Τον περασμένο Αύγουστο, ο καγκελάριος της Γερμανίας Ολαφ Σολτς είχε προτείνει, σε ομιλία του στην Πράγα της Τσεχίας, την άρση του βέτο των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τη σταδιακή μετάβαση στην κατάσταση λήψης αποφάσεων με πλειοψηφία. Τώρα η τσεχική προεδρία θέλει να ξεκινήσει τη σχετική διαδικασία ώστε να ξεπεραστεί το ομόφωνον σε τουλάχιστον τρεις (ακανθώδεις) τομείς: στην ενέργεια, στην άμυνα και στην εξωτερική πολιτική.
Το θέμα δεν είναι απλό, αφού τίθενται ζητήματα απώλειας εθνικής κυριαρχίας για τα κράτη-μέλη. Από πολιτικής απόψεως, αυτή η κίνηση αποκαλύπτει ότι στο ευρωπαϊκό κλαμπ σοβεί «πόλεμος» μεταξύ ευρωπαϊστών και «λαϊκιστών-εθνικιστών». Η υλοποίηση, πάντως, αυτής της πρότασης προϋποθέτει τη μεταρρύθμιση των θεμελιωδών συνθηκών της ΕΕ. Η συρρίκνωση του δικαιώματος του βέτο και η εκχώρηση περαιτέρω κυριαρχίας στην Κομισιόν θα ήταν ήττα για τους εθνικιστές, έγραψε και η Repubblica. Αυτοί, εξάλλου, αντιτίθενται συστηματικά στην ευρωπαϊκή κυριαρχία.
Να, το είδαμε και την περασμένη Τρίτη κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων που έγινε στις Βρυξέλλες. Στο τραπέζι των υπουργών ξεχώρισε ο φάκελος για την ομοφωνία και την ειδική πλειοψηφία. Και, όλως συμπτωματικώς, ο πρώτος εταίρος που πήρε θέση εναντίον του και με σαφή αδιαλλαξία ήταν η Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν. Ωστόσο, η τρέχουσα προεδρία της Τσεχίας σκοπεύει να τρέξει την πρωτοβουλία της.
Οι Τσέχοι θα θέσουν την πρότασή τους για την τριπλή άρση του βέτο στην ημερήσια διάταξη των επομένων Ευρωπαϊκών Συμβουλίων: στην Πράγα στις 6 Οκτωβρίου και κατόπιν στις δύο επίσημες Συνόδους Κορυφής, τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο. «Σκοπεύουμε να κάνουμε πολιτική συζήτηση για την πρότασή μας τον Οκτώβριο», είπε ο τσέχος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Μίκουλας Μπεκ, «και στη συνέχεια θα θέλαμε να έχουμε και την επίσημη ψηφοφορία». Γιατί βιάζονται τόσο πολύ οι Τσέχοι; Προφανώς επειδή ανήκουν στην πλευρά των ευρωπαϊστών.
Η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε τα σχετικά την περασμένη εβδομάδα, στην ομιλία της «Για την κατάσταση της Ενωσης». Η επιτάχυνση της διαδικασίας άρσης του βέτο σχετίζεται, όμως, και με την αλλαγή φρουράς στην κυβέρνηση της Σουηδίας (καθώς κέρδισαν τις εκλογές οι «ακροδεξιοί»), χώρας που αναλαμβάνει την ευρωπαϊκή προεδρία τον Ιανουάριο. Οπως γίνεται ευκόλως κατανοητό, η μετεκλογική Σουηδία πολύ δύσκολα θα δεχθεί να διευκολύνει τη μεταρρύθμιση που θέλει η Κομισιόν. Ετσι οι Τσέχοι πρέπει να τρέξουν τώρα.
Η διαδικασία που θα ακολουθηθεί για τη μεταρρύθμιση είναι η εξής: το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να εγκρίνει τη σύγκληση της Συνέλευσης με απλή πλειοψηφία, όμως χωρίς ευρεία συμφωνία θα είναι εξαιρετικά περίπλοκο να προχωρήσει η αλλαγή – επίσης, οποιαδήποτε νέα συνθήκη πρέπει να επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών-μελών. Αν εξεταστούν από το συγκεκριμένο πρίσμα τα πράγματα, δηλαδή οι φιλοδοξίες της Κομισιόν να συρρικνωθεί το βέτο, το μονοπάτι φαίνεται πολύ στενό.