Η σκηνή που περιέγραψε ο ίδιος ο ποιητής Πάμπλο Νερούδα (1904-1973) στα απομνημονεύματά του, σχετικά με την ερωτική του επαφή με μία καμαριέρα, προκαλεί όχι μόνο ερωτηματικά, αλλά διχάζει ένα ολόκληρο έθνος. Ο εμβληματικός χιλιανός λογοτέχνης δικάζεται μετά θάνατον, στην εποχή του #MeToo, κατά την οποία τίποτα πλέον δεν μένει κρυφό ή ατιμώρητο.
«Ποιητής, ήρωας, βιαστής» είναι το τρίπτυχο στον τίτλο της βρετανικής εφημερίδας Guardian, που ασχολείται με το ζήτημα.
Ο Χιλιανός Πάμπλο Νερούδα, ο βραβευμένος με Νομπέλ ποιητής που υμνούσε στους στίχους του την καθημερινότητα και τους αγώνες των απλών ανθρώπων της Λατινικής Αμερικής, θεωρείται, όχι αδίκως, μία προσωπικότητα-σύμβολο για την αντίσταση απέναντι στα δικτατορικά καθεστώτα.
Ωστόσο, η απόφαση να μετονομαστεί το μεγαλύτερο αεροδρόμιο της Χιλής σε «Αερολιμένας Πάμπλο Νερούδα» έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις από ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και φεμινιστικές οργανώσεις.
Η αιτιολογία που προβάλλουν είναι ότι, εν έτει 2018, θεωρούν απαράδεκτο να γίνεται τέτοια τιμή σε έναν άνθρωπο που έχει ομολογήσει ο ίδιος στα απομνημονεύματά του, ότι κάποτε είχε βιάσει μία γυναίκα.
Η απόφαση για τη μετονομασία του αεροδρομίου του Σαντιάγκο ελήφθη στις αρχές Νοεμβρίου 2018 από την Κάτω Βουλή της Χιλής.
O δημιουργός του αριστουργηματικού ποιητικού έργου «Canto General» (το οποίο μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης) είναι μία φιγούρα «που κάνει όλους τους Χιλιανούς υπερήφανους» ανέφερε η βουλευτής Καρολίνα Μαρζάν, η οποία ψήφισε υπέρ της πρότασης. «Το όνομά του πρέπει να είναι το πρώτο πράγμα που βλέπουν οι επισκέπτες όταν έρχονται στη χώρα μας», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Την άποψή της όμως δεν συμμερίζονται οι φοιτητές και φοιτήτριες που συμμετείχαν πρόσφατα σε φεμινιστικές εκδηλώσεις στη χώρα. Αυτό που ξεκίνησε ως εκστρατεία για το δικαίωμα στην άμβλωση, σύντομα ενισχύθηκε από το λατινοαμερικανικό κίνημα #NiUnaMenos (Ούτε μία λιγότερη) που στέκεται δυναμικά ενάντια σε οποιαδήποτε μορφή βίας μπορεί να βιώσει μία γυναίκα . Το αποτέλεσμα ήταν δυναμικές διαμαρτυρίες για την οπισθοδρομική αντιμετώπιση της γυναίκας από το χιλιανό κράτος, στις οποίες συμμετείχαν χιλιάδες άτομα.
Οι αντιρρήσεις των ακτιβιστών, που εκφράζονται με ανακοινώσεις διαμαρτυρίας και προειδοποιήσεις για κινητοποιήσεις, πηγάζουν από ένα περιστατικό το οποίο περιέγραφε ο ίδιος ο ποιητής στα απομνημονεύματά του.
Το επίμαχο απόσπασμα αναφέρεται στον «βιασμό» μίας καμαριέρας στην Κεϋλάνη (σημερινή Σρι Λάνκα) όπου ο Νερούδα κατείχε διπλωματική θέση, το 1929.
Οταν η γυναίκα έδειξε αδιαφορία για το φλερτ του, ο Νερούδα περιγράφει ότι «άρπαξε δυνατά τον καρπό της» και την οδήγησε στην κρεβατοκάμαρά του.
«Η ερωτική συνεύρεσή μας ήταν εκείνη που θα είχε ένας άνδρας με ένα άγαλμα. Είχε τα μάτια της διάπλατα ανοιχτά σε όλο το διάστημα και δεν έδειχνε την παραμικρή ανταπόκριση. Με απεχθανόταν και είχε δίκιο» έγραφε ο ποιητής στα απομνημονεύματά του πριν από 40 χρόνια.
Ξαναδιαβάζοντας σήμερα αυτές τις γραμμές, οι οποίες μπορεί σε περασμένες εποχές να ακούγονταν ακόμη και ποιητικές επειδή τις σκάρωσε στο χαρτί ένας σπουδαίος συγγραφέας, είναι όντως ανατριχιαστικές. Και το γεγονός ότι ο ποιητής που έκανε σεξ με μία γυναίκα παρά τη θέλησή της και προσπάθησε μετά να εξαγνίσει τη σκηνή παρομοιάζοντάς την με άγαλμα, σε καμία περίπτωση δεν τον δικαιώνει. Αλλωστε, ο ίδιος ο Νερούδα δηλώνει ένοχος στα απομνημονεύματά του: «Με απεχθανόταν και είχε δίκιο».
Για άλλη μία φορά, λοιπόν, επιστρέφει το ερώτημα αν μπορούμε και αν πρέπει να διαχωρίζουμε τον δημόσιο βίο από την ιδιωτική ζωή ενός ανθρώπου. Ιδιαίτερα σε μία εποχή κατά την οποία πλέον, τα άλλοτε χειρόγραφα απομνημονεύματα, κυκλοφορούν και διαδίδονται με ταχύτητα φωτός μέσω Διαδικτύου.