Οι φονικοί σεισμοί που συγκλόνισαν τη νότια Τουρκία αυξάνουν την πίεση στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τρεις μήνες πριν από τις προεδρικές και τις βουλευτικές εκλογές.
Εντονη κριτική άσκησε στον τούρκο πρόεδρο ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, με βίντεο που ανήρτησε στο Twitter (το οποίο αργότερα μπλόκαρε η τουρκική κυβέρνηση για λίγες ώρες): «Εάν υπάρχει ένα άτομο υπεύθυνο, αυτός είναι ο Ερντογάν», δήλωσε.
Η αντιπολίτευση αλλά και πλήθος πολιτών εκφράζουν οργή και για τον «φόρο σεισμού» που επιβλήθηκε από την τουρκική κυβέρνηση μετά τον μεγάλο σεισμό του 1999, που προκάλεσε τον θάνατο πάνω από 17.000 ανθρώπων. Τα ποσά που συγκεντρώθηκαν και εκτιμώνται στα 4,3 δισ. ευρώ, επρόκειτο να επενδυθούν στην πρόληψη καταστροφών και την ανάπτυξη υπηρεσιών εκτάκτου ανάγκης. Η κυβέρνηση ουδέποτε εξήγησε πώς δαπανώνται τα ποσά.
Ο Κιλιτσντάρογλου επισήμανε ότι η κυβέρνηση Ερντογάν δεν έχει προετοιμαστεί για σεισμό εδώ και 20 χρόνια. Παρόμοιες επικρίσεις διατυπώνουν και πολίτες από σεισμόπληκτες περιοχές, που ρωτούν πού πήγαν οι φόροι που έχουν δώσει από το 1999 για τον σκοπό αυτό.
Μπροστά στις αυξανόμενες επικρίσεις σχετικά με την αργή αντίδραση των αρχών και την έλλειψη οργάνωσης, ο τούρκος πρόεδρος, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2003, μετέβη την Τετάρτη στις πληγείσες περιοχές και παραδέχθηκε λάθη του κρατικού μηχανισμού.
«Φυσικά, υπήρξαν κενά, είναι αδύνατο να είναι κανείς προετοιμασμένος για μια τέτοια καταστροφή», δήλωσε από την επαρχία Χατάι, κοντά στα συριακά σύνορα.
«Την πρώτη ημέρα αντιμετωπίσαμε κάποια ζητήματα, αλλά μετά τη δεύτερη ημέρα και σήμερα η κατάσταση τέθηκε υπό έλεγχο. Είχαμε κάποια προβλήματα στα αεροδρόμια και σε δρόμους, αλλά σήμερα είναι καλύτερα. Αύριο και στη συνέχεια, θα είναι καλύτερα. Αντιμετωπίζουμε ακόμη κάποια θέματα με τα καύσιμα, αλλά θα τα ξεπεράσουμε και αυτά», κατέληξε ο Ερντογάν μετά την επίσκεψή του σε καταυλισμούς που έστησε η τουρκική υπηρεσία αντιμετώπισης καταστροφών.
«Τώρα είναι ώρα για ενότητα, για αλληλεγγύη. Σε μια περίοδο όπως αυτή, δεν μπορώ να ανεχθώ ανθρώπους που διεξάγουν αρνητικές εκστρατείες για πολιτικά συμφέροντα», είπε σε δημοσιογράφους κατά την άφιξή του στη νότια επαρχία Χατάι, μια από τις πιο πληγείσες στα σύνορα με τη Συρία.
Πρόβλημα αναμένεται να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση και στην ανεύρεση πόρων για τους σεισμόπληκτους. Ο Ερντογάν ανακοίνωσε βοήθημα 494 ευρώ ανά οικογένεια σεισμόπληκτων. «Θέλουμε να ανακουφίσουμε τα προβλήματά τους κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου», είπε.
Οργή στην Τουρκία
Οι κάτοικοι σε αρκετές πληγείσες περιοχές έχουν αγανακτήσει από την απουσία των αρχών που ακόμα δεν είχαν στείλει βοήθεια ούτε διασώστες, ενώ συγγενείς τους ζητούν απεγνωσμένα βοήθεια κάτω από τα χαλάσματα.
Μια μητέρα είχε και τους τέσσερις γιους της και τον σύζυγό της θαμμένους στα συντρίμμια ενός νοσοκομείου, για τρίτη ημέρα. «Ο άντρας μου είναι στο νοσοκομείο και οι γιοι μου τον επισκέπτονταν όταν έγινε ο σεισμός. Τους ακούω να φωνάζουν, είναι ζωντανοί και δεν υπάρχει κανείς να τους βοηθήσει. Αν είχαν έρθει διασώστες, θα τους είχαν βγάλει», είπε κλαίγοντας στην κάμερα δημοσιογραφικού συνεργείου.
Σε άλλα βίντεο, φαίνονται κάτοικοι να διαμαρτύρονται για την καθυστέρηση της αντίδρασης των Αρχών. Κάποια από αυτά κόπηκαν από τις τηλεοπτικές μεταδόσεις τουρκικών καναλιών. «Περιμέναμε μέχρι αργά το βράδυ, αλλά δεν ήρθε κανείς. Φέραμε δική μας μπουλντόζα με δικά μας έξοδα, αλλά δεν μας άφησαν να την χρησιμοποιήσουμε. Εχουμε δύο παιδιά κάτω από τα χαλάσματα, τις κόρες της αδελφής μου. Πέθαναν πια, πέθαναν», είπε η Αρζού Ντεντέογλου από το Ισκεντερούν.
Οταν πια έφτασαν οι διασώστες, η γυναίκα τούς φώναζε απελπισμένη: «Ηρθατε πολύ αργά».
Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι αυτή η κατάσταση μπορεί να φέρει την αντιπολίτευση στην εξουσία τον Μάιο.
«Αν αποτύχει στην αντίδρασή του, ο Ερντογάν μπορεί να χάσει τις εκλογές του Μαΐου», σχολίασε ο Εμρέ Τσαλισκάν, διευθυντής του Foreign Policy Centre με έδρα τη Βρετανία.
Η αναλύτρια Γκονούλ Τολ, που βρισκόταν στην Τουρκία την ώρα του σεισμού και η οποία έχασε συγγενείς της, δήλωσε ότι η οργή είναι αισθητή στην επαρχία Χατάι.
«Δεν μπορώ να πιστέψω ότι ο Ερντογάν δεν την ένιωσε, διότι το επίπεδο της αγανάκτησης, της οργής, το είδα με τα μάτια μου. Είμαι βέβαιη ότι θα έχει επιπτώσεις», σημείωσε η διευθύντρια του προγράμματος για την Τουρκία στο Middle East Institute με έδρα τις ΗΠΑ.
Το 1999, συνέχισε, η κοινωνία των πολιτών είχε εργαστεί αδιάκοπα για να βοηθήσει τα θύματα. Αλλά αυτή τη φορά υπάρχουν λιγότερες οργανώσεις, διότι ο Ερντογάν διέλυσε αρκετές μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.
«Είκοσι χρόνια αργότερα, δεν είμαστε σε καλύτερη μοίρα», σχολίασε η Τολ. «Ο Ερντογάν όχι μόνο αποδυνάμωσε τους κρατικούς θεσμούς, αλλά και την τουρκική κοινωνία των πολιτών».