Η συμφωνία που επιτεύχθηκε στη λαμπερή ασιατική μητρόπολη του Ντουμπάι αποτυπώνει για πρώτη φορά τον ρόλο των εκπομπών ορυκτών καυσίμων στην αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας και σκιαγραφεί μια μελλοντική μείωση χρήσης του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.
Με όρους του ΟΗΕ είναι μια ιστορική στιγμή και το μεγαλύτερο βήμα προς τα εμπρός για το κλίμα μετά τη Συμφωνία του Παρισιού, το 2015. Αλλά το BBC αναρωτιέται: από μόνη της είναι αυτή η συμφωνία αρκετή για να σώσει το «ιερό δισκοπότηρο» αυτής της συνόδου – τη διατήρηση της θερμοκρασιακής ανόδου κάτω από 1,5 βαθμούς Κελσίου αυτόν τον αιώνα;
Το κύριο στοιχείο της συμφωνίας, η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα, είναι πράγματι μια στιγμή-ορόσημο. Αλλά η γλώσσα είναι πολύ πιο αδύναμη από ό,τι επιθυμούσαν πολλές χώρες. Η προεδρία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων είχε συμπεριλάβει ένα ισχυρό κείμενο σχετικά με την ιδέα της σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων από την έναρξη της συνόδου.
Ωστόσο, μπροστά στην αντίθεση πολλών χωρών, αναγκάστηκαν να το αποσύρουν από την πρώτη τους κιόλας προσπάθεια για ένα προσχέδιο συμφωνίας, προκαλώντας έντονη οργή στις τάξεις των πιο προοδευτικών οικολογικών οργανώσεων και την εκτόξευση πληθώρας κατηγοριών προς τη βιομηχανία παραγωγής πετρελαίου.
Ομως το φταίξιμο δεν βαραίνει τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες όπως η Σαουδική Αραβία. Βασικός παράγοντας για τη μετρίαση του κειμένου ήταν η στάση των αναπτυσσόμενων χωρών με μεσαίο ΑΕΠ, που ήταν πολύ αβέβαιες για την πολυδιαφημισμένη κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.
Η Νιγηρία, η Ουγκάντα, η Κολομβία και άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες είχαν το επιχείρημα ότι είναι υποχρεωμένες να χρησιμοποιήσουν τα έσοδα από τις πωλήσεις άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου, ώστε να εξασφαλίσουν ότι θα μπορέσουν να καλύψουν τα έξοδα της μετάβασης σε πιο πράσινη ενέργεια.
Η Κολομβία, συγκεκριμένα, παραπονέθηκε ότι με την απομάκρυνσή της από τα ορυκτά καύσιμα οι μεγάλοι πιστωτικοί οργανισμοί υποβάθμισαν την πιστοληπτική αξιολόγησή της – πράγμα που σημαίνει ότι τα διεθνή δάνειά της θα κοστίσουν πολύ περισσότερο.
Το τελικό σύμφωνο καλεί τώρα τις χώρες να «απομακρυνθούν» από τα ορυκτά καύσιμα, ειδικά για τα ενεργειακά συστήματα, αλλά όχι για τα πλαστικά, τις μεταφορές ή τη γεωργία. Περιλαμβάνει επίσης πολλά άλλα στοιχεία που θα βοηθήσουν στον περιορισμό των εκπομπών, όπως μια νέα δέσμευση για τριπλασιασμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης έως το 2030.
Αυτό θα οδηγήσει τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας –αιολική και ηλιακή– να εκτοπίσουν μέρος του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Μια άλλη σημαντική παράμετρος της συμφωνίας είναι η υποχρέωση που αναλαμβάνουν οι χώρες να υποβάλουν ισχυρότερα σχέδια μείωσης του άνθρακα έως το 2025.
Εάν, ειδικά η Κίνα και η Ινδία, τοποθετήσουν την ταχεία μετάβαση στην πράσινη ενέργεια στο επίκεντρο αυτών των νέων δεσμεύσεων, αυτή η πρωτοβουλία θα μπορούσε να κάνει τεράστια διαφορά στην παγκόσμια προσπάθεια. Από την άλλη, υπάρχει η αναγνώριση του ρόλου των «μεταβατικών καυσίμων» στη συμφωνία – κωδικός του ΟΗΕ για τη συνέχιση της χρήσης φυσικού αερίου.
Η τελική συμφωνία προβλέπει επίσης υποστήριξη για τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, μια τεχνολογία που θέλουν να χρησιμοποιήσουν οι παραγωγοί πετρελαίου για να συνεχίσουν τις γεωτρήσεις. Παράλληλα, τα μικρά νησιωτικά κράτη εξέφρασαν την οργή τους που η συμφωνία ολοκληρώθηκε ενώ απουσίαζαν από την αίθουσα. Βλέπουν την έλλειψη μεγαλύτερων βραχυπρόθεσμων περικοπών των εκπομπών αερίων ως απειλή για τον τρόπο ζωής τους.
«Σας νιώθουμε, σας βλέπουμε. Και βλέπουμε ότι αυτό το κείμενο μπορεί να μην είναι αρκετό για εσάς ή για τα παιδιά σας» δήλωσε η γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ. Προσέθεσε ότι η συμφωνία του Ντουμπάι είναι απλώς ένα σημείο εκκίνησης – και εξέφρασε την πεποίθησή της ότι αποτελεί σημαντική απόφαση.
Παρατηρητές και κλιματικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η σύνοδος του Ντουμπάι και οι δύο επόμενες συνεδριάσεις COP, στο Αζερμπαϊτζάν και στη Βραζιλία, αποτελούν μέρος μιας δέσμης συμφωνίας που θα βοηθήσει τον πλανήτη να διορθώσει την πορεία του για το κλίμα.
Η επικρατούσα θεωρία είναι ότι, με το κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να συνεχίζει να μειώνεται, η πίεση στα ορυκτά καύσιμα θα συνεχίσει να αυξάνεται. Η αίσθηση που επικράτησε στο Ντουμπάι είναι πως το 2025 ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα Ινάσιο ντα Σίλβα θα έχει την ευκαιρία να οδηγήσει τα ορυκτά καύσιμα στο περιθώριο μια για πάντα.