Πύραυλοι που καθοδηγούνται από περιστέρια, αρουραίοι και γουρούνια που αναπνέουν από τον πρωκτό, νεκρές πέστροφες που μπορούν να κολυμπήσουν και μεθυσμένα σκουλήκια είναι μεταξύ των ασυνήθιστων επιστημονικών ανακαλύψεων που αποτελούν τους νικητές των φετινών βραβείων… Ευτελών Νομπέλ.
Ο όρος «Ig Nobel» προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων Ignoble (ευτελές, άδοξο) και Νομπέλ. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της βρετανικής Independent, δέκα βραβεία Ευτελών Νομπέλ απονεμήθηκαν την Πέμπτη σε μια σειρά επιστημονικών κατηγοριών, σε άτομα και ομάδες από όλο τον κόσμο, για έρευνες που διήρκεσαν δεκαετίες.
Η φετινή χρονιά σηματοδοτεί την 34η Ετήσια Τελετή Απονομής Βραβείων Ευτελών Νομπέλ και την πρώτη φορά που πραγματοποιήθηκε αυτοπροσώπως μετά την πανδημία, στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT). Τα βραβεία ιδρύθηκαν από το χιουμοριστικό επιστημονικό περιοδικό Annals of Improbable Research (Χρονικά Απίθανων Ερευνών) το 1991, για να τιμήσουν ευφάνταστες και ασυνήθιστες επιστημονικές ανακαλύψεις.
Οι έρευνες που τιμήθηκαν φέτος ήταν, ως συνήθως, αστείες, ενίοτε παλαβές και εκκεντρικές. Μεταξύ των τιμώμενων ήταν και ο αμερικανός ψυχολόγος, πρώην καθηγητής του Χάρβαρντ, Μπ. Εφ. Σκίνερ, το έργο του οποίου αναγνωρίστηκε μετά θάνατον. Η κόρη του, Τζούλι Σκίνερ Βάργκας, παρέλαβε το βραβείο για λογαριασμό του.
Το 1960 ο ψυχολόγος διατύπωσε τη θεωρία της χρήσης ζωντανών περιστεριών για την καθοδήγηση πυραύλων αέρος-εδάφους, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν συστήματα καθοδήγησης πυραύλων. Το σχέδιο ήταν να μπουν περιστέρια μέσα σε έναν πύραυλο με την ονομασία «Peli-can», αφού εκπαιδευτούν ώστε να ακολουθούν χερσαίους και θαλάσσιους στόχους. Το «Project Περιστέρι», όπως ήταν η κωδική ονομασία του project, τερματίστηκε αργότερα από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ.
Τα επιτεύγματα που ξεχώρισαν
• Το 2021, ερευνητές του Ιατρικού και Οδοντιατρικού Πανεπιστημίου του Τόκιο διαπίστωσαν ότι οι χοίροι και τα τρωκτικά έχουν την ικανότητα να αναπνέουν από τον πρωκτό. Η ερευνητική ομάδα εμπνεύστηκε από τους κυπρίνους, τα γατόψαρα, τα θαλάσσια αγγούρια και τις αράχνες, που μπορούν να εισπνέουν από πίσω, ώστε να επιβιώνουν σε περίπτωση που δεν υπάρχει αρκετό οξυγόνο.
Το οξυγόνο παρέχεται μέσω του τοιχώματος του εντέρου, αντισταθμίζοντας το μειωμένο οξυγόνο στο σώμα. Οι ερευνητές έτριψαν την επένδυση του πρωκτού για να προκαλέσουν φλεγμονή και να αυξήσουν τη ροή του αίματος, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα της παροχής οξυγόνου. Χρησιμοποίησαν επίσης ένα υγρό που μπορεί να μεταφέρει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα.
Ο πρωκτός διαθέτει ένα πλέγμα λεπτών αιμοφόρων αγγείων ακριβώς κάτω από την επιφάνεια της επένδυσής του, γι’ αυτό τα φάρμακα που χορηγούνται μέσω αυτού περνούν εύκολα στην κυκλοφορία του αίματος. Το ερώτημα ήταν αν και το οξυγόνο μπορεί να κυκλοφορήσει με αυτόν τον τρόπο. Αφού το απέδειξαν, οι ιάπωνες ερευνητές που κέρδισαν lg Νομπέλ ελπίζουν κάποια στιγμή στο μέλλον να χρησιμοποιήσουν αυτή τη μέθοδο παροχής οξυγόνου και σε ανθρώπους.
• Το 2022, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Αμστερνταμ βάλθηκαν να ανακαλύψουν πώς τα μικροσωματίδια γνωστά ως «ενεργή ύλη» μπορούν να κινούνται από μόνα τους. Χρησιμοποίησαν, λοιπόν, σκουλήκια, τα οποία μέθυσαν με αιθανόλη. Για χάρη του πειράματος τα σκουλήκια αντιπροσώπευαν τα σωματίδια. Οι ερευνητές κατάφεραν να ταξινομήσουν τα σκουλήκια ανάλογα με το επίπεδο δραστηριότητάς τους, σε μια δομή που μοιάζει με λαβύρινθο, και έτσι να ταξινομήσουν την ενεργή ύλη.
• Το 2004, ο δρ Τζέιμς Λιάο του Χάρβαρντ επιχείρησε να ανακαλύψει πόση ενέργεια χρειαζόταν για να κολυμπήσει η πέστροφα μέσα σε φουρτουνιασμένα νερά. Για να το επιτύχει, στρατολόγησε μια νεκρή πέστροφα ουράνιου τόξου, εισάγοντας συρμάτινα ηλεκτρόδια στους μυς της, και κατασκεύασε μοντέλα των κινήσεών της στον υπολογιστή. Ανακάλυψε, λοιπόν, ότι τα ψάρια σε ταραγμένα νερά χρησιμοποιούν περισσότερο τη φορά του ρεύματος, αντί να κολυμπούν.