Η ξαφνική αλλαγή πολιτικής από τις κινεζικές αρχές για την αντιμετώπιση του κορονοϊού είναι τουλάχιστον αντιφατική και σίγουρα ανησυχητική. Επί σχεδόν μία τριετία με μόλις μερικές δεκάδες κρούσματα σφραγίζονταν ολόκληρες πόλεις εκατομμυρίων κατοίκων, καθώς το Πεκίνο επέλεξε να εφαρμόσει την πλέον δρακόντεια πολιτική για την ανάσχεση της πανδημίας, την περιβόητη Zero Covid, με απώτερο σκοπό την εξάλειψη του κορονοϊού από την αχανή κινεζική επικράτεια.
Σήμερα, όμως, παρότι μόνον κατά τις πρώτες εβδομάδες του Δεκεμβρίου από τον κορονοϊό στην Κίνα προσβλήθηκαν περίπου 250 εκατομμύρια άνθρωποι (με τους περισσότερους, όπως φαίνεται, να είναι ασυμπτωματικοί) η κινεζική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι τερματίζονται οι έλεγχοι, οι περιορισμοί και οι ιχνηλατήσεις. Μάλιστα από την 8η Ιανουαρίου οι Κινέζοι θα μπορούν εκ νέου να ταξιδεύουν ανά την υφήλιο, δίχως να υποχρεούνται να παραμείνουν σε καραντίνα έως και δύο εβδομάδες μετά την επιστροφή τους στην πατρίδα τους.
Ομως, δεδομένης της κατάστασης που επικρατεί στη χώρα, το ότι το Πεκίνο αποφάσισε να απελευθερώσει τους Κινέζους, θορύβησε τη διεθνή κοινότητα. Οσον αφορά την αντίδραση της κινεζικής κυβέρνησης στις διεθνείς ανησυχίες, υποστήριξε ό,τι είχε υποστηρίξει και τον Ιανουάριο του 2020, όταν ξέσπασε η πανδημία. «Πρέπει να συμπεριφερθούμε με επιστημονικό τρόπο για να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια στην κυκλοφορία των ανθρώπων», είχε αναφέρει το Πεκίνο τότε, αιτιολογώντας την απόφασή του να απομονωθεί από τον υπόλοιπο κόσμο.
Σύμφωνα με την Airfinity, μια βρετανική εταιρεία αναλύσεων με ειδίκευση στη δημόσια υγεία, σχεδόν ένας στους πέντε Κινέζους έχει προσβληθεί από τον κορονοϊό ενώ ιδιαίτερη ανησυχία στη διεθνή κοινότητα προκαλεί το ότι όσο κυκλοφορεί ο ιός τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης νέων, πιθανώς πιο επικίνδυνων, παραλλαγών. Εστιάζοντας κυρίως στο ενδεχόμενο εμφάνισης ενός νέου στελέχους κορονοϊού που δεν θα σχετίζεται με την μετάλλαξη όμικρον, η Corriere della Sera έθεσε μία σειρά από ερωτήσεις στον επιδημιολόγο και καθηγητή Υγιεινής στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας Πάολο Μπονάνι.
1. Γιατί η αύξηση των κρουσμάτων στην Κίνα είναι ανησυχητική για την εμφάνιση νέων παραλλαγών;
Η πιθανότητα εμφάνισης των παραλλαγών αυξάνεται με την αύξηση της κυκλοφορίας του Sars-CoV-2. Στην Κίνα, ορισμένες προβλέψεις κάνουν λόγο για 3,7 εκατομμύρια κρούσματα την ημέρα στα μέσα Ιανουαρίου και για 4,2 εκατομμύρια κρούσματα τον Μάρτιο. Οι ιοί RNA, όπως ο κορονοϊός, κάθε φορά που αναπαράγονται, κάνουν ορισμένα λάθη (μεταλλάξεις). Στις περισσότερες περιπτώσεις οι μεταλλάξεις δεν οδηγούν σε σημαντικές αλλαγές. Ωστόσο, όσο περισσότερο κυκλοφορεί ένας ιός, τόσο πιο πιθανό είναι να προκύψουν σημαντικές παραλλαγές, πιο μεταδοτικές και πιο παθογόνες.
2. Γιατί το νέο κύμα Covid στην Κίνα είναι τόσο μεγάλο;
Λόγω της πολιτικής Zero Covid που επέλεξε να εφαρμόσει η κινεζική κυβέρνηση, ο τοπικός πληθυσμός είναι πρακτικά «άμαθος», καθώς δεν είχε σχεδόν καμία προηγούμενη έκθεση στον ιό Sars-CoV-2. Η κατάσταση επιβαρύνεται περαιτέρω από το ότι η εμβολιαστική κάλυψη μεταξύ των ηλικιωμένων είναι πολύ χαμηλή ενώ τα εμβόλια που προσφέρονται στην Κίνα, το Sinopharm και το Coronavac, αποδείχτηκαν πολύ λιγότερα αποτελεσματικά σε σχέση με τα εμβόλια που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Με βάση τις διαθέσιμες εκτιμήσεις, μόνο το 25% του κινεζικού πληθυσμού θα μπορούσε να έχει αποκτήσει μερική ανοσία (φυσική ή επίκτητη) στην Ομικρον. «Ο ιός είναι ελεύθερος να μολύνει εκατομμύρια ανθρώπους και να πολλαπλασιάζεται και να μεταλλάσσεται εκατομμύρια φορές», επισήμανε ο ιταλός επιστήμονας.
3. Τι φοβούνται περισσότερο οι διεθνείς υγειονομικές αρχές;
Κυρίως την ανάπτυξη και την εμφάνιση μιας παραλλαγής που θα μπορούσε να μην προέρχεται από το στέλεχος Ομικρον. Τα δύο πρώτα χρόνια της πανδημίας, οι ανησυχητικές παραλλαγές ανήκαν σε διαφορετικά στελέχη (Αλφα, Δέλτα, Βήτα, Ομικρον) ενώ τον τελευταίο χρόνο έχουν αναπτυχθεί μόνο υποπαραλλαγές του στελέχους Ομικρον. Το πρόβλημα είναι ότι στην Κίνα, όπου η κυκλοφορία του ιού είναι τόσο υψηλή, θα μπορούσε να εμφανιστεί μια παντελώς νέα παραλλαγή, άσχετη με το στέλεχος Ομικρον και, ενδεχομένως, πιο ισχυρή από τα διαθέσιμα εμβόλια.
4. Υπάρχει κίνδυνος να εμφανιστεί μια πιο θανατηφόρα παραλλαγή από τις σημερινές;
Δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί προς ποιες κατευθύνσεις θα εξελιχθεί ο κορονοϊός. Εως σήμερα κινούταν προς μία πιο αυξημένη μεταδοτικότητα και το στέλεχος Ομικρον είναι ένα από τα πιο μεταδοτικά που έχουν εμφανιστεί ποτέ. Ο κορονοϊός μπορούσε να αντιμετωπίσει επιτυχώς τους αμυντικούς μηχανισμούς και των εμβολίων και του οργανισμού και να καταστεί περισσότερο παθογόνος. Αλλά και η ίδια η μετάλλαξη Ομικρον, όπως αποδεικνύεται από τα κατάμεστα κινεζικά νοσοκομεία, δεν είναι τόσο ήπια. Διάφορες μελέτες επιβεβαιώνουν πως εάν δεν ερχόταν αντιμέτωπη με έναν εμβολιασμένο/άνοσο πληθυσμό, όπως ο δυτικός, το στέλεχος Ομικρον θα ήταν τόσο θανατηφόρο όσο το αρχικό στέλεχος Γουχάν (αλλά λιγότερο από το στέλεχος Δέλτα).
5. Πώς μπορούμε να προετοιμαστούμε για την εμφάνιση μίας νέας παραλλαγής;
Η αλληλούχιση και η ανάλυση του γονιδιώματος είναι θεμελιώδης για την αντιμετώπιση νέων παραλλαγών και για αυτόν τον λόγο οι υγειονομικές αρχές ορισμένων χωρών έχουν ήδη καταστήσει υποχρεωτικό τον διαγνωστικό έλεγχο όλων των επιβατών που προέρχονται από την Κίνα. Το μέτρο αυτό αποσκοπεί ακριβώς στο να εξακριβωθεί ο τύπος της παραλλαγής Covid που θα μπορούσαν να φέρουν όσοι φτάνουν σε κάποιο προορισμό από την ασιατική χώρα. Οι αναμνηστικές δόσεις είναι επίσης σημαντικές, ειδικά για τους ανθρώπους που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες. Οσον αφορά την προστασία που προσφέρουν τα εμβόλια, θεωρείται πολύ απίθανο να καταστούν (τελείως) αναποτελεσματικά, αλλά θα μπορούσε να περιοριστεί αναλογικά η αποτελεσματικότητά τους σε άτομα που δεν έχουν λάβει αναμνηστικές δόσεις.