Οι έφηβοι είναι αμφίθυμα πλάσματα. Εχουν την αθωότητα της παιδικής ηλικίας και την απίστευτη όρεξη να την αφήσουν πίσω τους. Είναι αμήχανοι και απελευθερωμένοι ταυτόχρονα. Καταβροχθίζουν πίτσες σε φαστφουντάδικα, φουσκώνουν τα αναπτυσσόμενα μπράτσα τους, δείχνουν τα δόντια τους, χύνονται προκλητικά από τις καρέκλες τους στο μάθημα, καπνίζουν γιατί… έτσι, φιλιούνται στο προαύλιο του σχολείου, βουτούν σε λίμνες, κρύβουν τα γυμνά εφηβικά τους σώματα όταν τους στοχεύσει η κάμερα -αλλά ποζάρουν για τον φακό, παρ’ όλα αυτά.
Είναι «ανέμελοι». Ετσι ήταν τη δεκαετία του 1970, έτσι είναι σήμερα και έτσι θα είναι στο μέλλον. Μία διπλή έκθεση («Untethered» ή «Ανέμελοι») που παρουσιάζεται αυτές τις ημέρες στην γκαλερί Μάικλ Χόπεν στο Λονδίνο δείχνει σε φωτογραφίες την εφηβική εμπειρία τη δεκαετία του 1970 και του 21ου αιώνα. Οι εικόνες είναι εκ πρώτης όψεως εντελώς διαφορετικές.
Στη συλλογή του Τζο Σζάμπο απαθανατίζονται έφηβοι της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες σχεδόν όλοι καπνίζουν ή φιλιούνται. Η συλλογή της Σιάν Ντέιβι μας μεταφέρει στην αγγλική επαρχία του σήμερα, σε ειδυλλιακά τοπία και κεμπαμπτζίδικα του Ντέβον.
Κι όμως τελικά οι συλλογές είναι ίδιες! Γιατί σου δημιουργούν ακριβώς την ίδια ανάγκη, αναζητείς τον ανέμελο έφηβο μέσα σου.«Υπάρχει ένα παράθυρο στην εφηβική ζωή, πολύ σύντομο και συγκεκριμένο, στο οποίο μπορεί ο άνθρωπος να συμπεριφέρεται με έναν εντελώς απελευθερωμένο τρόπο, αποδεσμευμένος από τις κοινωνικές προσδοκίες και επιταγές. Πριν καλά καλά το καταλάβουμε το παράθυρο αυτό κλείνει και τελικά ξεχνάμε το συναίσθημα της ανεμελιάς», εξηγεί η Ντέιβι. Αρχισε να φωτογραφίζει εφήβους –τη θετή κόρη της και τις φίλες της- για να γνωρίσει καλύτερα την κόρη της και την υπέροχη ηλικία της.
«Ως μητέρα με ενδιαφέρουν πολύ οι διαφορετικές πτυχές της εφηβείας. Επίσης με συναρπάζει αυτό το αναπτυξιακό στάδιο, όταν το παιδί αρχίζει να γίνεται ανεξάρτητο, διαμορφώνεται ως ξεχωριστό άτομο. Είναι αυτό το στάδιο όπου συνυπάρχει το παιδί και ο ενήλικας στο ίδιο σώμα. Γι΄αυτό είναι μία τόσο περίπλοκη και πιθανότατα δύσκολη περίοδος», εξηγεί η φωτογράφος η οποία είναι και ψυχοθεραπεύτρια.
Περίπου για τους ίδιους λόγους οδηγήθηκε πριν από 50 χρόνια στο μακρόχρονο πρότζεκτ του –να φωτογραφίζει τινέιτζερς- και ο Σζάμπο. Ως καθηγητής καλλιτεχνικών στο γυμνάσιο Malverne του Λονγκ Αϊλαντ ήθελε να προσεγγίσει και να καταλάβει την ψυχοσύνθεση των εφήβων γιατί βασικά αλλιώς δεν θα τους άντεχε.
«Αρχικά τους αντιμετώπισα ως μία πολύ κουραστική υποκουλτούρα που δεν μπορούσα να καταλάβω. Σκέφτηκα ακόμη και να εγκαταλείψω τη διδασκαλία. Τελικά αποφάσισα να παραμείνω και να το κάνω ενδιαφέρον», περιέγραψε ο ίδιος αργότερα σε συνέντευξή του. Μέσα από τον φακό, τελικά, επικοινώνησε με τους μαθητές του. Ηταν πολύ εύκολο. Βρήκε έναν τρόπο να υιοθετήσει τον ενθουσιασμό τους και να κατανοήσει τις δύσκολες στιγμές τους.
«Με εμπιστεύτηκαν και τους εμπιστεύτηκα. Ηταν πολύ δεκτικοί στον φακό. Οταν τραβάς τη φωτογραφία τους, τους προσέχεις. Είναι σαν να λες: “Εχεις κάτι που μου αρέσει πολύ”. Νομίζω ότι αισθάνονταν έτσι μοναδικοί όταν τους έβγαζα φωτογραφίες», τόνισε ο ίδιος.
Την ίδια εμπειρία είχε τελικά και η Ντέιβι. Μιλώντας στο BBC περιγράφει ότι οι έφηβοι αρχικά δυσκολεύτηκαν να συνηθίσουν στην ιδέα του φακού. «Το πρόβλημα είναι ότι τα κορίτσια σε αυτή την ευαίσθητη ηλικία τις περισσότερες φορές δεν θέλουν να φωτογραφίζονται, ειδικά από τις μητέρες τους. Γι’ αυτό έπρεπε να θέσουμε κάποια όρια», τονίζει. Τελικά την αποδέχθηκαν, τη συνήθισαν και ύστερα την αναζητούσαν. Ηθελαν να ανεβάσουν τις φωτογραφίες στο Facebook.
*Η έκθεση άνοιξε στις 6 Απριλίου και διαρκεί μέχρι τις 20 Μαΐου.