Τον κόσμο ολόκληρο βάλθηκε να σώσει ο Κρίστοφερ Νόλαν, αλλά και τους κινηματογράφους του συγχρόνως. Το ότι ο διάδοχος του Στάνλεϊ Κιούμπρικ και του Στίβεν Σπίλμπεργκ μαζί δημιουργεί ταινίες που σπάνε τα ταμεία και καθηλώνουν εκατομμύρια απαιτητικούς θεατές σε ολόκληρο τον πλανήτη, είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό.
Αλλά αυτή τη φορά ο λαμπρός βρετανός σκηνοθέτης ανέλαβε, ακούσια μάλλον, μια εξαιρετικά δύσκολη αποστολή. Γιατί την ώρα που ο Τζον Ντέιβιντ Ουάσινγκτον, γιος του Ντένζελ Ουάσινγκτον, προσπαθεί ως ο πρωταγωνιστής του «Tenet» να αποτρέψει το ξέσπασμα ενός νέου παγκόσμιου πολέμου και να σώσει την ανθρωπότητα, ο Κρίστοφερ Νόλαν καλείται με την καινούργια του υπερπαραγωγή να σώσει από την καταστροφή εκατοντάδες κινηματογραφικές αίθουσες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και όχι μόνον.
Ο φονικός κορονοϊός έπληξε βαριά ολόκληρη τη βιομηχανία του κινηματογράφου, παγώνοντας την παραγωγή και τα γυρίσματα πολλών ταινιών, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη δουλειά τους χιλιάδες άνθρωποι. Αλλά σε απόγνωση βρίσκονται και οι ιδιοκτήτες (ιδιώτες και εταιρείες) των κινηματογραφικών αιθουσών όλου το κόσμου, δεδομένου ότι πολλές παραμένουν ακόμα κλειστές, ενώ όπου έχουν ανοίξει, είναι συνήθως άδειες, καθώς οι σινεφίλ προτιμούν προς το παρόν να καλύπτουν την ανάγκη τους για νέες ταινίες αρκούμενοι σε όσες προβάλλονται πλέον στις πολλές πλατφόρμες streaming.
Το «Tenet», με τεράστιο μπάτζετ, άνω των 200 εκατ. δολαρίων, και ένα εξαιρετικό καστ, εξακολουθεί να αποτελεί μία από τις πιο πολυαναμενόμενες ταινίες της χρονιάς, δεδομένου ότι η πρεμιέρα της έχει έως τώρα αναβληθεί τρεις φορές, λόγω, φυσικά, της πανδημίας που συνεχίζει να θερίζει κόσμο ανά την υφήλιο.
Αρχικά επρόκειτο να αρχίσει να προβάλλεται στους κινηματογράφους στις 17 Ιουλίου, στις 30 Ιουλίου στη συνέχεια και στις 12 Αυγούστου μετά, αλλά τελικά η Warner Bros ανακοίνωσε ότι η πρεμιέρα αναβάλλεται τελικά επ’ αόριστον. Πάντως θεωρείται σίγουρο, τουλάχιστον προς το παρόν, ότι το «Tenet» δεν θα προβληθεί σε κάποια πλατφόρμα, παρότι υπήρξε ο πειρασμός.
Γιατί «τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις αίθουσες κινηματογράφου και τον καίριο ρόλο που διαδραματίζουν στην κοινωνική ζωή μας», όπως επισήμανε σε άρθρο του στην Washington Post o ίδιος ο Νόλαν, μόλις μερικές ημέρες μετά το καθολικό lockdown που επιβλήθηκε στις περισσότερες χώρες του πλανήτη.
Πριν από λίγες ημέρες ο 50χρονος κινηματογραφιστής μίλησε για τη νέα του ταινία και τα πολλά νοήματά της, παραχωρώντας μια εκτενή συνέντευξη στoν Σαμιουέλ Μπλουμενφέλντ, τον κριτικό κινηματογράφου της Le Monde. Ο Μπλουμενφέλντ σημειώνει στο άρθρο του πως ο Κρίστοφερ Νόλαν αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση στην αμερικανική βιομηχανία του κινηματογράφου, γιατί είναι ο μοναδικός που μπορεί να αποσπά από τα μεγάλα στούντιο τεράστια χρηματικά ποσά, κρατώντας στα χέρια του σενάρια ιδιαίτερα τολμηρά και άκρως εγκεφαλικά τις περισσότερες φορές.
Σύμφωνα με τον γάλλο κριτικό, ο βρετανός σκηνοθέτης είναι ο μεγάλος «μεταφυσικός του Χόλιγουντ», αυτός που θέτει στον πυρήνα των αφηγήσεων του την κβαντική φυσική και, αψηφώντας πολλές κινηματογραφικές συμβάσεις, καταφέρνει να οδηγήσει τους θεατές σε τόπους απρόσιτους στους περισσότερους σκηνοθέτες.
Οσον αφορά το πώς τα καταφέρνει, ο Μπλουμενφέλντ θεωρεί ότι πέρα από τον «Νόλαν του αβανγκαρντισμού υπάρχει και ένας Νόλαν του ηδονισμού που γοητεύεται από τις ταινίες του Τζέιμς Μποντ, από την κοσμοπολίτικη αισθητική τους, τον φανταχτερό κόσμο τους με τις σμιλεμένες ξανθιές υπάρξεις, τις πολυτελείς επαύλεις και τα στιλπνά σκάφη αναψυχής».
Ολα αυτά τα στοιχεία συνθέτουν και «το ντεκόρ του Tenet», μιας ταινίας διάρκειας 2 ωρών και τριάντα λεπτών, στην οποία ένας μυστικός πράκτορας, ονόματι The Protagοnist αορίστως (τον υποδύεται ο Τζον Ντέιβιντ Ουάσινγκτον) καλείται να σώσει την ανθρωπότητα από έναν νέο «ψυχρό πόλεμο», ανέφερε ο σκηνοθέτης, προσθέτοντας, ωστόσο, άκρως σιβυλλικά, ότι πρόκειται «για έναν πόλεμο τόσο ψυχρό, που σχεδόν καθίσταται παράνομη η κάθε αναφορά σε αυτόν, δεδομένου ότι πρέπει να παραμείνει μυστικός».
Ο Νόλαν γύρισε το περίφημο «Inception» στην Ιαπωνία, το Παρίσι, το Μαρόκο την Καλιφόρνια, τη Βρετανία και τον Καναδά. Για να γυρίσει το «Tenet» ταξίδεψε στην Ινδία, την Ιταλία, τη Νορβηγία, την Εσθονία και την Αγγλία, με στόχο να παρουσιάσει στην ταινία του τις προσωπικές του απόψεις και σκέψεις σχετικά με την έννοια του χρόνου.
Σε μια σκηνή κατά τη διάρκεια μιας άσκησης σκοποβολής, μια σφαίρα φαίνεται να αναπηδά από το σημείο στο οποίο προσέκρουσε και να επιστρέφει στην κάννη του όπλου. Μερικές σκηνές μετά, ένα τεράστιο φορτηγό πλοίο πλέει προς τα εμπρός, ενώ τα κύματα δίνουν την εντύπωση ότι υποχωρούν και στη συνέχεια μια καταδίωξη με αυτοκίνητα στην οποία εμπλέκεται ο πρωταγωνιστής ολοκληρώνεται με ένα τρακαρισμένο αμάξι να επανέρχεται στην αρχική του κατάσταση. «Τι συνέβη;», ρωτάει ένας άλλος μυστηριώδης διπλός πράκτορας (τον υποδύεται ο Ρόμπερτ Πάτισον) τον Protagonist, ο οποίος του απαντά ότι «στην πραγματικότητα τίποτα δεν έχει συμβεί ακόμα».
Το ότι ο τίτλος της ταινίας είναι καρκινικός, μπορεί να διαβαστεί δηλαδή κανονικά από την αρχή προς το τέλος ή ανάποδα από το τέλος προς την αρχή, σίγουρα δεν είναι τυχαίο. Ο Μπλουμενφέλντ αναφέρει στο κείμενό του ότι τόσο η έννοια της αναστροφής στη φυσική όσο και η ιδέα πως οι φυσικοί νόμοι είναι αναστρέψιμοι και συμμετρικοί συναρπάζουν ιδιαίτερα τον Κρίστοφερ Νόλαν.
«Θέλω να αποπειραθώ να εξηγήσω τα πράγματα με τον πιο απλό τρόπο. Θεωρητικά είναι δυνατό να αναστραφεί η καμπύλη του χρόνου. Σύμφωνα με τις κλασικές αρχές, ο χρόνος ρέει μονοκατευθυντικά: υπάρχει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, με το βέλος του χρόνου να τα διασχίζει με αυτή τη σειρά. Αλλά στο πλαίσιο της κβαντικής φυσικής, φαίνεται ότι είναι δυνατόν να αναστραφεί αυτή η σειρά, να πηγαίνουμε από το μέλλον προς παρελθόν. Η NASA μόλις ανακοίνωσε ότι ενδεχομένως βρέθηκε ένα παράλληλο σύμπαν, όπου ο χρόνος κυλάει αντίστροφα. Εδώ τίθεται το ερώτημά μου: τι θα γινόταν εάν μπορούσαμε να αλλάξουμε την κατεύθυνση του χρόνου; Ο ιδέα του “Tenet” είναι ότι ο χρόνος μπορεί να πάρει πολύ διαφορετικές κατευθύνσεις», εξήγησε ο σκηνοθέτης της ταινίας, επιβεβαιώνοντας για ακόμη μια φορά ότι η οριοθέτηση της επικράτειας του χρόνου αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του κινηματογράφου που παράγει.