Πέρα από τις δηλώσεις του για το lockdown και το πώς (δεν) θα ανοίξει η αγορά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, συμμετέχοντας στην ψηφιακή συζήτηση που διοργάνωσε το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, στο πλαίσιο του 31ου Greek Economic Summit, είπε και άλλα πολλά και ενδιαφέροντα.
Στη συζήτηση άλλωστε συμμετείχε και ο «δικός μας» διευθύνων σύμβουλος της Pfizer, Αλμπερτ Μπουρλά, ο οποίος βρήκε την ευκαιρία να αναλύσει τη μεγάλη επένδυση της εταιρείας στη Θεσσαλονίκη και να περιγράψει πώς άλλαξε το επενδυτικό περιβάλλον στη χώρα μας.
Στην τηλεδιάσκεψη συμμετείχαν επίσης ο διευθύνων σύμβουλος της Philip Morris International, Ανδρέας Καλαντζόπουλος, ο διευθύνων σύμβουλος της Deloitte Global, Πουνίτ Ρεντζέν (Punit Renjen), και ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών, Μάιρον Μπρίλιαντ (Myron Brilliant), ενώ την όλη συζήτηση συντόνισε ο πρόεδρος του Ελληνο-Αμερικανικού Επιμελητηρίου, Νίκος Μπακατσέλος.
«Ο κορονοϊός με έπεισε ακόμα περισσότερο ότι χρειάζεται να επιτείνουμε τις προσπάθειές μας στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων. Αν ο κόσμος νομίζει πως πατάμε φρένο κάνουν λάθος. Πατάμε γκάζι και μάλιστα γρηγορότερα για να ολοκληρώσουμε τις αλλαγές που χρειάζεται αυτή η χώρα», τόνισε μεταξύ άλλων ο Πρωθυπουργός.
«Υποχρέωσή μου δεν είναι μόνο η ενασχόληση με το επείγον καθήκον μου, που έγκειται στη διασφάλιση ότι θα αντιμετωπίσουμε το δεύτερο κύμα όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται. Αλλά θα πρέπει να διασφαλίσουμε πως δεν θα χάσουμε χρόνο και θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε ένα “επιθετικό” μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα το οποίο θα καταστήσει τη χώρα μας μια χώρα εξωστρεφή, ανταγωνιστική, που θα διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις Δίδυμες Επαναστάσεις που θα διαμορφώσουν το μέλλον μας. Αναφέρομαι στην Ψηφιακή Επανάσταση και την Ενεργειακή Μετάβαση», ανέφερε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο Πρωθυπουργός έκανε λόγο για μια συνολική ατζέντα που θα έχει στο επίκεντρο την αντιμετώπιση των αιτίων που οδήγησαν την Ελλάδα στην κρίση. «Θα προωθήσουμε μια συνολική ατζέντα και θα αντιμετωπίσουμε πολλά από τα προβλήματα που συχνά αποτέλεσαν την βασική αιτία της κρίσης. Ζητήματα όπως η ανισότητα του εισοδήματος, πώς γεφυρώνεται το ψηφιακό χάσμα, πώς διασφαλίζουμε την ανταμοιβή και την εργασιακή αξιοπρέπεια, ειδικά για αυτούς τους εργαζόμενους των οποίων τη σημασία συνειδητοποιήσαμε τώρα και ίσως ήταν “αόρατοι” για πολύ καιρό. Όλες αυτές είναι σημαντικές προτεραιότητες», τόνισε.
Ο Αλμπερτ Μπουρλά, πρόσωπο των ημερών λόγω της έγκρισης του εμβολίου από τη Βρετανία, είχε έναν διάλογο με τον Πρωθυπουργό για την αλλαγή του επενδυτικού κλίματος στην Ελλάδα που οδηγεί μεταξύ άλλων στην επέκταση των επενδυσεων και την αύξηση των θέσεων εργασίας της Pfizer στη Θεσσαλονίκη, αρχικά σε 600 συνολικά θέσεις και με προοπτική διπλασιασμού.
«Πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει γιατί βλέπουμε το περιβάλλον να αλλάζει στην Ελλάδα, είναι ένα περιβάλλον που μπορείς να νιώσεις ότι είσαι ευπρόσδεκτος να έρθεις και να επενδύσεις και είμαι πολύ χαρούμενος που η χώρα μου τα πάει τόσο καλά με τις δικές της δυνάμεις», δήλωσε ο Άλμπερτ Μπουρλά.
Μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της συζήτησης:
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση. Έχω πολύ θετικές αναμνήσεις από την τελευταία φορά που μίλησα στο Επιμελητήριο. Ακριβώς πριν από έναν χρόνο, σε μια χρονική περίοδο που κανείς δεν θα μπορούσε να είχε προβλέψει. Κανείς δεν περίμενε πόσο ταραχώδες θα ήταν το 2020. Ελπίζω πως αυτή η πανδημία – παρά τον πόνο και τα βάσανα που επέφερε – θα είναι ένας δραματικός καταλύτης αλλαγής. Υποχρέωσή μου δεν είναι μόνο η ενασχόληση με το επείγον καθήκον μου, που έγκειται στη διασφάλιση ότι θα αντιμετωπίσουμε το δεύτερο κύμα όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται. Αλλά θα πρέπει να διασφαλίσουμε πως δεν θα χάσουμε χρόνο και θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε ένα «επιθετικό» μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα το οποίο θα καταστήσει τη χώρα μας μια χώρα εξωστρεφή, ανταγωνιστική, που θα διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις Δίδυμες Επαναστάσεις που θα διαμορφώσουν το μέλλον μας. Αναφέρομαι στην Ψηφιακή Επανάσταση και την Ενεργειακή Μετάβαση. Και πιστεύω πως έχουμε κάνει πολλή δουλειά προς αυτή την κατεύθυνση. Είμαι αισιόδοξος πως όταν τελειώσει η πανδημία η Ελλάδα θα είναι στην πλευρά των νικητών. Γιατί θα υπάρξουν νικητές και χαμένοι. Ναι η αλήθεια είναι πως τα πήγαμε πάρα πολύ καλά με το πρώτο κύμα. Το δεύτερο κύμα αποδείχθηκε μεγαλύτερη πρόκληση για τη χώρα μας συνολικά. Είμαι όμως αισιόδοξος πως με τα σωστά μέτρα θα καταφέρουμε να συγκρατήσουμε αυτό το δεύτερο κύμα. Ταυτόχρονα, είναι ζωτικής σημασίας για μένα να μην υπονομεύσουμε την παραγωγική ικανότητα, τη δυναμική της χώρας, καθώς όντως αναμένω πολύ γρήγορη ανάκαμψη όταν τελειώσει η πανδημία και η πανδημία θα τελειώσει όταν θα έχουμε εμβολιάσει ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού μας, αλλά και του παγκόσμιου πληθυσμού. Άλλωστε δεν μιλάμε για ελληνικό πρόβλημα, αλλά για παγκόσμιο. Επομένως, θα πρέπει να προστατεύσουμε τις θέσεις εργασίας. Αυτό ακριβώς κάναμε. Θα πρέπει να παρέχουμε ρευστότητα, κυρίως σε μικρές επιχειρήσεις που δεν έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό τομέα. Και ταυτόχρονα θα πρέπει να δημιουργήσουμε τα σωστά κίνητρα για τους επενδυτές που θέλουν να κάνουν επενδύσεις στην Ελλάδα.
»Δεν χωράει αμφιβολία, και η επιχειρηματική κοινότητα το γνωρίζει καλά, πως ακόμα και σε αυτή την δύσκολη συγκυρία υπάρχουν επιχειρήσεις που επενδύουν στον σχεδιασμό μας για το μέλλον. Πως το καταφέραμε αυτό; Έπρεπε να μειώσουμε το βάρος της φορολόγησης . Αυτό το κάναμε ήδη. Θα πρέπει να μειώσουμε τους φόρους στην εργασία. Είναι η μεγάλη μας προτεραιότητα για το 2021. Θα μειώσουμε τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης κατά 3,9%. Θα καταργήσουμε την εισφορά αλληλεγγύης. Θα κάνουμε τη φορολόγηση της εργασίας πολύ πιο ανταγωνιστική. Και ταυτόχρονα, γνωρίζετε ήδη το πολύ επιθετικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που προωθούμε παρά την πανδημία. Για παράδειγμα, καθώς μιλάμε, βρίσκεται στη Βουλή σημαντική νομοθεσία για την χρήση γης. Είναι απαραίτητη καθώς θα πρέπει να πειθαρχήσουμε στο που χτίζουμε και τι χτίζουμε, αν θέλουμε να μπορούμε να οραματιστούμε ένα βιώσιμο μέλλον. Πρόκειται για ένα παράδειγμα των πολυάριθμων πρωτοβουλιών και μεταρρυθμίσεων που σκοπεύουμε να προωθήσουμε με τρόπο ακόμα πιο αποτελεσματικό. Θεωρώ πως η πανδημία μας έκανε όλους σοφότερους, κατά κάποιον τρόπο, καθώς είμαστε αντιμέτωποι με μια σοβαρή κρίση. Βλέπουμε τα δυνατά μας σημεία, και τις αδυναμίες μας. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως σήμερα η δέσμευσή μου είναι ακόμα μεγαλύτερη ως προς τη μεταρρυθμιστική μου ατζέντα σε σχέση με την περίοδο πριν την πανδημία. Βλέπω την ευκαιρία, βλέπω την ανάγκη. Γνωρίζω πως υπάρχει διαθέσιμο κεφάλαιο από τον ιδιωτικό τομέα αλλά και την Ευρώπη, από το Ταμείο Ανάκαμψης. Και δεν έχω σκοπό να χάσω αυτή την ευκαιρία να μεταμορφώσω την χώρα. Θα πρέπει να δούμε με γενναιότητα τις προκλήσεις που θα ανακύψουν μετά την πανδημία. Ταυτόχρονα θα προωθήσουμε μια συνολική ατζέντα και θα αντιμετωπίσουμε πολλά από τα προβλήματα που συχνά αποτέλεσαν την βασική αιτία της κρίσης. Ζητήματα όπως η ανισότητα του εισοδήματος, πώς γεφυρώνεται το ψηφιακό χάσμα, πως διασφαλίζουμε την ανταμοιβή και την εργασιακή αξιοπρέπεια, ειδικά για αυτούς τους εργαζόμενους των οποίων τη σημασία συνειδητοποιήσαμε τώρα και ίσως ήταν «αόρατοι» για πολύ καιρό. Όλες αυτές είναι σημαντικές προτεραιότητες. Καθώς έχουμε δεσμευτεί να αντιμετωπίσουμε το επείγον ζήτημα της εποχής μας, που είναι η αντιμετώπιση της πανδημίας, διασφαλίζοντας πως κάθε μέρα σώζουμε ζωές, ταυτόχρονα, αναγνωρίζουμε και την πραγματική πρόκληση για την επόμενη μέρα. Θα πρέπει να εργαστούμε προς τις δύο αυτές κατευθύνσεις ταυτόχρονα.
Νικόλαος Μπακατσέλος: Σας ευχαριστώ πολύ. Μιλώντας εκ μέρους του Επιμελητηρίου σε σχέση με πληροφορίες που έχουμε για επιχειρήσεις που θέλουν να επενδύσουν στην Ελλάδα, το ενδιαφέρον είναι διαρκώς αυξανόμενο. Κάνετε καλή δουλειά.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε συγκεκριμένα για επιχειρηματικές ευκαιρίες. Η Ελλάδα είναι τώρα στο επίκεντρο. Πρόθεση μου είναι να διασφαλίσουμε πως θα στοχεύσουμε ακόμα ψηλότερα και από τις πραγματικές μας δυνάμεις. Έχουμε σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, τα οποία θα πρέπει να αξιοποιήσουμε και όχι απαραίτητα σε τομείς που συνδέονται με την Ελλάδα, όπως ο τουρισμός. Όταν θα μιλήσουμε με τον Albert δεν θα μιλήσει μόνο για το εμβόλιο. Είναι όντως ο απόλυτος πρωταγωνιστής των ημερών μας. Είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που ένας Έλληνας CEO ηγείται μιας εταιρείας που είναι στην πρώτη γραμμή της εξεύρεσης λύσης για ένα τεράστιο πρόβλημα. Θα μιλήσει και για την απόφαση της Pfizer – πριν την πανδημία – ένα μεγάλο Κέντρο Δεδομένων, ένα Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης στην Ελλάδα και δεν είναι η μόνη εταιρεία που συνειδητοποιεί πως πέραν της θάλασσας και του ήλιου, και πέρα από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αυτή η χώρα έχει να προσφέρει μοναδικούς ανθρώπους. Με μεγάλο ταλέντο, προσόντα και αφοσίωση. Ανθρώπους εργατικούς. Και βεβαίως η Διασπορά. Μια τέτοια στιγμή σκέφτεται κανείς να επιστρέψει στην Ελλάδα. Και ι θα επιστρέψει με τις σωστές επαγγελματικές ευκαιρίες.
Πουνίτ Ρεντζέν: Κύριε Πρωθυπουργέ, μας ακούσατε όλους να μιλάμε για το «new normal» στην μετά Covid εποχή και κάποιοι αναφερθήκαμε επιγραμματικά στα 3-4 πράγματα που θα αλλάξουν: Πώς γίνεται η εργασία, η επιχειρηματική δραστηριότητα. Υποθέτω ότι συμφωνείτε, όμως μιλήσατε για την Ελλάδα που «πυγμαχεί πάνω από τα κιλά της». Σε αυτό το new normal λοιπόν τι θα κάνει η Ελλάδα, συγκεκριμένα, για να το πετύχει αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι ζήτημα καίριας σημασίας για εμένα. Η πανδημία Covid απέδειξε ότι μπορείς να εργαστείς από οπουδήποτε. Εάν αυτή είναι κατάσταση (που θα επικρατήσει) -και πιστεύω ότι αυτό θα ισχύσει σε μεγάλο βαθμό- τότε γιατί να μην επιλέξεις να εργαστείς σε έναν τόπο που είναι όμορφος, ασφαλής, προσφέρει εξαιρετική ποιότητα ζωής, πρόσβαση σε καλή περίθαλψη αλλά ταυτόχρονα είναι συνδεδεμένη με και βρίσκεται κοντά στις μεγάλες αγορές.
Δεν θέλω να κάνω την Ελλάδα μόνον το καλύτερο μέρος να επισκέπτεσαι, αλλά και για να δουλεύεις από αυτό. Θέλω να κάνω την Ελλάδα το καλύτερο μέρος για συνταξιοδότηση, για όποιον επιλέξει να περνά τους χειμώνες -όχι τα καλοκαίρια- σε μεσογειακό κλίμα εάν είναι βορειοευρωπαίος.
Η αντίληψη ότι η Ελλάδα αποτελεί προορισμό όχι μόνο για τουρισμό, αλλά για εργασία, για επενδύσεις, για συνταξιούχους, νομίζω έχουμε πολλά πλεονεκτήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Είναι ενδιαφέρον πόσοι άνθρωποι επέλεξαν να περάσουν χρόνο στην Ελλάδα, να εργαστούν από την Ελλάδα, διότι είδαν το συνολικό πακέτο που έχει να προσφέρει η χώρα.
Νομίζω ότι εάν συνδυάσουμε τα φυσικά συγκριτικά πλεονεκτήματά μας -ένα εκ των οποίων είναι η γεωγραφική θέση μας, η ομορφιά της χώρας- με το να διασφαλίσουμε ότι δεν θα μείνουμε πίσω και θα έχουμε ηγετικό ρόλο στις τάσεις που έχετε διαπιστώσει είμαστε στον σωστό δρόμο.
Θα κρατήσουμε τα σχολεία κλειστά για όσο μας λένε οι ειδικοί, αλλά ακόμα κι όταν επιστρέψουμε στην δια ζώσης διδασκαλία θα γνωρίζουμε ότι πλέον έχουμε τις υποδομές ώστε να προσφέρουμε ψηφιακή εκπαίδευση
Όσον αφορά το ψηφιακό πεδίο, επιτρέψτε μου να επισημάνω δύο παραδείγματα που θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικά: Την ταχύτητα με την οποία μεταφέραμε στον ψηφιακό κόσμο υπηρεσίες που παραδοσιακά απαιτούσαν φυσική παρουσία, μέσω του σάιτ μας gov.gr. Ήταν επανάσταση για την Ελλάδα, οι πολίτες είναι ικανοποιημένοι, ξαφνικά κατάλαβαν ότι η ζωή τους μπορεί να γίνει πολύ ευκολότερη. Άρα η ψηφιοποίηση του κράτους, ως όχημα για να καμφθούν στεγανά και η γραφειοκρατία, είναι για εμένα ένα μεγάλο ζήτημα.
Κοιτάξτε όμως και την παιδεία. Αυτή τη στιγμή έχουμε όλα τα σχολικά τμήματα στην Ελλάδα, από το νηπιαγωγείο έως το λύκειο, σε ψηφιακές τάξεις. Ουδείς πίστευε ότι αυτό θα ήταν εφικτό πριν από έναν χρόνο. Αλλά το κάναμε. Προφανώς δεν υπάρχει κάτι που να μπορεί να υποκαταστήσει τις σχολικές αίθουσες, αλλά είναι η δεύτερη επιλογή που έχουμε. Όχι μόνον αυτό, πρόκειται επίσης για μία ευκαιρία να διδάξουμε στα παιδιά μας, ειδικά τα νεότερα, ότι στη γνώση το σημείο επαφής δεν θα είναι μόνον ένας δάσκαλος, θα είναι κι ένας υπολογιστής που θα έχει μία πραγματική φυσική παρουσία πίσω του.
Υπήρξαν πολλά παράπονα, “θεέ μου, πώς θα προσαρμοστούν τα παιδιά”. Συνήθως οι γονείς παραπονιούνται περισσότερο. Φυσικά καταλαβαίνω τη δυσκολία του να χρειάζεται να μείνεις στο σπίτι με τα παιδιά, αλλά τα παιδιά προσαρμόζονται. Με τις δυσκολίες που έχει προκαλέσει η πανδημία πρόκειται για μία μεγάλη επιτυχία και στέλνω όλες τις ευχαριστίες μου στους καθηγητές που το αγκάλιασαν αυτό και χειρίζονται ψηφιακές τάξεις. Έχουμε 100.000 ψηφιακές τάξεις ανά ημέρα στην Ελλάδα.
Φυσικά θα κρατήσουμε τα σχολεία κλειστά για όσο μας λένε οι ειδικοί, αλλά ακόμα κι όταν επιστρέψουμε στην δια ζώσης διδασκαλία θα γνωρίζουμε ότι πλέον έχουμε τις υποδομές ώστε να προσφέρουμε ψηφιακή εκπαίδευση εάν χρειαστεί.
Αναγνωρίζω ότι παρά τα όσα λέγονται -και ακούω τους προβληματισμούς, συνομιλώ με πολλούς παιδοψυχολόγους για το πόσο δύσκολο είναι να μένεις σπίτι- οι δεξιότητες, οι γνώσεις και η συγκέντρωση που χρειάζονται όταν επικοινωνείς ψηφιακά είναι κάτι που θα απαιτείται από τα παιδιά καθώς θα μεγαλώνουν. Ένας μαθητής που σήμερα βρίσκεται στην Α’ δημοτικού θα αποφοιτήσει από το Λύκειο το 2032 κι από το πανεπιστήμιο -αν υπάρχει ακόμα το μοντέλο των πτυχίων 4ετούς διάρκειας- το 2036. Άρα είμαστε υποχρεωμένοι να σκεφτόμαστε με αναφορά σε αυτές τις δεξιότητες».
Ανδρέας Καλαντζόπουλος: Κύριε Πρωθυπουργέ, αντιπροσωπεύουμε μεγάλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε πολλές χώρες αλλά στο τέλος της ημέρας η ουσία της οικονομίας μίας χώρας είναι οι μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις. Προσωπική μου άποψή είναι ότι ελληνικές εταιρείες έχουν πολλές ευκαιρίες στην Αφρική, τη νοτιοανατολική Ασία και σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Αφιερώνετε την προσοχή σας σε αυτό; Ή πώς μπορείτε να δώσετε κίνητρα ή να ανοίξετε κάπως σε αυτές τις χώρες και αγορές για τις ελληνικές επιχειρήσεις; Φυσικά ο ιδιωτικός τομέας είναι αυτός που θα πρέπει να επενδύσει.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ευχαριστώ για την ερώτηση, έχω πολλές σκέψεις επί του θέματος. Καταρχάς πρέπει να αυξήσουμε το μερίδιο των εξαγωγών μας, σε αγαθά και υπηρεσίες, πρόκειται για έναν από τους κύριους στόχους μας. Χρειαζόμαστε μία σαφώς πιο ανοιχτή οικονομία.
Και πρέπει να επισημάνω ότι η μεταποίηση έχει ρόλο να διαδραματίσει στην Ελλάδα. Εσείς το γνωρίζετε καλά επειδή παράγετε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα. Άρα δεν πρόκειται για μία οικονομία που είναι προσανατολισμένη μόνο στις υπηρεσίες. Πολλές ελληνικές εταιρείες μεταποίησης έχουν γίνει πιο ανθεκτικές κατά τη διάρκεια της κρίσης και καταφέραμε να αυξήσουμε τις εξαγωγές μας σε απόλυτα μεγέθη κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Επομένως, υπάρχει μία βάση πάνω στην οποία μπορούμε να οικοδομήσουμε.
Ανασχεδιάσαμε πλήρως την οικονομική διπλωματία μας στο εξωτερικό, σε δύο μέτωπα: Πρώτον ενθαρρύνουμε επιχειρήσεις να επενδύσουν στην Ελλάδα. Αναφέρατε το έργο της Microsoft, το έργο της Volkswagen όπου πήραμε το νησί της Αστυπάλαιας και το μετατρέπουμε σε νησί ηλεκτροκίνησης από το μηδέν, διασφαλίζοντας ότι θα κοιτάξουμε κάθε πτυχή της λειτουργίας του νησιού.
Αλλά, επίσης, θέλουμε να ενθαρρύνουμε τις ελληνικές επιχειρήσεις να κάνουν κινήσεις στο εξωτερικό, όχι μόνο να εξάγουν αλλά να διασφαλίσουν παρουσία. Είχαμε μεγάλη παρουσία στα Βαλκάνια, όπως ξέρετε, διανύσαμε μία δεκαετία υποχώρησης, αλλά τώρα είμαστε πάλι πολύ ενεργοί, πρόκειται για τη φυσική γειτονιά μας.
Αλλά βλέπω επίσης τεράστιες ευκαιρίες στην Αφρική, ειδικά στο ανατολικό τμήμα. Η Αφρική είναι μία ανεξερεύνητη ήπειρος για εμάς. Θα εργαστούμε σκληρά ώστε να εξασφαλίσουμε το άνοιγμα οικονομικών διαύλων με την Αφρική. Επίσης, στη Μέση Ανατολή, μόλις υπογράψαμε συμφωνία στρατηγικής εταιρικής σχέσης με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία θεωρούμε στρατηγικό σύμμαχο. Υπάρχει ένα δίκτυο χωρών που σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο: Το Ισραήλ, τα ΗΑΕ, η Κύπρος, η Αίγυπτος. Μοιραζόμαστε τις ίδιες γεωπολιτικές ανησυχίες αλλά υπάρχουν επίσης τεράστιες οικονομικές ευκαιρίες όχι μόνον για την εισροή επενδύσεων αλλά για να κερδίσουμε εμείς δικές τους αγορές. Επισκέφτηκα το υπέροχο Μεγάλο Τέμενος που έχει χτιστεί στο Aμπου Ντάμπι και είναι χτισμένο και με ελληνικό μάρμαρο.
Φυσικά η άλλη μεγάλη πρόκληση για εμάς είναι η Ινδία. Είμαστε η πλησιέστερη ευρωπαϊκή χώρα στην υποήπειρο, με την εξαίρεση της Κύπρου. Υπάρχουν πολύ μεγάλες προοπτικές. Η πτήση ανάμεσα στην Αθήνα και το Μουμπάι διαρκεί έξι ώρες, άρα τεχνικά δεν πρόκειται καν για μεγάλη πτήση. Η Ινδία -όπως γνωρίζετε- είναι μία αγορά που προσφέρει τεράστιες δυνατότητες, τεράστιες ευκαιρίες για ελληνικές εταιρείες να δράσουν εκεί.
Μάιρον Μπρίλιαντ: Έχω μια ερώτηση. Νομίζω πως είναι στο μυαλό όλων μας. Πρωθυπουργέ, αναφερθήκατε στο ότι η χώρα έκανε πολύ καλή δουλειά στη διαχείριση της πανδημίας του Covid-19. Συγχαρητήρια γι’ αυτό. Αλλά υπάρχει μια οικονομική πρόκληση για την χώρα και με αυτή σχετίζεται το ερώτημά μου. Πρώτον, ποια είναι η εντύπωση που έχετε για τα οικονομικά ζητήματα που αναφέρατε νωρίτερα; Ποιοι είναι οι τομείς στους οποίους θα σας φαινόταν χρήσιμη η συμβολή της επιχειρηματικής κοινότητας. Δευτερον, πως πάει το ζήτημα του συντονισμού στην Ευρώπη; Παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις για το Brexit. Κι εσείς το ίδιο. Πως είναι η συνεργασία σας με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες ενώ προσπαθήσετε να πετύχετε ανάπτυξη στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο; Ποια είναι τα διδάγματα που μπορούμε να κρατήσουμε από τη δική σας εμπειρία και την εμπειρία σας με την Ευρώπη συνολικά;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Γνωρίζουμε ότι το 2020 θα είναι μια κακή χρονιά για όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες. Αναμένω πως η Ελλάδα θα βρίσκεται περίπου στο μέσο όρο των χωρών της ευρωζώνης, σε ό,τι αφορά την ύφεση. Αλλά το πραγματικό ερώτημα είναι ποιος είναι ο σχεδιασμός μας για το 2021 και ποιες είναι οι προοπτικές για τον κόσμο την εποχή μετά τον Covid. Και επίσης ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα καθώς προχωράμε. Είναι πολύ σημαντικό το εξής για τη χώρα: Πρώτον, το γεγονός ότι έχουμε κερδίσει την αξιοπιστία μας στις κεφαλαιαγορές. Σήμερα δανειζόμαστε με ιστορικά χαμηλά επιτόκια. Και υπάρχει μια γενικευμένη πεποίθηση ότι παρά το μεγάλος μας χρέος, ο συνδυασμός της ρευστότητας που παρέχει η ΕΚΤ και το γεγονός ότι είμαστε μια κυβέρνηση που προσανατολίζεται στις επενδύσεις κάνει τους επενδυτές να νιώθουν πραγματικά ασφαλείς. Τα είδαμε στις κεφαλαιαγορές, αλλά επίσης, κάτι που έχει ενδιαφέρον, ξεκινάμε να το βλέπουμε και στις αγορές μετοχών. Και πάνω από όλα, και αυτό απαντά και στο δεύτερο ζήτημα που θέσατε, είναι το γεγονός ότι συμφωνήσαμε, μετά από πέντε ιδιαίτερα επίπονες μέρες, σε ένα πολύ σημαντικό, ένα τεράστιο βήμα θα έλεγα στην κατεύθυνση που θέλει την Ευρώπη να είναι σε θέση να δανείζεται ως υπερεθνική οντότητα και μετά να διοχετεύει επιχορηγήσεις και δάνεια στις χώρες που χρειάζονται την χρηματοδότηση περισσότερο. Αναφέρομαι στο πακέτο που συμφωνήθηκε τον Ιούλιο. Όπως γνωρίζετε υπάρχουν ακόμα κάποιες επιπλοκές σε ό,τι αφορά την έγκριση του προϋπολογισμού για την επόμενη προγραμματική περίοδο. Αλλά, δεν νομίζω πως η Πολωνία και η Ουγγαρία θα αποτελέσουν τελικά εμπόδιο σε αυτή την ιστορική στιγμή για την Ευρώπη.
»Η Ευρώπη ανέλαβε την ευθύνη της. Τα κατάφερε. Ήμασταν από τις πρώτες χώρες που υπέβαλαν μια σειρά projects για αυτό που αποκαλούμε Ταμείο Ανάκαμψης (RFF). Επομένως, για πρώτη φορά είμαι αισιόδοξος πως πέραν της κινητοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων, πλέον έχουμε πρόσβαση σε ευρωπαϊκά κεφάλαια για να χρηματοδοτήσουμε και να στηρίξουμε τα μεγάλα έργα μετασχηματισμού της χώρας που σχεδιάζουμε αυτή την περίοδο. Επομένως, γνωρίζουμε πως το 2020 θα είναι μια άσχημη χρονιά σε όρους ύφεσης. Αλλά, η νούμερο 1 προτεραιότητά μου είναι να διασφαλίσω πως θα διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας και πως οι θέσεις εργασίας δεν θα καταστραφούν εν μέσω αυτής της κρίσης. Θα ήθελα να σας δώσω ένα παράδειγμα για το πώς γίνεται αυτό. Δίνοντας στις μικρές επιχειρήσεις πρόσβαση στην ρευστότητα. Το κάνουμε γιατί γνωρίζουμε ότι οι τράπεζες δεν μπορούν να το κάνουν. Επομένως, δίνουμε εμείς άμεσα χρήματα στις επιχειρήσεις, εν μέρει υπό μορφή χορηγήσεων, εν μέρει υπό μορφή ουσιαστικά δανείου που θα πρέπει να εξοφληθεί με τον καιρό. Ουσιαστικά τους λέμε: Εάν θέλετε πρόσβαση στην χρηματοδότηση, θα πρέπει να μας εγγυηθείτε τη διατήρηση θέσεων εργασίας για το μέλλον. Αυτό συνεπάγεται δηλαδή και υποχρεώσεις. Θέλουμε να διασφαλίσουμε πως όταν θα επανέλθουμε, η παραγωγική ικανότητα της οικονομίας δεν θα έχει καταστραφεί ανεπανόρθωτα. Βλέποντας τα νούμερα για την εργασία μέχρι στιγμής, κάναμε μια αρκετά καλή δουλειά στην προστασία των θέσεων εργασίας, όσο μπορούσαμε. Επομένως γνωρίζουμε ότι έχουμε τη δύναμη πυρός σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Καταγράφουμε πρόοδο και σε ό,τι αφορά την εξυγίανση των τραπεζών και των μη εξυπηρετούμενων δανείων, λαμβάνοντας πολύ σημαντικές αποφάσεις. Και αυτό είναι ένα πρότζεκτ που κινείται στην σωστή κατεύθυνση. Αν λοιπόν καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τα τρια βασικά στρατηγικά ζητήματα που ήταν σε εκκρεμότητα όταν αναλάβαμε την εξουσία. Το πρώτο ήταν να αλλάξουμε την δημοσιονομική μας πολιτική. Αυτή είναι μια αναγκαιότητα στην εποχή μετά τον Covid. Ξοδεύουμε περισσότερα αλλά θα πρέπει να το κάνουμε με σύνεση. Θα πρέπει να εξασφαλίσουμε την πλευρά της προσφοράς μέσω πραγματικών και ουσιαστικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ενώ ταυτόχρονα εξυγιαίνουμε και το τραπεζικό σύστημα. Πιστεύω πως έχουμε χειριστεί τις βασικές προκλήσεις που θα επιτρέψουν η νέα δεκαετία να είναι σημαντικά καλύτερη σε σχέση με την προηγούμενη που όπως γνωρίζετε υπήρξε δραματική για την Ελλάδα συνολικά.
Αλμπερτ Mπουρλά: «Νιώθεις ότι είσαι ευπρόσδεκτος να έρθεις και να επενδύσεις στην Ελλάδα, χαίρομαι για τη χώρα μου».
O διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Άλμπερτ Μπουρλά είχε έναν διάλογο με τον Πρωθυπουργό για την αλλαγή του επενδυτικού κλίματος στην Ελλάδα που οδηγεί μεταξύ άλλων στην επέκταση των επενδυσεων και την αύξηση των θέσεων εργασίας της Pfizer στη Θεσσαλονίκη, αρχικά σε 600 συνολικά θέσεις και με προοπτική διπλασιασμού:
Άλμπερτ Mπουρλά: Ένας από τους λόγους για τους οποίους δημιουργήσαμε πολύ μεγάλους κόμβους σε όλο τον κόσμο είναι επειδή διοχετεύουμε σημαντικούς πόρους στο ψηφιακό σκέλος, κι έτσι επιλέξαμε επίσης την Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη για να μπορέσουμε να προωθήσουμε τον ψηφιακό μας κόμβο εκεί που, παρεμπιπτόντως, κ. Πρωθυπουργέ προχωρά πολύ θετικά, παρά την COVID που μας καθυστέρησε. 200 άτομα θα εργάζονται σε αυτόν τον κόμβο μέχρι τα τέλη του τρέχοντος έτους. Και τώρα παράγουν ήδη και είμαστε εξαιρετικά, επαναλαμβάνω εξαιρετικά ικανοποιημένοι με την ποιότητα του ταλέντου όσων έκαναν αίτηση για να προσληφθούν. Και επίσης έχετε δίκιο στην πρόβλεψή που κάνατε κ. Πρωθυπουργέ, 15% έως 20% εκτιμώ των αιτούντων ήταν Έλληνες που ζούσαν στο εξωτερικό, μετανάστευσαν κυρίως λόγω της κρίσης και ήταν πρόθυμοι να επιστρέψουν στην Ελλάδα υπό την προϋπόθεση ότι θα μπορέσουν να βρουν δουλειά στην οποία θα μπορούν να αξιοποιήσουν τις δεξιότητές τους.
Όπως είπε και ο Πουνίτ (ο διευθύνων σύμβουλος της Deloitte Global), βλέπω κι εγώ ένα μονοπάτι να ανοίγεται, κι έτσι σε σε λίγα χρόνια θα διπλασιάσουμε την ψηφιακή μας παρουσία, αλλά ενθαρρυνόμαστε επίσης από την επιτυχία που έχουμε σε αυτήν την πρώτη προσπάθεια να κάνουμε κάτι στην Ελλάδα στον ψηφιακό τομέα, ενώ επίσης πήραμε την απόφαση να ανοίξουμε κι έναν δεύτερο κόμβο, και πάλι στη Θεσσαλονίκη στην Ελλάδα, που αυτή τη φορά θα χρησιμοποιεί κοινές υπηρεσίες (shared services), που θα είναι επαγγελματικές υπηρεσίες αλλά για εσωτερικούς λόγους, για την Pfizer. Αυτό θα περιλαμβάνει από οικονομικές υπηρεσίες, μέχρι υπηρεσίες ανθρώπινου δυναμικού και τηλεφωνικά κέντρα και στο πρώτο στάδιο προσλάβουμε επιπλέον 350 άτομα. Έτσι ξαφνικά σε μια πόλη όπως η Θεσσαλονίκη έχουμε ένα σχέδιο για την πρόσληψη συνολικά 600 ατόμων με δυνατότητα διπλασιασμού του. Αυτό συμβαίνει επειδή επενδύουμε σε νέες τεχνολογίες. Και πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει γιατί βλέπουμε το περιβάλλον να αλλάζει στην Ελλάδα, είναι ένα περιβάλλον που μπορείς να νιώσεις ότι είσαι ευπρόσδεκτος να έρθεις και να επενδύσεις και είμαι πολύ χαρούμενος που η χώρα μου τα πάει τόσο καλά με τις δικές της δυνάμεις. Γνωρίζω από τον Satia (ο Satya Nadella είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος της Microsoft) στη Microsoft το πώς αποφάσισαν να έρθουν, και επίσης χρησιμοποίησα πολύ τη βοήθεια του Punit, η Deloitte μας συμβούλεψε πολύ στην επιλογή των κόμβων μας και μπορώ να δω πώς αισθάνεται η παγκόσμια επιχειρηματική κοινότητα για το περιβάλλον στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σίγουρα είμαι πολύ χαρούμενος που άκουσα αυτή την ιστορία από τον Άλμπερτ και ιδιαίτερα ενθουσιασμένος που βρίσκετε στην Ελλάδα τους κατάλληλους ανθρώπους τους οποίους επιθυμείτε να προσλάβετε. Είναι η ίδια ιστορία με την Deloitte, με τον Punit, αλλά και με τον Andre (ο Andre Calantzopoulos είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος της Philip Morris International). Πρέπει να αναφέρουμε ότι η Philip Morris έχει ισχυρή παρουσία στην Ελλάδα, μια κατασκευαστική παρουσία για τα προϊόντα αιχμής της. Και είναι ακριβώς αυτές οι ιστορίες για τις οποίες είμαι τόσο ανυπόμονος να παρουσιάσω στη διεθνή επιχειρηματική κοινότητα γιατί αυτό που δεν ήταν τόσο γνωστό για την Ελλάδα είναι ακριβώς το ταλέντο που έχουμε διαθέσιμο και φυσικά η πρόσβαση σε μια διασπορά που είναι ιδιαίτερα καλά εκπαιδευμένη και διαθέτει εμπειρία στο να εργάζεται σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες. Αλλά όπως γνωρίζουμε όλοι, όλοι θέλουμε να επιστρέψουμε στην πατρίδα μας και ίσως η ευκολότερη μετάβαση για κάποιον που εργάζεται στο εξωτερικό είναι να επιστρέψει στην Ελλάδα για να εργαστεί για μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία. Να σημειώσω ότι προσθέτουμε επίσης επιπλέον κίνητρα για όσους θα επιστρέψουν στην Ελλάδα το 2021, θα το κάνουμε στην αρχή για ένα έτος. Όποιος δεν ήταν φορολογικός κάτοικος της Ελλάδας τα τελευταία επτά χρόνια, Έλληνας ή ξένος, εάν επιστρέψει στην Ελλάδα θα πληρώσει για τα επόμενα πέντε χρόνια το 50% του φόρου εισοδήματος και όχι το 100%. Δίνουμε λοιπόν κι ένα μεγάλο φορολογικό κίνητρο, ξέρω ότι δεν είναι ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας, υπάρχουν άλλοι λόγοι για τους οποίους κάποιος θα επιστρέψει, αλλά θέλουμε πραγματικά να κάνουμε μια αξιόπιστη πρόταση στην ελληνική διασπορά, ότι υπάρχουν τώρα ευκαιρίες στην Ελλάδα και όσο περισσότερο γίνεται γνωστή αυτή η ιστορία και όσο περισσότερο κι εσείς μιλάτε για τη θετική σας εμπειρία στην Ελλάδα, τόσο περισσότερες εταιρείες θα έρθουν είτε για να οργανώσουν την παραγωγή τους στην Ελλάδα, όπως έκανε η Philip Morris, με πρωτοποριακή έρευνα και ανάπτυξη είτε με παροχή επιμεριζόμενων υπηρεσιών (shared services). Είμαστε ένας φυσικός κόμβος για εταιρείες που θέλουν να εξυπηρετήσουν την περιοχή, μια χώρα υπερ-συνδεδεμένη, υπερ-ασφαλής, με πολλά κίνητρα, οπότε ακόμη και οι επιμεριζόμενες υπηρεσίες, δηλαδή οι υπηρεσίες υποστήριξης που μπορούν να προσφερθούν από την Ελλάδα, καλύπτοντας άλλες κατηγορίες δεξιοτήτων, είναι επίσης μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση για τις ξένες εταιρείες.
Αλμπερτ Μπουρλά: Ένα μεγάλο ζήτημα για την Ελληνική Οικονομία παραδοσιακά ήταν η παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα και η αδυναμία εκσυγχρονισμού του. Και αυτό είναι σημαντικό όχι μόνο επειδή κοστίζει πολλά χρήματα στους φορολογούμενους αλλά και επειδή μπορεί να επηρεάσει την παραγωγικότητα του ιδιωτικού τομέα. Επειδή η γραφειοκρατία πολλές φορές ήταν το «φρένο» για εκείνους που θα ήθελαν να κινηθούν πιο γρήγορα και πιο έξυπνα στις επενδύσεις, ποια είναι η εκτίμησή σας σχετικά με το που βρίσκεται τώρα ο ελληνικός δημόσιος τομέας όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό και τι σκοπεύετε να κάνετε, για να τον βελτιώσετε; Πόσο αισιόδοξος είστε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όταν αναλάβαμε την κυβέρνηση Albert, εξετάσαμε τον δείκτη Doing Business. Πραγματικά είδαμε πού είναι οι μεγάλες προκλήσεις και τι χρειαζόμαστε για να βελτιώσουμε την κατάταξή μας. Αλλά αυτή απαιτούσε πραγματική αλλαγή, όχι μόνο ένα τρικ στο μάρκετινγκ. Προσδιορίσαμε διάφορους τομείς, ο πρώτος είναι η ψηφιακή διασύνδεση, πώς μπορούν οι άνθρωποι, ειδικά οι μικρές επιχειρήσεις, να κάνουν τη δουλειά τους ψηφιακά. Και να δώσω, ένα παράδειγμα. Όταν δώσαμε την τελευταία επιχορήγηση σε μικρές επιχειρήσεις, υποβλήθηκαν αιτήσεις τη Δευτέρα και την Πέμπτη καταβλήθηκαν χρήματα στους λογαριασμούς των επιχειρήσεων. Προφανώς αυτό απαιτεί μια ψηφιακή υποδομή. Υπάρχει το ανθρώπινο δυναμικό στο δημόσιο τομέα. Υπάρχουν πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι που έχουν κάνει τεράστια δουλειά κατά τη διάρκεια της κρίσης. Και μισώ αυτή τη διχοτομία στην Ελλάδα μερικές φορές (εσύ και εγώ έχουμε μιλήσει γι ‘αυτό) που είναι λανθασμένη: για τον «παραγωγικό ιδιωτικό τομέα και τον δημόσιο τομέα που είναι λιγότερο παραγωγικός».
Έχω γνωρίσει πολλούς δημόσιους υπαλλήλους που έκαναν θαυμάσια δουλειά. Αλλά χρειάζονται περισσότερα κίνητρα, χρειάζονται αξιολόγηση, χρειάζονται καλύτερη αξιολόγηση απόδοσης και χρειάζεται στο δημόσιο τομέα μια σωστή διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού για να προσφέρει ακόμη καλύτερα. Όσον αφορά τη γραφειοκρατία, νομίζω ότι κάναμε πολύ σημαντική δουλειά για να μειώσουμε τα εμπόδια, ιδίως όσον αφορά την αδειοδότηση, εστιάζουμε πολύ σε αυτά τα ζητήματα και έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο. Και γνωρίζουμε πως όταν πρόκειται για μεγάλες επενδύσεις στρατηγικές επενδύσεις, αίρουμε τα γραφειοκρατικά εμπόδια, έτσι κάναμε με την επένδυση της Microsoft.
»Εχουμε μια ομάδα στο υπουργείο Ανάπτυξης που είναι υπεύθυνη να διασφαλίζει την επίλυση προβλημάτων για κάθε υπόθεση και, εάν χρειαστεί, κάνουμε ότι μπορούμε. Υπάρχει μια μεγάλη εκκρεμής πρόκληση που δεν έχει αντιμετωπιστεί στο βαθμό που θα θέλαμε και αυτή είναι η Δικαιοσύνη. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ταχύτητα στις αποφάσεις της Δικαιοσύνης. Έχουμε σημειώσει πρόοδο, αλλά αυτή είναι μια μεγάλη μακροπρόθεσμη διαρθρωτική μεταρρύθμιση που πρέπει ακόμη να προωθήσουμε. Ξέρετε ότι προέρχομαι από τον ιδιωτικό τομέα, μπαίνω στη θέση ενός Διευθύνοντος Συμβούλου που πρέπει να πάρει μια απόφαση και να επιλέξει μεταξύ της Ελλάδας και άλλων χωρών. Ολοι ανταγωνιζόμαστε. Οι χώρες ανταγωνίζονται και πρέπει να είμαστε κι εμείς ανταγωνιστικοί, πρέπει να είμαστε αποτελεσματικοί, να φέρουμε αποτελέσματα. Δεν γίνεται να είμαστε μόνο λόγια. Καθόμαστε εδώ με μια υπέροχη θέα της Ακρόπολης. Θυμάμαι τόσες πολλές ιστορίες επιχειρηματιών και CEOs που έρχονταν στην Ελλάδα. Στο πρώτο τους δείπνο τα πάντα ήταν υπέροχα, με την εκπληκτική θέα στην Ακρόπολη. Και μετά τα πάντα κατέρρεαν γιατί δεν μπορούσαμε να φέρουμε αποτελέσματα. Εστιάζω στο να φέρνω αποτελέσματα. Όσο περισσότερα success story έχουμε, όσο περισσότερους έχουμε από εσάς, τους συμμετέχοντες του πάνελ να αφηγούνται ιστορίες μιας χώρας που αλλάζει, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ορμή που θα δημιουργήσουμε αλλά και η πίεση σε εμάς να κινηθούμε ακόμα γρηγορότερα. Όπως είπα και στην εισαγωγή ο Covid με έπεισε ακόμα περισσότερο ότι χρειάζεται να επιτείνουμε τις προσπάθειές μας στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων. Αν ο κόσμος νομίζει πως πατάμε φρένο κάνουν λάθος. Πατάμε γκάζι και μάλιστα γρηγορότερα για να ολοκληρώσουμε τις αλλαγές που χρειάζεται αυτή η χώρα.