Κατά καιρούς στον πλανήτη μας εμφανίσθηκαν ζωγράφοι όπως ο Κλοντ Μονέ και ο Πάμπλο Πικάσο, οι οποίοι δεν χρειάζονται συστάσεις, η τέχνη τους έχει αποτυπωθεί επάνω σε καμβάδες ενώ, με την ευφάνταστη και δημιουργική «ματιά» τους, άνοιξαν νέους δρόμους στη ζωγραφική και γενικότερα στην αισθητική.
Όμως, στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης δεν αποκλείεται η επόμενη επανάσταση στην Τέχνη -αντίστοιχη του ιμπρεσιονισμού ή του αφηρημένου εξπρεσιονισμού- να μην προέλθει από έναν εμπνευσμένο καλλιτέχνη με σάρκα και οστά, αλλά από έναν εξίσου εμπνευσμένο καλλιτεχνικό… αλγόριθμο.
Ερευνητές των αμερικανικών πανεπιστημίων Ράτγκερς και Νότιας Καρολίνας, καθώς και του Eργαστηρίου Tεχνητής Nοημοσύνης του Facebook, έτσι κι αλλιώς έχουν αναπτύξει ένα σύστημα δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης το οποίο μπορεί να εφευρίσκει νέα στιλ ζωγραφικής. Το σύστημα -που συνεχώς βελτιώνεται- ήδη έχει παράξει έργα που έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον του κοινού.
Ετσι, γίνονται και αντίστοιχες εκθέσεις οι οποίες φιλοξενούν και διαγωνισμούς ζωγραφικής από ρομπότ! Ενας από αυτούς είναι και ο RobotArt 2018, εκεί όπου εξελιγμένες μηχανές θα διασταυρώσουν και εφέτος τα πινέλα τους προκειμένου να αναδειχθεί ο καλύτερος ζωγράφος ρομπότ.
Όσο και αν ακούγεται παράξενο, η τέχνη με ρομπότ έχει αρχίσει να καταλαμβάνει χώρο στη σύγχρονη ζωγραφική και, μάλιστα, στον εφετινό διαγωνισμό συμμετέχουν 38 ομάδες, που έχουν υποβάλει σχεδόν 200 έργα τέχνης -εννοείται ζωγραφισμένα από ρομπότ- πολλά από τα οποία καθοδηγούνται από τεχνητή νοημοσύνη.
Ο συγκεκριμένος διαγωνισμός ξεκίνησε πέρυσι από τον Αντριου Κονρού -ιδρυτή του πρώην κοινωνικού δικτύου FriendFinder- ο οποίος σχεδιάζει να συνεχίσει τον ρομποτικό καλλιτεχνικό συναγωνισμό για τουλάχιστον άλλα πέντε χρόνια. Εκεί, μπορεί ο καθένας να πάρει μέρος, έχοντας ήδη ένα ρομπότ, και να διεκδικήσει χρηματικά έπαθλα αξίας 100.000 δολαρίων – όπου 40.000 δολάρια θα κερδίσει το έργο εκείνο που θα πάρει την πρώτη θέση.
Οι συμμετοχές για τον εφετινό RobotArt είναι ακόμα ανοικτές, αν και οι δέκα κορυφαίες ομάδες έχουν ήδη ξεχωρίσει και μπορείτε να δείτε εδώ τα εντυπωσιακά έργα των ρομπότ-ζωγράφων. Ο καλλιτέχνης που φέτος είναι φαβορί για την κατάκτηση της πρώτης θέσης, ο CloudPainter, έμαθε στο ρομπότ του να ζωγραφίζει πορτρέτα και τοπία – ακόμα και ένα έργο του γάλλου ζωγράφου Πολ Σεζάν. Η ομάδα που βρίσκεται τώρα στη δεύτερη θέση επέλεξε ιμπρεσιονιστικές ζωγραφιές με «υψηλό επίπεδο δεξιοτήτων σε πινελιές», όπως η ίδια διατείνεται. Η ομάδα της τρίτης θέσης έχει προγραμματίσει ένα ρομπότ το οποίο, πολύ απλά, ζωγραφίζει ό,τι βλέπει. Ακόμα και τοπία του Βαν Γκογκ.
Για πρώτη φορά φέτος, όσοι βρεθούν ως επισκέπτες στο τελευταίο μέρος του διαγωνισμού, θα μπορούν να αγοράσουν όποια έργα ζωγραφικής επιθυμούν, στην Εκθεση Τέχνης του Σιάτλ, η οποία θα γίνει από τις 2 έως τις 5 Αυγούστου. Στις εφετινές συμμετοχές υπάρχουν από επιστήμονες και μηχανικούς έως σχολεία και καλλιτέχνες.
Για όσους ανησυχούν για το γεγονός ότι οι ζωγράφοι-ρομπότ θα πάρουν τη θέση ανθρώπων, ο διοργανωτής Αντριου Κονρού είναι καθησυχαστικός, αφού «η ανθρώπινη δημιουργική τέχνη θα είναι πάντοτε σεβαστή». Και έχει δίκιο. Μπορούμε να αγαπήσουμε την ατέλεια σε έναν πίνακα από έναν άνθρωπο και όχι από ένα ρομπότ – εκεί περιμένουμε το τέλειο. Αλλά το ημιτελές ή μια λάθος γραμμή πάντα θα μας θυμίζει ότι αυτό το έργο το έφτιαξε ένας άνθρωπος, ένα ον που μέσα του έχει ζωή και όχι κάποιο λειτουργικό, κάποιο λογισμικό.
Πάντως, στη ζωγραφική των ρομπότ και, βασικά, στα ίδια τα ρομπότ, υπάρχει μεγάλο χάσμα δυνατοτήτων. Υπάρχουν βραχίονες που κρατούν το πινέλο και κοστίζουν 300 δολάρια και υπάρχουν κάποιοι άλλοι που κοστίζουν 30.000 – εννοείται ότι αυτή η διαφορά σχετίζεται με το αποτέλεσμα που μπορούν να παράξουν αυτά τα δύο ρομποτικά μέλη. Εαν όμως κάποιος είναι νικητής του διαγωνισμού RobotArt, μπορεί να πάρει 40.000 δολάρια και να τα επενδύσει στο επόμενο μηχάνημά του, στον επίδοξο νέο Πικάσο.
Σε κάθε περίπτωση, πέραν των βραχιόνων, τα έργα ζωγραφικής δημιουργούνται από ρομπότ που προγραμματίζονται ή ελέγχονται, ουσιαστικά, από καλλιτέχνες. Οι περισσότερες συμμετοχές, μάλιστα, ενσωματώνουν κάποιο είδος σύνθετης τεχνητής νοημοσύνης, που συνεργάζεται μεν με τον άνθρωπο, αλλά μπορεί και να φτιάχνει πρωτότυπα έργα τέχνης από μόνο της!
Στόχος των ερευνητών, ταυτόχρονα, είναι η αυτόματη δημιουργία τέχνης μέσω υπολογιστή που «να είναι πρωτοποριακή, αλλά όχι υπερβολικά πρωτοποριακή», όπως λέει ο Κονρού. Για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιείται ένας αλγόριθμος που χρησιμοποιεί δύο νευρωνικά δίκτυα, εκ των οποίων το ένα… κατεβάζει ιδέες και το άλλο τις αξιολογεί.
Πιο συγκεκριμένα, το ένα δίκτυο δημιουργεί εικόνες και το άλλο δίκτυο -που έχει εκπαιδευθεί μέσα από την ανάλυση 81.500 διαφορετικών έργων τέχνης, από κλασικών και ροκοκό έως κυβιστικών και σουρρεαλιστικών- κρίνει τι από αυτά που προτείνει το πρώτο δίκτυο μπορεί να θεωρηθεί όντως έργο τέχνης και τι όχι, κουβαλώντας τη σχετική «σοφία» στο κύκλωμά του.
Πάντως, όσο και να τελειοποιηθούν τα ρομπότ για να φτιάχνουν έργα σε καμβάδες, ποτέ δεν θα μπορέσουν να ζωγραφίσουν με το πάθος που είχε ο εκάστοτε καλλιτέχνης που θαυμάζουμε. Πώς μπορείς να «εμφυσήσεις» σε μια μηχανή να αποδίδει πίνακες όπως η Γκερνίκα, διδάσκοντάς της την αγωνία, για παράδειγμα, για την ανθρωπότητα;
Ή μήπως, τελικά, θα προοδεύσει τόσο πολύ η ρομποτική;