Κάποιοι το θεωρούν το πιο φιλόδοξο αναπτυξιακό project στη σύγχρονη κινεζική ιστορία, η πραγματοποίηση του οποίου θα αναδείξει την Κίνα ως μια χώρα που επιδιώκει την παγκόσμια ειρήνη και συνεργασία και επιθυμεί να κατακτήσει και να μεταλλάξει τον κόσμο ολόκληρο – όχι με τα όπλα αλλά με τρένα και πλοία γεμάτα εμπορικούς θησαυρούς. Πρόκειται για μια παγκόσμια εκστρατεία των υποδομών συνολικού κόστους 900 δισ. δολαρίων που έχει ήδη ξεκινήσει από την Ασία και θα φτάσει έως την Αμερική, μέσω της Ευρώπης αλλά και της Αφρικής.
Η αποκαλούμενη από τα Διεθνή Μέσα Belt and Road Ιnitiative αποτελεί «την κινεζική απάντηση στην παγκόσμια οικονομική κατήφεια» σύμφωνα με το επίσημο κινεζικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Xinhua ενώ ο κινέζος υπουργός Εξωτερικών έκανε λόγο για «μια συμφωνία όλων των εμπλεκόμενων πλευρών», αναπτυσσόμενων αλλά και ανεπτυγμένων χωρών -από την Αρμενία και την Πολωνία έως το Νεπάλ και τη Μογγολία, και από το Ιράκ και το Κατάρ έως τη Νέα Ζηλανδία και τις Μαλδίβες- που ευελπιστούν να επωφεληθούν από την κινεζική γενναιοδωρία.
Περί τίνος όμως πρόκειται ακριβώς; Θα μπορούσε να γίνει λόγος για έναν κατασκευαστικό οργασμό με στόχο την τόνωση του εμπορίου και την ανάπτυξη της οικονομίας ανά την Ασία αλλά και πέρα απ’ αυτήν, κατά την επίσημη, τουλάχιστον, εκδοχή, με σχέδια για την κατασκευή αγωγών και ενός λιμανιού στο Πακιστάν, γεφυρών στο Μπαγκλαντές και σιδηροδρόμων στη Ρωσία, μεταξύ πολλών άλλων, έργα τα οποία αποσκοπούν στη δημιουργία μιας σύγχρονης εκδοχής του πανάρχαιου Δρόμου του Μεταξιού – εφαλτήριο, κατά το Πεκίνο για μια την έναρξη μιας νέας «χρυσής εποχής» της παγκοσμιοποίησης.
Σύμφωνα με την συμβουλευτική εταιρεία McKinsey, το κινεζικό εγχείρημα θα μπορούσε να ξεπεράσει σε μέγεθος, και, μάλιστα, κατά πολύ το Σχέδιο Μάρσαλ για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς προβλέπεται πως θα επηρεάσει το 65% του παγκόσμιου πληθυσμού, θα αφορά το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ ενώ θα συμβάλει στη διακίνηση και τη μεταφορά του 25% του συνόλου των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών ανά την υφήλιο. Κάποιοι μιλούν πλέον για την μεγαλύτερη ώθηση με στόχο την παγκόσμια ανάπτυξη στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Μια ζώνη, ένας δρόμος
Οι πυλώνες του έργου ζωής του Σι Τζινπίνγκ είναι δύο: η «Οικονομική Ζώνη του Δρόμου του Μεταξιού» και «Ο θαλάσσιος δρόμος του Μεταξιού του 21ου αιώνα», εξ ου και η «Μια ζώνη, ένας δρόμος» – η ζώνη αναφέρεται σε μια σειρά από χερσαίους «διαδρόμους» που θα συνδέουν την Κίνα με την Ευρώπη, μέσω της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, ενώ ο δρόμος -περισσότερο μια θαλάσσια οδός- θα συνδέει τις νότιες ακτές της Κίνας με την ανατολική Αφρική και τα λιμάνια της Μεσογείου.
Ολα ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2013, όταν ο κινέζος πρόεδρος κατά τη διάρκεια ομιλίας του σε πανεπιστήμιο του Καζακστάν μίλησε για πρώτη για τη δημιουργία μιας «Οικονομικής Ζώνης του Δρόμου του Μεταξιού» και από τότε έως σήμερα το Πεκίνο έχει καταφέρει ήδη πολλά.
Ξεχωρίζει ο αποκαλούμενος κινεζικο-πακιστανικός οικονομικός διάδρομος (China-Pakistan Economic Corridor), ένα εκτεταμένο δίκτυο αυτοκινητόδρομων, σταθμών παραγωγής ενέργειας, αιολικών πάρκων και σιδηρόδρομων, που αναμένεται να επιφέρει μια «οικονομική επανάσταση» στο Πακιστάν, δημιουργώντας ταυτόχρονα έως και ένα εκατομμύριο νέες θέσεις εργασίας.
Παρότι είναι ακόμα πολύ νωρίς για να κριθεί η επιτυχία αυτού του φαραωνικού εγχειρήματος, η σημασία του για τους Κινέζους είναι αδιαμφισβήτητα εξαιρετική. Για λόγους οικονομικούς, σίγουρα, καθώς θα συμβάλει στη δημιουργία νέων αγορών για τα κινεζικά προϊόντα, την τεχνολογία και την τεχνογνωσία και σε μια περίοδο κατά την οποία η οικονομία κινείται με βραδείς ρυθμούς. Η κινεζική ηγεσία αποσκοπεί επίσης στην οικονομική ανάπτυξη των λιγότερων ανεπτυγμένων παραμεθόριων επαρχιών της χώρας μέσω της διασύνδεσής τους με τα γειτονικά κράτη. Αλλά οι περισσότεροι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η πρωτοβουλία του Πεκίνου αποτελεί έναν καλοσχεδιασμένο γεωπολιτικό ελιγμό με στόχο την απόλυτη εδραίωση της επιρροής του στην ευρύτερη περιοχή, ειδικά σήμερα, που ο πρόεδρος Τραμπ εμφανίζεται έτοιμος να περιορίσει την αμερικανική παρουσία στην Ασία.
Με λόγια απλά, πρόκειται για μια απόπειρα «να γίνει ξανά η Κίνα η κυρίαρχη χώρα στην περιοχή» προσδιόρισε στον Guardian o Τομ Μίλερ, συγγραφέας ενός βιβλίου για το αποκαλούμενο «Ασιατικό Ονειρο της Κίνας».
Εθνη «οικονομικά υποτελή» ή παγκόσμια συνεργασία;
Τα μεγαλεπήβολα κινεζικά σχέδια έγιναν δεκτά από τις εμπλεκόμενες χώρες έγιναν δεκτά με ενθουσιασμό αλλά και καχυποψία. Τα κράτη της νοτιοανατολικής Ασίας είναι οι πιο θερμοί υποστηρικτές του νέου «Δρόμου του Μεταξιού». «Σε χώρες όπως το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν τα φώτα παραμένουν ανοιχτά χάρη στους Κινέζους», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μίλερ, αναφερόμενος στα σημαντικά έργα υποδομών για τη μεταφορά ηλεκτρική ενέργειας στις δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.
Οι ηγέτες άλλων χωρών, ωστόσο, φοβούνται πως η υποχρέωση που θα έχουν στο μέλλον προς χώρα του Δράκου θα καταστήσει τα έθνη τους «οικονομικά υποτελή» στο Πεκίνο, με την Ινδία για παράδειγμα να υποστηρίζει πως η κινεζική ηγεσία επιδιώκει να κερδίσει τον έλεγχο του στρατηγικής σημασίας Ινδικού Ωκεανού και τον εθνικιστή ινδουιστή πρωθυπουργό της χώρας Ναρέντρα Μόντι να κατηγορεί τον Σι ότι προσπαθεί να «υπονομεύσει την εθνική κυριαρχία άλλων κρατών».
«Η δόξα του αρχαίου Δρόμου του Μεταξιού αποδεικνύει ότι η γεωγραφική διασπορά δεν είναι ανυπέρβλητη», επισήμανε από την πλευρά του ενώπιον 29 επικεφαλής κρατών ο κινέζος ηγέτης στην ομιλία του κατά την έναρξη των εργασιών της διημερίδας αφιερωμένης στους δύο νέους Δρόμους του Μεταξιού που έχει ξεκινήσει να χαράσσει. Ακριβώς όπως οι μεγάλοι κινέζοι έμποροι και εξερευνητές του παρελθόντος, όπως ο Ζενγκ Χε, ναύαρχος της δυναστείας των Μινγκ, όργωσαν ειρηνικά τον κόσμο ολόκληρο, έτσι και οι Κινέζοι του σήμερα θα επιδιώξουν την ειρήνη και τη συνεργασία με τις υπόλοιπες χώρες. «Αυτοί οι πρωτοπόροι κέρδισαν τη θέση τους στην ιστορία όχι ως κατακτητές με πολεμικά πλοία, όπλα και σπαθιά αλλά μνημονεύονται ως φιλικοί απεσταλμένοι, επικεφαλής καραβανιών με καμήλες και πλοίων γεμάτων θησαυρούς. Αυτό το κομμάτι της Ιστορίας αποδεικνύει ότι ο πολιτισμός προοδεύει μέσω του ανοίγματος (προς τον κόσμο) και πως τα έθνη ευημερούν χάρη στη συνεργασία», πρόσθεσε.