάντα υπάρχει η πιθανότητα να επιζήσει ένα αντίτυπο και να συνεχίσει να απολαμβάνει τη ζωή στο ράφι, μπαινοβγαίνοντας σε μία βιβλιοθήκη κάπου στο Ρέικιαβικ, στο Βαγιαδολίδ, ή στο Βανκούβερ».
«Ο καλύτερος τρόπος για να μάθεις την ψυχή μιας χώρας, είναι να διαβάσεις τη λογοτεχνία της».