Ο δράστης της επίθεσης στο Λονδίνο που άφησε τρεις νεκρούς πολίτες και έναν νεκρό αστυνομικό, ήταν βέρος Βρετανός. Δεν γεννήθηκε ως Χαλίντ Μασούντ. Το όνομά του ήταν Εϊντριαν Ράσελ Ατζάο, όπως ανακοίνωσε ανώτατο στέλεχος της βρετανικής αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας. Αργότερα απέκτησε το αραβικό όνομα.
Στην ίδια ανακοίνωση, αναφέρεται ότι έγιναν δύο ακόμη συλλήψεις –συνολικά έχουν γίνει οκτώ- από το βράδυ της Πέμπτης. Μία 39χρονη γυναίκα, που κατηγορείται ότι πιθανώς προετοίμαζε τρομοκρατική επίθεση συνελήφθη κατά τη διάρκεια επιχείρησης στο ανατολικό Λονδίνο το βράδυ της Πέμπτης. Αλλος ένας άνδρας, 58 ετών, συνελήφθη το πρωί της Παρασκευής, στο Μπέρμιγχαμ, με τις ίδιες κατηγορίες.
Ωστόσο, σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν διοχετεύεσει οι Αρχές, το πιθανότερο είναι ότι ο Μασούντ (Ράσελ) έδρασε χωρίς συνεργό. Το ερώτημα είναι γιατί;
Ο τρομοκράτης γεννήθηκε στο Ντάρτφορντ, του Κεντ, μία μικρή πόλη έξω από το Λονδίνο και σταδιακά «έχτισε» το ιστορικό ενός εγκληματία. Η πρώτη φορά που καταδικάστηκε ήταν το 1983, όταν ήταν μόλις 18 ετών. Και η τελευταία φορά ήταν το 2003 όταν καταδικάστηκε για την κατοχή μαχαιριού.
Τα 20 αυτά χρόνια της «εγκληματικής» καριέρας του, ο Μασούντ καταδικάστηκε, ανάμεσα σε άλλα, για την πρόκληση σοβαρής σωματικής βλάβης και για τη διατάραξη της δημόσιας τάξης. Σε ένα περιστατικό στο Ιστμπουρν, το 2003, κατηγορήθηκε ότι μαχαίρωσε έναν άνδρα στη μύτη, ο οποίος αναγκαστικά υποβλήθηκε σε αισθητική επέμβαση.
Από το 2003 και ύστερα, ξέφυγε από το ραντάρ των αστυνομικών αρχών. Οπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι βρετανικές αρχές: «Δεν συνιστούσε απειλή». Τα τελευταία χρόνια ζούσε στα δυτικά Μίντλαντς, ήταν πατέρας τριών -ή τεσσάρων σύμφωνα με άλλες πληροφορίες- παιδιών. Ηταν ένας μεγαλόσωμος, φουσκωμένος τύπος, λάτρης του bodybuilding.
«Επλενε το αυτοκίνητό του, κούρευε το χορτάρι στον κήπο του. Ηταν αρκετά φιλικός κι ευγενικός στις συναναστροφές του», δήλωσε, σοκαρισμένος, ο 27χρονος Κιαράν Μόλοϊ που ζούσε στο διπλανό σπίτι. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Μασούντ κυκλοφορούσε με ρούχα γυμναστικής, με φόρμες και ενίοτε με μουσουλμανικές κελεμπίες. «Είχε μία γυναίκα (missus), παιδιά –νομίζω δύο κορίτσια μεταξύ επτά και οκτώ ετών που κυκλοφορούσαν με σχολικές στολές, και έναν γιο τριών ετών», πρόσθεσε ο γείτονάς του.
Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, η σύζυγος του Μασούντ φορούσε μουσουλμανικές κελεμπίες, σε γκρι χρώμα, αλλά άφηνε το πρόσωπό της ακάλυπτο. Αλλοι γείτονες, όμως, χαρακτηρίζουν τον δράστη ως μία «διχασμένη προσωπικότητα». Αναφέρουν ότι το πρόσωπό του άλλαζε εντελώς όταν μιλούσε για τη θρησκεία.
«Το πρόσωπό του άλλαζε μέσα σε δευτερόλεπτα, τα μάτια του σκλήραιναν και έμοιαζαν σατανικά», δήλωσε η Ανα Γκόρα στη Sun. «Συχνά επέκρινε τον τρόπο που μεγαλώνουν οι Βρετανοί τα παιδιά τους και ότι τα έστελναν σε σχολεία χαμηλού επιπέδου».
Το ISIS, φυσικά, έσπευσε να αναλάβει την ευθύνη με σχόλιο που ανάρτησε στον λογαριασμό του πρακτορείου Aamaq στο Twitter, την Πέμπτη. Το πιο πιθανό είναι ότι η τρομοκρατική οργάνωση που απειλεί με επιθέσεις στη Βρετανία τους τελευταίους 18 μήνες, άδραξε μία ακόμη ευκαιρία για την προπαγάνδα της.
Για όσους ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας και του νόμου, ένα βήμα προς τον «βίαιο ακτιβισμό» είναι πολύ μικρότερο απ’ όσο νομίζουμε
Οπως παρατηρεί ο αρθρογράφος της βρετανικής Guardian, Τζέισον Μπουρκ, στην προπαγανδιστική ανακοίνωση–η οποία εκδόθηκε στα Αραβικά, Γαλλικά, Γερμανικά και Αγγλικά για να φτάσει σε περισσότερα μάτια- η ορολογία που χρησιμοποιεί η τζιχαντιστική οργάνωση για την προπαγάνδα της είναι μελετημένη, έχει τη σημασία της.
Ο δράστης της συγκεκριμένης επίθεσης παρουσιάζεται ως «στρατιώτης» που ανταποκρίθηκε στο «κάλεσμα», κάτι που υποδεικνύει ότι δεν υπήρχε πραγματικός σύνδεσμος ανάμεσα στον δράστη και την οργάνωση. Η ίδια φρασεολογία είχε χρησιμοποιηθεί από το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος στην επίθεση στο γκέι μπαρ του Ορλάντο τον Ιούνιο του 2016 αλλά και στην επίθεση στη Νίκαια τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Αντιθέτως, στις επιθέσεις στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες, η οργάνωση είχε δώσει έμφαση στην εκπαίδευση των αυτουργών στη Συρία.
Ο Μασούντ, λοιπόν, ταιριάζει στο «βιογραφικό» των «μοναχικών λύκων», που έχουν ένα παρελθόν παραβατικότητας και βίας κι εμπνέονται από εξτρεμιστικές ιδεολογίες. Το μόνο πράγμα που ξεχωρίζει στο προφίλ του δράστη είναι η ηλικία του: 52 ετών -αυτή ήταν και η ηλικία του φιλοναζιστή δράστη που μαχαίρωσε θανάσιμα τη βρετανίδα βουλευτή των Εργατικών Τζο Κοξ, μία εβδομάδα πριν διεξαχθεί το δημοψήφισμα για το Brexit.
Οι «τυπικοί» τζιχαντιστές του ISIS δεν ξεπερνούν τα 35 έτη, ενώ ο μέσος όρος ηλικίας διαρκώς πέφτει. Κι όμως, η διαφορά της ηλικίας δείχνει απλώς την «ποικιλία» των προσώπων -και των λόγων- που ριζοσπαστικοποιούνται. Αλλά ένα κοινό σημείο είναι η παραβατικότητα. Πολλοί από τους δράστες έχουν ένα παρελθόν έντονης εγκληματικής δραστηριότητας. Οπως δήλωσε, σχεδόν προφητικά, μία ημέρα πριν την επίθεση στο Λονδίνο, σε συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την ασφάλεια και την τρομοκρατία ο Ρατζάν Μπάσρα από το King’s College, «τα όρια μεταξύ εγκληματικότητας και τρομοκρατίας έχουν πλέον θολώσει».
Για όσους ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας και του νόμου, ένα βήμα προς τον «βίαιο ακτιβισμό» είναι πολύ μικρότερο απ’ όσο νομίζουμε. Κλειδί σε αυτό το «βήμα» είναι η φυλακή, το ιδανικό μέρος να εκτεθεί ο δράστης σε εξτρεμιστικές ιδεολογίες και να κάνει τις κατάλληλες επαφές. Οσο πιθανό είναι να εμπνέονται αυτά τα πρόσωπα από μία «παγκόσμια» ιδεολογία που ξεπερνά σύνορα, τόσο πιθανό είναι, στην πραγματικότητα, τα κίνητρα να είναι εντελώς «τοπικά».
Οπως καταλήγει ο αρθρογράφος του Guardian, «όσο και να θέλουμε να αποδώσουμε ευθύνες στους κακούς τύπους ή τις κακές ιδέες που διαμορφώνονται μίλια μακριά από τα σπίτια μας, δεν πρέπει να σοκάρει κανέναν το ότι ο άνδρας που επιτέθηκε σε ένα από τα πλέον συμβολικά σημεία της Βρετανίας, γεννήθηκε στη Βρετανία».