H Πέμπτη ξεκίνησε ευχάριστα για τον Φρανσουά Ολάντ. Το πρωί δέχτηκε στο Μέγαρο των Ηλυσίων τους ολυμπιονίκες και παραολυμπιονίκες που θριάμβευσαν στο Ρίο ντε Τζανέιρο και τους τίμησε δεόντως. Χειροκροτήματα, φλας, ασπασμοί. Τα δύσκολα τα άφησε για το βράδυ: με ένα τηλεοπτικό του διάγγελμα προς τον γαλλικό λαό και εμφανώς συγκινημένος, ο 62χρονος πολιτικός ανακοίνωσε ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 2017. Ηταν, λένε, μια αναμενόμενη απόφαση καθώς οι χαμηλές του επιδόσεις στις δημοσκοπήσεις δεν του επέτρεπαν να αισιοδοξεί σε ένα προεκλογικό αγώνα ήδη ιδιαίτερα σκληρό. Ομως από αυτό το βράδυ, ο Ολάντ έγινε ο πρώτος εν ενεργεία πρόεδρος στη μεταπολεμική ιστορία της Γαλλικής Δημοκρατίας που αποφασίζει να μη διεκδικήσει ανανέωση της πρώτης θητείας του. Και αυτό θα είναι ένα βάρος που θα το κουβαλήσει στο υπόλοιπο του πολιτικού του βίου.
Απευθυνόμενος από την τηλεόραση προς τον γαλλικό λαό, ο Ολάντ είπε πως έχει επίγνωση του βάρους της απόφασης του, αναγνωρίζοντας και το ρίσκο που θα είχε μία υποψηφιότητα χωρίς ισχυρή λαϊκή υποστήριξη – τέτοια αυτογνωσία και ταπεινότητα δεν είναι συνηθισμένη στη γαλλική πολιτική. Κάλεσε δε τους γάλλους πολίτες σε εγρήγορση, μπροστά στην απειλή των ακροδεξιών. Παράγοντες του Σοσιαλιστικού Κόμματος, στο οποίο ανήκει ο Ολαντ, έσπευσαν να χαρακτηρίσουν την απόφασή του «δύσκολη» αλλά και «γενναία». Ηταν μια θυσία του (αντιδημοφιλή) Ολάντ ώστε να μην επικρατήσουν τελικά ο εξτρεμισμός και ο συντηρητισμός, αναγνώρισαν όλοι στο Κόμμα.
Ισως πιο καλά το είχε περιγράψει ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, πριν από λίγες ημέρες όταν έλεγε για τον Ολάντ: «Εάν δεν κατεβεί καθόλου υποψήφιος θα ταπεινωθεί, εάν κατεβεί στις προκριματικές και χάσει θα ταπεινωθεί στο τετράγωνο, εάν κατεβεί απευθείας στις προεδρικές και έρθει τέταρτος θα ταπεινωθεί στον κύβο. Δεν του μένει παρά να επιλέξει τον βαθμό ταπείνωσης»…
Ο Ολάντ επέλεξε τον μικρότερο βαθμό ταπείνωσης λοιπόν. «Sans moi», «χωρίς εμένα» έγραψε στο πρωτοσέλιδό της η Liberation, το οποίο έγινε viral λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του Ολάντ μολονότι το φύλλο της Παρασκευής δεν είχε κυκλοφορήσει ακόμα στα κιόσκια. Η εφημερίδα χαρακτήρισε ως «μια πρώτη» για την γαλλική πολιτική σκηνή τη μη διεκδίκηση από τον εν ενεργεία πρόεδρο μιας δεύτερης θητείας. Αλλά είναι διάχυτη η μελαγχολία. Ο Ολάντ εγκαταλείπει απογοητευμένος τη μάχη.
Η κεντροδεξιά Figaro ήταν πολύ πιο αυστηρή: «Ο πρόεδρος που δεν υπήρξε» ήταν το άρθρο του Αλέξις Μπρεζέ, διευθυντή σύνταξης της εφημερίδας, ο οποίος έκανε λόγο για ένα «θλιβερό τέλος ύστερα από πέντε χρόνια κενού».
Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, μόνο το 4% των Γάλλων δήλωνε ικανοποιημένο από τη διαχείριση Ολάντ. Αλλες σφυγμομετρήσεις ήταν ακόμα πιο σκληρές: Το 80% των γάλλων πολιτών δεν ήθελε να ξαναδεί τον Ολάντ υποψήφιο για την προεδρία. Προσέξτε: δεν ερωτούντο αν θα τον ψήφιζαν στις εκλογές του Απριλίου, αλλά αν θα ήθελαν να τον ξαναδούν υποψήφιο – και οκτώ στους δέκα δεν το ήθελαν!
Οι πολιτικοί αναλυτές ήταν επίσης αυστηροί με το αποτύπωμα της προεδρίας Ολάντ. Εξηγούν πως οι Γάλλοι δεν ήθελαν καν να του δώσουν μία ακόμη ευκαιρία να αντιμετωπίσει την πανταχού παρούσα τρομοκρατική απειλή που έγινε δυστυχώς ο κανόνας επί των ημερών του. Ούτε ένιωθαν ότι πρέπει να τον αφήσουν να επιχειρήσει να βελτιώσει τη στάσιμη οικονομία της χώρας που επί θητείας Ολάντ έγινε όλο και πιο συχνά στόχος της κριτικής των Βρυξελλών και του Βερολίνου.
Ακόμη και σε προσωπικό επίπεδο, στα μάτια κάποιων ο γάλλος πρόεδρος έχει εξευτελιστεί. Η σχέση του με την ηθοποιό Ζυλί Γκαγιέ, μπορεί να γέμισε τα εξώφυλλα του σκανδαλοθηρικού Τύπου και να τον περιέγραψε ως πολιτικό με ανεπτυγμένη λίμπιντο, αλλά προσέβαλε πολλούς ψηφοφόρους των σοσιαλιστών – για τους πιο συντηρητικούς ούτε λόγος.
Το μόνο που είχε να επιδείξει ο Ολάντ, λένε οι αναλυτές, είναι η Συμφωνία του Παρισιού, η πρώτη διεθνούς κλίμακας συμφωνία για την προστασία του περιβάλλοντος, που υπογράφηκε στη γαλλική πρωτεύουσα τον Δεκέμβριο του 2015. Αλλά και αυτή τίθεται πια εν αμφιβόλω λόγω Ντόναλντ Τραμπ.
Ισως η μόνη «επιτυχία» του Φρανσουά Ολάντ να ήταν τελικά η… Ελλάδα. Ο γάλλος ηγέτης, ξεχνώντας τις προσβολές του Αλέξη Τσίπρα το 2012, βοήθησε σε μέγιστο βαθμό να ξεπεραστεί η κρίση του καλοκαιριού του 2015 και κατάφερε να κρατήσει τη χώρα μας στην Ευρωζώνη, προστατεύοντας με κόπο αυτήν την εύθραυστη ισορροπία στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ο πρόεδρος Ολάντ ήταν -και είναι- ένας φίλος της Ελλάδας, όπως τον έχει χαρακτηρίσει ο ίδιος ο κ. Τσίπρας (που ξέχασε τα «Ολαντρέου»). Επισκέφτηκε δύο φορές την Αθήνα την εποχή της κρίσης, όταν οι άλλοι ευρωπαίοι ηγέτες δεν ήθελαν καν να φωτογραφηθούν δίπλα στους έλληνες πολιτικούς. Μετά δε το οδυνηρό δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, ήταν εκείνος που έπεισε και βοήθησε την ελληνική κυβέρνηση και τους δανειστές να συνεργαστούν για να αποφευχθεί ένα Grexit που τότε έμοιαζε ώρες μακριά. Με την επικείμενη αποχώρησή του από το Μέγαρο Ηλυσίων, η Ελλάδα χάνει έναν ακόμη φίλο, μετά τον Τζακ Λιου, τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ που αποχωρεί στις 20 Ιανουαρίου μαζί με τον Μπαράκ Ομπάμα από τον Λευκό Οίκο.
Δεν θα είναι εύκολα τα πράγματα, ούτε για εμάς, ούτε βέβαια για τους Γάλλους. Οι γάλλοι σοσιαλιστές θα επιλέξουν τον υποψήφιό τους μέχρι τον προσεχή Ιανουάριο. Θα είναι ο σκληρός και πιο κεντρώος Μανουέλ Βαλς; Το πιθανότερο, αυτό προεξόφλησε και ο Parisien, που είπε ότι η αποχώρηση Ολάντ ανοίγει τον δρόμο στον πρωθυπουργό του. Ο ίδιος ο Βαλς είχε αρνηθεί τόσο καιρό να εκδηλώσει τις προθέσεις του, περιμένοντας την απόφαση του μέντορά του, προέδρου της Γαλλίας. Μετά το διάγγελμα ο Βαλς είπε ότι «ήταν μια απόφαση ενός αληθινού ηγέτη». Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο Βαλς θα είναι και ο επόμενος πρόεδρος της Γαλλίας – κάθε άλλο.
Φαβορί για μια θέση στον β΄γύρο, απέναντι στη σίγουρη Μαρίν Λεπέν του Εθνικού Μετώπου, είναι ο Φρανσουά Φιγιόν της Δεξιάς, ο οποίος έχει μια ατζέντα που κάνει τα ελληνικά μνημόνια να μοιάζουν με περίπατο στο πάρκο και δεσμούς με τη Ρωσία που συνιστούν μία ακόμα απειλή για την Ευρώπη. Επιπλέον υπάρχει ο παράγοντας Εμανουέλ Μακρόν, ο νεαρός πρώην πλέον υπουργός Οικονομίας, ο οποίος θεωρείται μια κεντρώα λύση, απέναντι τόσο στη Λεπέν, όσο και στον Φιγιόν. Ολοι τους δεν έχουν κανέναν λόγο να παίζουν το χαρτί της εξωστρέφειας που έπαιξε ο Ολάντ, χωρίς τελικά να καταφέρει πολλά…