Συνταξιοδοτημένος πλέον, μακριά από το προσκήνιο της τεχνολογίας, ο Μπιλ Γκέιτς εστιάζει σε μια σειρά πανανθρώπινων προκλήσεων, όπως η φορολόγηση του μεγάλου πλούτου, η εισοδηματική ανισότητα, το περιβάλλον και ο κίνδυνος που ελλοχεύει όταν η παγκοσμιοποίηση μετατρέπει επιδημίες σε πανδημίες.
Σε κείμενό του στους New York Times, ο δισεκατομμυριούχος κρούει εκ νέου τον κώδωνα του κινδύνου μιας μελλοντικής πανδημίας, επισημαίνοντας ότι οφείλουμε να εστιάσουμε στην πρόληψη, λαμβάνοντας πιο σοβαρά υπόψη τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την πρόσφατη επέλαση της Covid.
Ο Γκέιτς παρομοιάζει την πανδημία με μια ξαφνική πυρκαγιά στο σπίτι μας. Ο συναγερμός μάς ειδοποιεί να καλέσουμε την Πυροσβεστική ή να χρησιμοποιήσουμε τον πυροσβεστήρα του διαμερίσματος. Αν αποτύχουμε στην πυρόσβεση, γνωρίζουμε πώς να εγκαταλείψουμε το σπίτι και να περιμένουμε τα πυροσβεστικά οχήματα να καταφθάσουν.
Οφείλουμε να προετοιμαστούμε για την καταπολέμηση των εστιών ασθενειών, όπως ακριβώς προετοιμαζόμαστε για την καταπολέμηση των πυρκαγιών, γράφει ο Γκέιτς. Εάν μια φωτιά αφεθεί να καίει εκτός ελέγχου, αποτελεί απειλή όχι μόνο για ένα σπίτι, αλλά για μια ολόκληρη κοινότητα. Το ίδιο ισχύει και για τις μολυσματικές ασθένειες, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.
Οπως γνωρίζουμε πολύ καλά από την Covid, ένα ξέσπασμα σε μια πόλη μπορεί γρήγορα να εξαπλωθεί σε μια ολόκληρη χώρα και στη συνέχεια σε όλον τον κόσμο. Οταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) περιέγραψε πρώτη φορά την Covid-19 ως πανδημία, πριν από ακριβώς τρία χρόνια, σηματοδότησε το αποκορύφωμα μιας συλλογικής αποτυχίας πρόληψης για τις πανδημίες, παρά τις προϋπάρχουσες προειδοποιήσεις.
Ο Γκέιτς ανησυχεί ότι κάνουμε ξανά τα ίδια λάθη. Ο κόσμος δεν έχει κάνει πολλά για να προετοιμαστεί για την επόμενη πανδημία. Αλλά δεν είναι πολύ αργά για να σταματήσουμε την επανάληψη της ιστορίας, επισημαίνει. Ο κόσμος χρειάζεται ένα καλά χρηματοδοτούμενο σύστημα, έτοιμο να τεθεί σε δράση τη στιγμή που θα εμφανιστεί κίνδυνος. Χρειαζόμαστε μια «πυροσβεστική για πανδημίες» γράφει χαρακτηριστικά.
Δηλώνει αισιόδοξος για τη δουλειά που κάνει ο ΠΟΥ και οι συνεργάτες του χτίζοντας το Διεθνές Σώμα Εκτακτης Ανάγκης Υγείας. Αυτό το δίκτυο, αποτελούμενο από τους κορυφαίους στον χώρο της Υγείας παγκοσμίως, θα συνεργαστεί με στόχο την προετοιμασία για την επόμενη πανδημία. Ακριβώς όπως οι πυροσβέστες πραγματοποιούν ασκήσεις ώστε να ανταποκριθούν σωστά σε περίπτωση πυρκαγιάς, το Σώμα Εκτακτης Ανάγκης σχεδιάζει ασκήσεις προετοιμασίας για ξεσπάσματα επιδημιών.
Οι ασκήσεις αυτές θα διασφαλίσουν ότι όλοι –οι κυβερνήσεις, οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας έκτακτης ανάγκης– γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν όταν εμφανιστεί μια πιθανή εστία μόλυνσης. Ενα από τα πιο σημαντικά καθήκοντα του Σώματος θα είναι να λάβει γρήγορα μέτρα για να σταματήσει την εξάπλωση ενός παθογόνου. Η υψηλή ταχύτητα δράσης απαιτεί από τις χώρες να διαθέτουν δυνατότητες δοκιμών μεγάλης κλίμακας, ώστε να εντοπίζουν εγκαίρως πιθανές απειλές.
Η περιβαλλοντική επιτήρηση –όπως οι δοκιμές λυμάτων– είναι το κλειδί, καθώς πολλά παθογόνα εμφανίζονται στα ανθρώπινα απόβλητα. Εάν ένα δείγμα λυμάτων εμφανιστεί θετικό, μια ομάδα ταχείας απόκρισης θα αναπτύσσεται στην πληγείσα περιοχή για να εντοπίσει άτομα που ενδέχεται να μολυνθούν, θα πραγματοποιεί ένα σχέδιο αντίδρασης και θα ξεκινά την απαραίτητη κοινοτική εκπαίδευση σχετικά με το τι πρέπει να αναζητήσουμε και πώς να παραμείνουμε προστατευμένοι.
Οπως μας έδειξε η Covid, μια πανδημία είναι ένα πρόβλημα τρισεκατομμυρίων δολαρίων και η αντιμετώπιση αυτής μιας τέτοιας πρόκλησης δεν πρέπει να εξαρτάται από εθελοντές. Χρειαζόμαστε ένα σώμα επαγγελματιών από κάθε χώρα και περιοχή και ο κόσμος πρέπει να βρει έναν τρόπο να τους αποζημιώνει για τον χρόνο που αφιερώνουν στην προετοιμασία και την ανταπόκριση σε διεθνικές απειλές, γράφει ο Γκέιτς.
Για να είναι επιτυχημένο, το Σώμα Εκτακτης Ανάγκης πρέπει να βασιστεί στα υπάρχοντα δίκτυα εμπειρογνωμόνων και να καθοδηγείται από ανθρώπους όπως οι επικεφαλής των εθνικών υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας και οι υπεύθυνοι για την αντιμετώπιση επιδημιών. Είναι δύσκολο για οποιαδήποτε χώρα να σταματήσει μια ασθένεια να εξαπλωθεί από μόνη της. Πολλές από τις πιο σημαντικές ενέργειες απαιτούν συντονισμό από τα υψηλότερα επίπεδα διακυβέρνησης.
Το Σώμα Εκτακτης Ανάγκης θα διασφαλίσει ότι οι χώρες και τα Συστήματα Υγείας συντονίζονται πριν από μια έκτακτη κατάσταση, έτσι ώστε όλα να κυλούν ομαλά σε περιόδους κρίσης. Εδώ είναι που η πρακτική οδηγεί στην τελειότητα. Εκτελώντας ασκήσεις και προσομοιώσεις, το Σώμα θα αποκαλύψει τις περιοχές όπου χώρες και ηγέτες δεν είναι έτοιμοι και θα μας βοηθήσει να τις διορθώσουμε επιτόπου, επισημαίνει ο Γκέιτς.
Είναι, επίσης, σημαντικό να εξασκηθούμε σε πολλούς και διαφορετικούς τύπους παθογόνων. Οι ασθένειες του αναπνευστικού προκαλούν τεράστια ανησυχία, επειδή ενδέχεται να εξελιχθούν σε παγκόσμιο επίπεδο πολύ σύντορα (είδαμε πόσο γρήγορα εξαπλώθηκε η Covid.) Αλλά δεν είναι η μοναδική απειλή. Τι θα συμβεί αν το επόμενο παθογόνο με ενδείξεις πανδημίας εξαπλωθεί μέσω επιφανειακών σταγονιδίων; Ή αν μεταδίδεται σεξουαλικώς, όπως το AIDS; Και αν είναι αποτέλεσμα βιοτρομοκρατίας;
Κάθε σενάριο απαιτεί διαφορετική απάντηση και το Σώμα Εκτακτης Ανάγκης μπορεί να βοηθήσει τον κόσμο να προετοιμαστεί για όλα αυτά. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να πιαστούμε αδιάβαστοι ξανά. Ο κόσμος πρέπει να αναλάβει δράση τώρα, για να βεβαιωθεί ότι η Covid-19 ήταν η τελευταία πανδημία. Μία από τις σημαντικότερες κινήσεις που μπορούμε να κάνουμε είναι να υποστηρίξουμε τους κύριους εμπειρογνώμονες στον κόσμο στον τομέα της Υγείας –τον ΠΟΥ– και να επενδύσουμε στο Διεθνές Σώμα Εκτακτης Ανάγκης Υγείας, ώστε να μπορέσει να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του.
Ο Μπιλ Γκέιτς εστιάζει σε δύο παράγοντες. Πρώτον, οι ηγέτες της Δημόσιας Υγείας από κάθε χώρα οφείλουν να συμμετέχουν. Η επόμενη πανδημία θα μπορούσε να εμφανιστεί οπουδήποτε, άρα το Σώμα Εκτακτης Ανάγκης πρέπει να διαθέτει τεχνογνωσία από κάθε γωνιά του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων εθνικών φορέων ασθενειών και ερευνών όπως τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων και τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας στις ΗΠΑ.
Δεύτερον, οι πιο πλούσιες χώρες χρειάζεται να εντείνουν και να παράσχουν χρηματοδότηση, ώστε κάτι τέτοιο να γίνει πραγματικότητα. Ο Γκέιτς πιστεύει ότι ο ΠΟΥ παραμένει το καλύτερο εργαλείο για να βοηθήσουμε τις χώρες να εξαλείψουν τις εστίες ασθενειών και το Διεθνές Σώμα Εκτακτης Ανάγκης Υγείας θα επιφέρει τεράστια πρόοδο προς ένα μέλλον χωρίς πανδημίες.
Το ερώτημα, καταλήγει, είναι αν έχουμε την προνοητικότητα να επενδύσουμε σε αυτό το μέλλον τώρα, πριν να είναι πολύ αργά.