Θα είναι η 61η προσπάθεια διερευνητικών επαφών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος. Η ημερομηνία επανέναρξης των συνομιλιών (στις 25/1) που είχαν «παγώσει» από το 2016, δεν είναι τυχαίο ότι έρχεται μόλις πέντε ημέρες μετά την ορκωμοσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, και ενώ το καθεστώς Ερντογάν στη γείτονα έχει ξεκινήσει εδώ και λίγες ημέρες μία «επίθεση φιλίας» προς τους Ευρωπαίους.
Η διεξαγωγή των διερευνητικών επαφών είχε αρχίσει στις 12 Μαρτίου 2002, με στόχο μία δίκαιη και βιώσιμη λύση στις διαφορές που χωρίζουν τις δύο πλευρές σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Από από το 2002 έως και το 2016 τα πρακτικά των συνομιλιών αριθμούν περί τις 5.000 σελίδες. Κύριο θέμα, η συμφωνία επί της οριοθέτησης των χωρικών υδάτων, που σε κάποιο σημείο έφθασε και κοντά στη διευθέτησή του.
Από την πρώτη στιγμή η Αθήνα είχε διαμηνύσει ότι πέρα από ζητήματα που αφορούν τις θαλάσσιες ζώνες (χωρικά ύδατα, υφαλοκρηπίδα, αποκλειστική οικονομική ζώνη) δεν προτίθεται να συζητήσει τίποτε άλλο.
Από την τουρκική πλευρά όμως, επιδιώκεται παγίως διεύρυνση της ατζέντας με μία σειρά από ζητήματα για τα οποία η ελληνική πλευρά έχει καταστήσει σαφές -προς πάσα κατεύθυνση- ότι δεν τίθεται θέμα συζήτησης, πόσω μάλλον διαπραγμάτευσης.
Πέρα από την απαίτηση περί αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου -ένα αίτημα 20 και πλέον ετών- η Αγκυρα θέτει ζητήματα όπως αυτό της θαλάσσιας δικαιοδοσίας (σ.σ. με το ψευδές επιχείρημα περί μεγαλύτερης ακτογραμμής, που απλά δεν ισχύει), της υφαλοκρηπίδας, της εξίσωσης της έκτασης του εναέριου χώρου με αυτή των χωρικών υδάτων στα 6 ναυτικά μίλια (σήμερα αντίστοιχα είναι 10 ΝΜ και 6 ΝΜ, κάτι που επισημαίνει ως πρωτοφανές η τουρκική πλευρά).
Στο «γουδί» της διευρυμένης ατζέντας οι Τούρκοι ρίχνουν τέλος τις αξιώσεις τους για νησιά και βραχονησίδες του ανατολικού Αιγαίου στη βάση της θεωρίας περί «γκρίζων ζωνών» και αμφισβητούμενων νησιών τα οποία «έχει καταλάβει» (!) η Ελλάδα, καθώς επίσης για τη Δυτική Θράκη.
Από τις τελευταίες επιδιώξεις, η περιβόητη Διάσκεψη της Ανατολικής Μεσογείου στην οποία αναφέρεται σε κάθε ευκαιρία ο Ταγίπ Ερντογάν και πλέον έχει φθάσει να αποτελεί ευρωπαϊκή πρόταση δια στόματος του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ.
Η επιδίωξη του τουρκικού καθεστώτος προφανής: αφενός η ανάδειξη και παγίωσή της ως περιφερειακού παίκτη, ώστε να σπάσει τη διεθνή απομόνωσή της στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής λόγω της πολεμοχαρούς στάσης της Αγκυρας σε Συρία, Ιράκ και αλλού, αφετέρου, η νομιμοποίηση -με την ιδιότητα του παρατηρητή- του ψευδοκράτους στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου. Δεν ήταν τυχαίο άλλωστε ότι η δήλωση-πρόσκληση Τσαβούσογλου για τις διερευνητικές έγινε έχοντας δίπλα του τον λεγόμενο υπουργό Εξωτερικών του ψευδοκράτους, ενώ για μία ακόμη φορά ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών μίλησε ανοικτά και ξεκάθαρα για λύση δύο κρατών στην Κύπρο.
Διπλωματικές πηγές στην Αθήνα έλεγαν το βράδυ της Δευτέρας ότι η απάντηση στην απόπειρα διεύρυνσης της ατζέντας από τους Τούρκους θα είναι ένα «κοφτό» όχι.
Σε κάθε περίπτωση η πρώτη συνάντηση στην Πόλη θα είναι αναγνωριστικού τύπου, προκειμένου να διαπιστωθεί αν όντως υπάρχουν περιθώρια διαλόγου. Και εδώ υπάρχει η λεπτή γραμμή την οποία θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί η Τουρκία για να δείξει προς τα έξω -σε ένα ενδεχόμενο ελληνικό «όχι» για συζήτηση εφ’ όλης της ύλης- ότι είναι εκείνη που επιθυμεί τον διάλογο και η Ελλάδα τον αρνείται.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πάντως, ήταν σαφής και ξεκάθαρος στην πρώτη του αντίδραση για την πρόσκληση των διερευνητικών.
«Είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας και της Ευρώπης να αλλάξει στάση η Τουρκία. Περιμένουμε την επίσημη πρόσκληση για τις διερευνητικές επαφές για το θέμα του καθορισμού των θαλάσσιων ζωνών», τόνισε από την Πορτογαλία – χώρα που αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ. «Θα συνεχίσουμε ουσιαστικά από εκεί που σταματήσαμε τον Μάρτιο του 2016, να κάνουμε δηλαδή πρόοδο στο θέμα του καθορισμού των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο», πρόσθεσε σε μία επισήμανση που δεν επιδέχεται παρερμηνειών.
Η ελληνική διπλωματική αποστολή για τον 61ο γύρο των διερευνητικών, με επικεφαλής τον πρέσβη ε.τ. Παύλο Αποστολίδη (βαθύ γνώστη των σχετικών διαδικασιών), θα μεταβεί οδικώς στην Πόλη, λόγω κορονοϊού, από τον Εβρο. Μαζί του, ο πρέσβης Αλέξανδρος Κουγιού και η διευθύντρια του γραφείου του γ.γ. του υπουργείου Εξωτερικών Ιφιγένεια Καναρά.
Παράλληλα φέρεται να «τρέχει» και η προετοιμασία του τετ α τετ Δένδια – Τσαβούσογλου, σε επίπεδο ανώτατων συμβούλων Μητσοτάκη – Ερντογάν, δηλαδή της διευθύντριας του διπλωματικού γραφείου του Πρωθυπουργού Ελένης Σουρανή και του εκπροσώπου της τουρκικής προεδρίας Ιμπραήμ Καλίν.
Μονομερώς ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε σε αλβανική διαμεσολάβηση, καλώντας μάλιστα τον κ. Δένδια σε συνάντηση στα Τίρανα κατόπιν σχετικής πρωτοβουλίας του αλβανού πρωθυπουργού, Εντι Ράμα, ο οποίος εσχάτως επισκέφθηκε Αγκυρα και Αθήνα.
Η αναφορά αυτή εντάσσεται προφανώς σε μία λογική δημιουργίας εντυπώσεων από την τουρκική πλευρά και προς το παρόν τουλάχιστον η Αθήνα δεν φαίνεται να αποδέχεται τον ρόλο διαμεσολαβητή της Αλβανίας.
Στο ίδιο πλαίσιο (αυτό της δημιουργίας εντυπώσεων) εντάσσεται και η «ανάγνωση» της «επίθεσης φιλίας» που έχει εξαπολύσει εσχάτως ο τούρκος πρόεδρος προς τους Ευρωπαίους, με το βλέμμα όμως στραμμένο και στην ανάληψη των ηνίων των ΗΠΑ από τον Τζον Μπάιντεν.
Ο Ερντογάν βρίσκεται σε άμυνα. Οι βρυχηθμοί για τους έτοιμους προς χρήση ρωσικούς S-400 δεν φθάνουν για να κρύψουν την ανησυχία για τις συνέπειες των αμερικανικών κυρώσεων στην ήδη ταλαιπωρημένη τουρκική οικονομία και πλέον πρώτιστος στόχος για τον «Σουλτάνο» είναι πρώτον να αποφευχθεί ένα αντίστοιχο ενδεχόμενο από την πλευρά της ΕΕ (σ.σ. αν και αυτό δείχνει μάλλον εύκολο χάρη στον «προστάτη» Γερμανία) και δεύτερον να αποτραπεί η επιβολή νέων, ακόμα πιο οδυνηρών κυρώσεων από τον Μπάιντεν στους πρώτους μήνες της θητείας του.
Ετσι ο Ερντογάν που κάποτε αποκαλούσε ναζιστές τους Ευρωπαίους και ψυχοπαθή τον γάλλο πρόεδρο Μακρόν, εμφανίστηκε να κάνει τα… «γλυκά μάτια» στη γερμανίδα, πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν (στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη που είχαν) και να ετοιμάζεται για ένα ακόμα μεγάλο οικονομικό deal με την ΕΕ, με «όχημα» την επικαιροποίηση της Συμφωνία για το Προσφυγικό του 2016.
Με το deal αυτό των πολλών δισ. ευρώ, ο τούρκος πρόεδρο «κλείνει το μάτι» στους Ευρωπαίους, ενώ ετοιμάζεται για ανάλογες «κινήσεις προσέγγισης» προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Διόλου τυχαίο λοιπόν το timing της πρόσκλησης για τις διερευνητικές που είναι βέβαιο ότι ήρθε συνοδεία σχετικών πιέσεων – παροτρύνσεων από τις Βρυξέλλες ωστε να αρθούν οι οποιες αντιρρήσεις.
Για να μην παίζουμε και τις κουμπάρες…